R136a1
R136a1 — Katta Magellan bulutida joylashgan NGC 2070 emissiya tumanligidagi R136 yulduz klasteridagi yulduz[1]. 163 000 yorugʻlik yili masofasi tufayli yulduz koʻrinmaydi, ammo Tarantula tumanligida uni oʻrab turgan R136 klasterini 50x oʻlchamli teleskop yordamida janubiy yarim sharda yoki ekvator yaqinida topish mumkin[2]. Yulduz quyoshdan 4 677 000 marta koʻproq yorugʻlik chiqaradi[3].
Kashfiyot tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2010-yil 21-iyulda Pol Krouter boshchiligidagi astronomlar jamoasi (inglizcha: Paul Crowther) Sheffild universitetining astrofizika professori Pol Krouter RMC 136a yulduz klasterini oʻrganayotganda massasi Quyosh massasidan ancha katta boʻlgan yulduzni topdi[4]. Tadqiqot Yevropa janubiy observatoriyasining VLT teleskop massivi hamda Hubble teleskopining arxiv maʼlumotlaridan foydalangan holda amalga oshirildi[4].
Olimlar sirt harorati 40 000 K dan yuqori boʻlgan, Quyoshdan bir necha oʻnlab marta kattaroq va bir necha million marta yorqinroq boʻlgan bir nechta yulduzlarni kashf etdilar. Mavjud modellarga koʻra, bu yulduzlarning baʼzilari hosil boʻlganda massalari 150 quyosh massasidan kattaroq boʻlgan[5][4][6][7].
Bunday oʻta ogʻir yulduzlar juda kam uchraydi va faqat juda zich yulduz klasterlarida hosil boʻladi. Bunday yulduzlarni kuzatish juda yuqori aniqlikdagi asboblarni talab qiladi.
Bonndagi Argelander astronomiya instituti (Germaniya) astrofiziklari Tarantula tumanligining ushbu qismida yulduzlarning paydo boʻlish jarayonini modellashtirishga asoslanib, R136a1 massasi bir necha kichikroq yulduzlarning qoʻshilishi natijasida hosil boʻlgan deb taxmin qilishdi[6].
Jismoniy xususiyatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bu Yulduzning yorqinligi Quyoshning yorqinligidan 8,7 million marta oshadi. Yulduzning oʻzi eng kuchli yulduz shamolini hosil qiladi, bu esa materiyaning tez yoʻqolishiga olib keladi. Yulduzning yashash zonasi 2950 AB da joylashgan. Biroq, bu yulduz atrofida hayot juda kuchli ultrabinafsha nurlanishi tufayli mumkin emas[8].
Massasi 8 dan 150 gacha boʻlgan quyosh massasi boʻlgan yulduzlar oʻzlarining hayot aylanishlari oxirida oʻta yangi yulduzlar sifatida portlaydilar va neytron yulduz yoki qora tuynukni qoldiradilar. Quyosh massasi 150 dan 250 gacha boʻlgan yulduzlarning mavjudligi toʻgʻrisida olingan dalillar elektron-pozitron juftlarining shakllanishiga nisbatan beqaror, hech narsa qoldirmaydigan va atrofdagi kosmosga temirni sochadigan juda yorqin oʻta yangi yulduzlarning mavjudligiga imkon beradi[4]. Bunday oʻta yangi yulduzlar koʻpincha gipernovalar deb ataladi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ https://spacegid.com/camaya-yarkaya-zvezda-vo-vselennoy-r136a1.html
- ↑ https://spacegid.com/camaya-yarkaya-zvezda-vo-vselennoy-r136a1.html
- ↑ https://spacegid.com/camaya-yarkaya-zvezda-vo-vselennoy-r136a1.html
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „A 300 Solar Mass Star Uncovered“ (inglizcha). European Southern Observatory (21-iyul 2010-yil). 2012-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2010-yil.
- ↑ „Astronomers detect 'monster star'“ (inglizcha). BBC (21-iyul 2010-yil). 2012-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2010-yil.
- ↑ 6,0 6,1 „Сверхмассивные звёзды возникли в результате слияния меньших звёзд“. 8-avgust 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-avgust 2012-yil.
- ↑ {{{заглавие}}}.
- ↑ https://spacegid.com/camaya-yarkaya-zvezda-vo-vselennoy-r136a1.html