Continint
Dins l' djeyografeye, on continint (do latén continere, tini eshonne), c' est ene masse di tere ki tént eshonne. Li Tere a cénk continints:
Discôpaedje des continints
[candjî | candjî l’ côde wiki]Pa côps on discôpe l' Urazeye e deus: Urope ey Azeye; mins c' est on discôpaedje divant tot politike; djeyograficmint ça tént bén d' on seu bloc.
Des ôtès djins, copurade dins l' tuzance anglo-sacsone, discôpèt l' Amerike en Amerike nonnrece ey Amerike bijhrece, pa côps avou ene Amerike mîtrinne inte les deus; bén ki ç' discôpaedje soeye djusse do pont d' vuwe djeyolodjike, dins l' cåzaedje corant on n' cåze ki d' l' Amerike, sins discôpaedje.
Pareymint, l' Inde, est on boket d' tere diferint do restant d' l' Azeye, ki s' a vnou stitchî låvå, eyet askepyî l' tchinne di montinnes del Himalaya.
Provnance des continints
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les diferinnès plakes continintåles bodjèt sol Daegne. D' on continint unike i gn a 300 miyons d' anêyes, li Pandjêye, ça a divnou çou k' on cnoxhe asteure.
La wice ki les plakes si dispårtixhèt, i gn a des oceyans ki s' fijhèt, avou, å mitan d' l' oceyan, la ki les plakes naivièt evoye l' ene di l' ôte, ene coidlire oceyanike, ki c' est l' magma do nawea del tere ki rmonte, et poûssî les plakes d' on costé et d' l' ôte; årvierdimint, la ki les plakes si rascontrèt, i gn a des noûzomès tchinnes ou coidlires di montinnes, avou ene plake ki plonke pa dzo l' ôte (eyet pa côps fé ene fosse marine, les plaeces li pus parfondes des mers), eyet l' ôte ki dvént tote cafougneye, dj' ô bén avou des montinnes.
Ces plaeces la ki les plakes si schåyèt ou s' rascontrèt c' est des plaeces avou bråmint des volcans eyet des stombixhmints d' tere.
