Îpe

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Îpe », loukîz cial.

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « yesse », loukîz cial.

Ene îpe (on dit eto: des îpes, ene yesse), c' est èn ekipaedje di cinse, po travayî l' tere.

Les pus viyès îpes estént fwaites d' on triyingue di bwès avou des dints d' fier.

Motlî

L' ovraedje di l' îpe si dit "passer les îpes", rahener (u ahener), u irper.

Istwere

Les prumirès îpes estént saetcheyes pa des boûs u des tchvås. Cwand on n' aveut pont d' biesse di haetchaedje, c' esteut cobén des djins, pår des comeres ki saetchént l' yesse.

• 
  irpaedje al mwin
• 
  rahenaedje avou deus troes îpes après on tracteur

Po les pus avanceyès usteyes k' ont fwait l' minme ovraedje, on n' les a pus lomé "îpe". Metans, li prumire, dedja inte les deus gueres, ça a stî l' seracuze, k' a co yeu on mot walon. Après l' guere di 40, on a cmincî pa rabocter des ancyinnès îpes di fier.

Pu ateler deus sôres d' éndjins d' rahenaedje.

• 
  Description 1
• 
  Description 2

Såme do rahenaedje

L' îpe sieve a passer so on tcherwaedje et dismantchî l' tere, tot rcatchant li smince s' il astchait. Sovint, on-z î passéve dipus d' on côp, sol longueur et l' lårdjeur do tchamp.

On pleut eto passer les îpes po rusteler les crouwås (divant l' uzaedje des towe-yebe, aprume les pånes. Adon, cwand l' îpe esteut bôrêye, on l' sorlevéve les îpes po ramasser l' påne.

Po les viyès îpes di bwès, cwand on-z aveut fwait l' måss, on pindeut les îpes après on meur del måjhone. L' alaedje a dmoré, come decoråcion, so des nouvès måjhons k' i gn a.

• 
  îpe di bwès (sins dints) pindowe come dinltins
• 
  îpe di fier pindowe come decoråcion

Sôres d' îpes

• li ziguezag.
• li hertchinne.
• li seracuze
• li erisson u picot
• li cwårea
• li grifon
• li djéndjole
• li yesse di flamind