yostiq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yos-tiq

Etimologiyasi

YOSTIQ ’bosh ostiga, yonboshga qoʻyib yotish uchun xizmat qiladigan yumshoq buyum’. U yo s t i h h a su— yanganicha ancha vaht sukunatga ketdi (Hamid Gʻulom). Bu ot qadimgi turkiy tilda ’uzala tush-’ maʼnosini anglatuvchi yat- feʼlining ’moyillik’, ’istash’ maʼno — sini ifodalovchi -sï qoʻshimchasi bilan hosil qilingan shaklidan -q qoʻshimchasi bilan yasalgan, keyinchalik ts undoshlarining oʻrni almashgan (ЭСТЯ, IV, 155), q un — doshining taʼsiri bilan uning oldidagi ï unlisi u unlisiga (Devon, III, 50), oʻzbek tilida a unlisi â unli — siga almashgan: (yat- + sï = yatsï-) + q = yatsïq > yastïq > yastuq > yâstiq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Bosh ostiga qoʻyib yotish, yon-boshlash, suyalish uchun ishlatiladigan yum-shoq buyum; bolish. ◆ Par yostiq. Duxoba yostiq. n ◆ Adolat boshini koʻtaraman dedi-yu, koʻkra-gini gʻijimshb, boshini qayta yostiqqa qoʻydi. S. Zunnunova, „Gulxan“ . Chol indamadi. U yos-tiqqa suyanganicha, ancha vaqt sukutga ketdi. H. Gʻulom, Mashʼal.

4-Oʻzbek tilining izohli lugʻati

2 maxe. Binokorlikda: xari, toʻsin yoki sarrov ostiga qoʻyiladigan gʻoʻlacha, yogʻoch.

Bir yostiqqa bosh qoʻymoq Biror kishi bilan turmush qurmoq; er-xotin boʻlmoq. ◆ Ikki jins bir yostiqqa bosh qoʻyish bilan.. oʻtmish va kelajak naslni bir-biriga bogʻ-laydigan halqa vujudga keltiradi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Boshi yostiqqa tegmoq Kasal boʻlib yotib qolmoq. ◆ Osonmi, kishi nima boʻlishini bilmaydi, boshi yostiqqa tegishi bor. A. Qahhor, „Toʻyda aza“ . Boshingga yostiq qilasanmi? Boʻyi yetib, vaqtida uza-tilmayotgan qiz haqida aytiladigan ibora. ◆ Qiz yetilgach, uni egasiga topshirish kerak! Boshingga yostiq qilasanmi uni? I. Rahim, „Chin muhabbat“ . Yostigʻini quritmoq Oʻldirmoq, yoʻq qilmoq. Andijon zilzilasi ming-ming-lab odamlarning yostigʻini quritdi, tomini qulatdi. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o. Ablah fashistlar ne-ne yigitlarning yostigʻini quritmadi. N. Safarov, Olovli izlar.

Sinonimlari

Bolish

Antonimlari

ЁСТИҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yostiq
1 подушка; ◆ par yostiq пуховая подушка; ◆ boshga yostiq qoʻymoq положить под голову подушку; ◆ umid bilan bir yostiqqa bosh qoʻygan тот, кто положил голову на одну подушку (с кем-л. в надежде жить совместно, быть верным мужем или верной женой); ◆ onasining boshiga yostiq boʻlmoq (букв. быть подушкой для своей матери) не выходить замуж (о девушке);
2 подкладка (под опору, под столб и т. п.); * birovning yostigʻini quritmoq сжить со света; убить, уничтожить кого-либо; ◆ boshim yostiqqa yetsa если я слягу.