Samarkand

Samarkand
Samarqand

Lidnanznam
Valdkund	Uzbekistan
Eläjiden lugu (2023)	573,200 ristitud
Pind	123,82 km²
Telefonkod	+998−66
Aigvö	UTC+5

Samarkand (uzb.: Samarqand, tadž.: Самарқанд, virktas [samarˈqand, -ant]) om Uzbekistanan kahtenz' surtte lidn. Se om Samarkandan agjan administrativine keskuz.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud 8. voz'sadal edel m.e., amuine järed keskuz Šuuktel. Mainitase Marakand-nimitusenke (amuižgrek.: Μαρακάνδα) amuižgrekan purtkil, Aleksandr Makedonijalaine oti lidnust vägel. Amuižed sauvused kadoiba mongoližen vägitungendan jäl'ghe. Samarkand oli Tamerlanan imperijan pälidnaks 14. voz'sadal. Vl 1888 raudte ühtenzoiti lidnad Krasnovodskanke, vodele 1899 jätktihe raudted Samarkand-raudtestancijaspäi Andižanhasai. Vll 1925−1930 oli Uzbekan NST:n pälidnan.

Samarkand šingotase avtosauvomižel («Isuzu»-markan avtobusad i jüguavtod, «MAN»-kompanijan jüguavtod i ližavedamad), mašinansauvomižel (kodilibutimed), elektronikan komponentoiden i koditehnikan pästandal, himižel sarakol i kivivoinümbriradmižel, sauvondmaterialiden edheotandoil, sömtegimištol (čai, vin, spirt, maidproduktad), tekstiližel fabrikal, zelliden pästandal, turizmal.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Zeravšan-jogen randoil, 702 m korktusel valdmeren pindan päl. Matkad Taškenthasai om 305 km pohjoižpäivnouzmha avto- i kiruhraudtedme, Tadžikistanan röunhasai om 25 km päivnouzmha avtotedme.

Klimat om subtropine kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +14,3 C°, tal'vkun-uhokun +1,9..+3,8 C°, kezakun-elokun +25,0..+26,7 C°. Ekstremumad oma −25,4 C° (viluku) i +42,4 C° (heinku). Paneb sadegid 355 mm vodes, enamba keväz'kus-sulakus (63..70 mm kus), kuiv sezon oleskeleb kezakus-sügüz'kus (13 mm pordos).

Tobmuz

Samarkand jagase 219 mahalläks (fartalaks), ei ole administrativižid rajonid vspäi 2004.

Eläjad

Vl 2015 lidnan eläjiden lugu oli 504 423 ristitud 123,82 km² pindal, vn 2021 redukus — 559,4 tuh. ristituid. Läz 1 mln ristituid eläb Samarkandan lidnaglomeracijas, vn 2022 administrativine reform ezimeletab lidnan territorijan ližadust (284,15 nellikkilometrhasai) i agjan keskusen sirdandad toižhe eländpunktha.

Uzbekalaižed i tadžikalaižed oma enambuses.

Transport

Avtobusad (oma tehtud lidnan tegimel), tramvaid (kaks' jonod vspäi 2018) i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Trolleibussistem radoi vll 1957−2004.

Rahvahidenkeskeine civiline Samarkand-lendimport (uzb.: Samarqand xalqaro aeroporti, SKD / UTSS) sijadase pohjoižhe lidnaspäi. Matkad lendimportaspäi lidnan keskuzpalhasai om kahesa kilometrad.

Irdkosketused

• Samarkand-lidnan ohjastusen oficialine sait (samshahar.uz). (uzb.) (ven.) (angl.)