Tawea

Li tawea u blanke pire, c' est ene pire come li tawe, mins pus tinre.

Li tawea provént di rashiaedjes di rotches dins l' mer ki rascovreut on grand boket del Walonreye do trevén tîciaire. C' est po ça k' on-z î rtrouve bråmint des fossiles.

Ôte pårt, li tawea pout eto vni åtoû d' on sourd.

Li tawea a ene djaenåsse coleur, ki saetche sol gris, télfeye avou des ptits rodjåsses riglatixhas.

C' est, aprume, del castinne, k' a stî maxhî avou do såvlon.

Li tawea durixh a l' air. C' est ene poreuse pire; cwand il est setch, i poujhe l' aiwe. Il est frexh asteure mins dins deus eures i serè rsouwé.

Come c' est ene tinre pire, i fwait åjhey del siculter.

Les cårires di tawea sont studieyes dins l' hagnon tawire.

Uzaedjes do tawea

li viye eglijhe di Lîssin (clotchî et nåve)

do tins des Romins eployî dins les måjhons et come pire å for.
do tins des Francs: po les tombes.
po les eglijhes di stîle roman (11inme et 12inme sieke).
po les eglijhes di stîle gotike (14inme et 15inme sieke).
po les tchesteas (Lîsmea, Pelinne) (16inme sieke).
po les måjhon (18inme sieke).
po fé des fors å pwin (disk' a 1950).
po l' rassonraedje des feus e l' aisse u des tchminêyes (disk' å djoû d' ouy, e 2005).
des scultêyès pire polèt eto esse rimetowes dins gårni des dvanteures come a Maret.

Eglijhes basteyes avou do tawea

e payis d' Hanu
- Élessene
- Élessinea
- Gossoncoû
- Grand-Haloe
- Lîssin (viye eglijhe di Lîssin).
- Noduwé
- Oû-l'-Grand
- Råcoû
- Wezeren
a Nameur et a Hu
- å teyåte di Nameur
- a l' eglijhe Sint-Leu a Nameur.
- å Pårlumint walon, a Nameur
- el Coledjåle di Hu
eto e payis flamind
- Arschot, Diest, Hoxem, Oplinter
- Sint-Trond