[go: up one dir, main page]
Kontent qismiga oʻtish

Pomelo

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Pomelo mevasi

Pomelo (/ˈpɒmɪloʊ, ˈpʌm-/ POM-il-oh, PUM-)[1], Citrus maxima, Rutaceae oilasiga mansub eng katta sitrus mevaga ega greypfrutning asosiy ajdodi[2]. Bu tabiiy sitrus mevasi boʻlib, vatani Janubi- Sharqiy Osiyoda. Greypfrutga oʻxshash shirin taʼmga ega, pomelo odatda Janubi-Sharqiy Osiyoda tantanali marosimlarda isteʼmol qilinadi. Greypfrutda boʻlgani kabi, pomelo tarkibidagi fitokimyoviy moddalar dorilar bilan oʻzaro taʼsirlashish xususiyatiga ega.

Pomelo

Etimologiya va umumiy nomlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oksford inglizcha lugʻatiga koʻra, „pomelo“ soʻzining etimologiyasi noaniq. Gollandiya tilidagi pompelmolardan olingan boʻlishi mumkin[3]. Uning binar nomi, Citrus maxima, „eng katta sitrus“ degan maʼnoni anglatadi.

Citrus maxima

Meva Gavayida jabong, Janubiy Osiyoda soʻzlashadigan ingliz tilida jambola sifatida ham tanilgan[4]. Nepalda u „bhogate“ nomi bilan ataladi[5].

Tavsif va foydalanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pomelo daraxtining boʻyi 5–15 metr (16–50 fut) ga yetadi[6]. Barglari aniq qanotli, muqobil, tuxumsimon yoki elliptik shaklga ega, uzunligi 5–20 cm (2–8 in). Gullar — bitta yoki toʻda boʻlib joylashgan. Hidi xushboʻy va gullari sariq-oq rangga ega.

Mevasi katta, diametri 15–25 cm (6–10 in)[7]. Uning qobigʻi greypfrutga qaraganda qalinroq[8] va 11-18 boʻlaklarga boʻlingan. Eti yumshoq greypfrutning taʼmiga oʻxshaydi, uning umumiy achchiqligi kam (greypfrut pomelo va apelsinning gibrididir)[9][10]. Boʻlaklar atrofidagi membranalar achchiq boʻlib, yeb boʻlmaydi va odatda tashlab yuboriladi[9]. Kamida oltmishta navi mavjud[11]. Meva odatda bir nechta, katta urugʻlarni oʻz ichiga oladi, lekin baʼzi navlarda koʻp urugʻlar mavjud[9].

Sharbati mazali deb hisoblanadi. Qobigʻi konserva va qand uchun ishlatiladi[9]. Braziliyada qalin poʻstlogʻidan shirin konserva tayyorlash uchun foydalanish mumkin. Shri-Lankada u koʻpincha shirinlik sifatida isteʼmol qilinadi, baʼzida shakar sepiladi. Pomelo vatani boʻlgan Janubi-Sharqiy Osiyoning katta qismlarida bu oddiy desert boʻlib, koʻpincha tuz aralashmasiga sepiladi yoki unga botiriladi. Undan tayyorlangan salatlar isteʼmol qilinadi. Filippinda pomelo va ananas sharbatidan pushti ichimlik tayyorlanadi[12].

Meva Xitoyga miloddan avvalgi 100-yillarda kiritilgan boʻlishi mumkin[13]. Sharqiy Osiyoda, ayniqsa kanton oshxonasida, qovurilgan pomelo oʻti ozuqaviy qiymati yuqori va yogʻi kam boʻlgan taomlarni tayyorlash uchun ishlatiladi[14].

Minneola mevasi

Gibridlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oddiy apelsin pomelo va mandarin oʻrtasidagi tabiiy gibrid boʻlib, pomelo mevaning kattaroq hajmi va mustahkamligini taʼminlaydi. Greypfrut dastlab pomelo va mandarinning tabiiy gibrididir deb taxmin qilingan. Ammo, koʻproq vaqt oʻtgach oʻtkazilgan genom tahlili shuni koʻrsatadiki, u aslida pomelo va shirin apelsin oʻrtasidagi teskari gibriddir, shuning uchun greyfurt genomining 63 % pomeloniki bilan bir xil[15].

Greypfrut

Pomelo bugungi kunda sunʼiy naslchilik dasturlarida qoʻllanadi:

Tarkibi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xom pomelo etida 89 % suv, 10 % uglevodlar, 1 % protein va kam miqdorda yogʻ mavjud. Meva S vitaminiga boy (kunlik qiymatning 73 %).

