odim

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

o-dim

Etimologiyasi

ODIM ’oyoqni yerdan uzib, old tomon siljitishga teng masofa '.Odimingni tezlashtir. Bu ot qadimgi turkiy tildagi 'qadamla-’ maʼnosini anglatgan a:d- feʼlidan -(ï)m qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 88); oʻzbek tilida a: unlisi â unlisiga almashgan, ï un — lisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: a:d- + ïm = a:dïm > âdim.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Olgʻa yoki orqaga, oʻng yoki soʻlga oyoq tashlab qilingan harakat; qadam. Koʻcha-ning burilishida yana bir oz uning [Otabek-ning

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

oduMjiapu sekinlashsa ham, lekin oldin-lashni qoʻymay boraverdi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

se

Odim olmoq Yura boshlamoq, yurishda, qadam tashlashda davom etmoq. ◆ Birga odim oldik choʻqqilar sari. T. Toʻla . Odim otmoq (yoki tashlamoq) 1) qadam tashlab oldinga yurib bormoq. ◆ Barchinoy langarni mahkam ushlab, ohista odim otgan kuyi, tobora ilgari-layverdi. Odamlar uning har bir qadamini hadikli bir hayrat bilan kuzatishardi. N. Qilichev, Chigʻiriq; 2) koʻchma ilgari siljib bormoq, ilgari bosmoq. ◆ Istiqbol sari ishonch bilan odim tashlamoq. Odim qoʻymoq

1) qadam bosmoq, yurmoq. ◆ Bola odim qoʻyib ketyapti; 2) biror joyga yetib bormoq, „erishmoq“ . ◆ Yu. Gagarin tarixda birinchi boʻ-lib kosmosga odim qoʻydi. Odimini boʻshash-tirmoq Yurishini sekinlashtirmoq, sekin-lashmoq. ◆ Yoʻl boshlovchi parvoyifalak, barxan oshib, ilgarilab borardi. Xuddi jon kerak boʻlsa, yetib olsin deganday, odimini boʻ-shashtirmaydi. M. Mansurov, „Yombi“ . Odimini tezlatmoq Yurishini tezlatmoq, tezroq yurmoq.

2 Bir qadam oraligʻidagi masofa; shu ma-sofaga teng oʻlchov birligi. ◆ Bir odim. Ora-miz ikki odimcha keladi. shsh Boyning darvo-zasidan yigirma odim naridagi eski, kichki-na eshik kishining gʻashini keltiruvchi tovush chiqarib ochiladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 koʻchma Oʻsish, rivojlanish surʼati. ◆ Qayta qurishning odimlari tobora shiddat-kor boʻlib boryapti. Gazetadan .

4 koʻchma Harakat, qadam olish, yurish-turish. ◆ Uning odimi bejo!

Bir odim Yaqin, bir qadam. ◆ Boshqalar uchun uzoq, juda uzoq tuyulgan rayon markazi uning uchun bir odim — na qish izgʻirinini biladi, na saraton jaziramasini. N. Nor-qulov, „Toʻqnashuv“ . Odimda, odim joyda (yoki sayin) Har qadamda (tez-tez uchrab turadi-gan narsa haqida). ◆ Odimda choyxona. m ◆ [Ota-bek va Ali] Odim sayin bir oʻlikka uchrar edilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Odimni sanab bosmoq 1) sekin, imillab yurmoq; 2) koʻchma ehtiyotlik bilan ish tutmoq. [Otabek/ ◆ Odimini sanab bosish, bir choʻqib sakkiz yoqqa qarash kabi ehtiyotliklarga.. oʻrganib qolgan. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Antonimlari

ОДИМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

• Turkcha: adım