Dori vositalarining oʻzaro taʼsiri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pomelo greyfurt va boshqa baʼzi sitrus mevalaridan kelib chiqadigan salbiy taʼsirlarni keltirib chiqarishi mumkin[18].

Galereya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ushbu oq nav Pomelo qalin mezokarp qatlami bilan qoplangan
    Ushbu oq nav Pomelo qalin mezokarp qatlami bilan qoplangan
  • Pomelo
    Pomelo
  • Pomelo kesilganidan keyin
    Pomelo kesilganidan keyin
  • Pushti pomelo
    Pushti pomelo
  • Pomelo guli
    Pomelo guli
  • Daraxtdagi pomelo
    Daraxtdagi pomelo
  • Fujianning Pinghe okrugi Xitoyda pomelolari bilan mashhur
    Fujianning Pinghe okrugi Xitoyda pomelolari bilan mashhur
  • Pomelo bog'i
    Pomelo bog'i
  • Pushti pomelo
    Pushti pomelo
  • Pomelo ko'chati
    Pomelo ko'chati
  • Pomelo petiole yaqindan
    Pomelo petiole yaqindan
  • Pomelo Singapurning Chinatown shahrida sotiladi
    Pomelo Singapurning Chinatown shahrida sotiladi
  • Tam som-o nam pu : Tailand pomelo salatasi
    Tam som-o nam pu : Tailand pomelo salatasi
  • A large pomelo with the rind removed and main fruit cut in half. The orange-like segments are visible.
    Pomelo ichidagi meva sharbati pufakchalarini o'z ichiga olgan katta bo'laklar

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „pomelo“, The Chambers Dictionary, 9th, Chambers, 2003. ISBN 0-550-10105-5. 
  2. ↑ Morton. „Pummelo: Citrus maxima“. Fruits of warm climates 147–151. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Purdue University (1987). Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
  3. ↑ Morton. „Pummelo: Citrus maxima“. Fruits of warm climates 147–151. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Purdue University (1987). Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
  4. ↑ Morton. „Pummelo: Citrus maxima“. Fruits of warm climates 147–151. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Purdue University (1987). Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
  5. ↑ „The Joys of Bhogate Sadheko“ (inglizcha). ECS NEPAL. Qaraldi: 13-may 2021-yil.
  6. ↑ Morton. „Pummelo: Citrus maxima“. Fruits of warm climates 147–151. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Purdue University (1987). Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
  7. ↑ „Pomelo: Growing the granddaddy of grapefruit“, SFGate.com, 25-dekabr 2004-yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  8. ↑ Morton. „Pummelo: Citrus maxima“. Fruits of warm climates 147–151. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Purdue University (1987). Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Morton. „Pummelo: Citrus maxima“. Fruits of warm climates 147–151. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Purdue University (1987). Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.Morton, Julia F. (1987).
  10. ↑ Morton. „Grapefruit: Citrus paradisi“. Fruits of warm climates 152–158. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Purdue University (1987). Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
  11. ↑ Pomelos, grapefruitʼs sweeter and mellower relative, have a wealth of flavor, by Jeanne Kelley, in the Los Angeles Times; published February 12, 2016; retrieved November 19, 2021 (via archive.org)
  12. ↑ Hargreaves, Dorothy. Tropical Trees of the Pacific. Kailua, Hawaii: Hargreaves, 1970 — 51-bet. 
  13. ↑ Morton. „Pummelo: Citrus maxima“. Fruits of warm climates 147–151. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Purdue University (1987). Qaraldi: 31-yanvar 2020-yil.
  14. ↑ „Braised pomelo pith“. Week in China (8-dekabr 2017-yil). 2023-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-avgust 2020-yil.
  15. ↑ „Grapefruit: History, Use, and Breeding in: HortTechnology Volume 31 Issue 3 (2021)“. Journals.ashs.org. Qaraldi: 1-may 2022-yil.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 Morton, Julia F. „Tangelo“, . Fruits of warm climates.. Miami, FL.: Julia F. Morton, 1987 — 158–160-bet. ISBN 0-9610184-1-0. 
  17. ↑ „Mato buntan“. University of California - Riverside, Citrus Variety Collection. Qaraldi: 12-mart 2022-yil.
  18. ↑ Bailey, D. G.; Dresser, G.; Arnold, J. M. O. (26-noyabr 2012-yil). „Grapefruit-medication interactions: Forbidden fruit or avoidable consequences?“. Canadian Medical Association Journal. 185-jild, № 4. 309–316-bet. doi:10.1503/cmaj.120951. ISSN 0820-3946. PMC 3589309. PMID 23184849.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomelo&oldid=5188470" dan olindi