Kolbasa

Kolbasa — bu odatda maydalangan go‘shtdan (ko‘pincha cho‘chqa, mol yoki parranda go‘shtidan) tuz, ziravorlar va boshqa xushbo‘y qo‘shimchalar bilan tayyorlanadigan go‘sht mahsuloti turi hisoblanadi. Don, non uvoqlari va shunga o‘xshash boshqa tarkibiy qismlar to‘ldiruvchi yoki hajm oshiruvchi sifatida qo‘shilishi mumkin.

Kolbasa tarkibida bir yoki bir necha turdagi go‘sht, masalan, parranda go‘shti, turli xil to‘ldiruvchilar bo‘lishi, harorat bilan ishlov berilishi (qaynatish, ba’zan ko‘p marta qovurish, dudlash) yoki fermentatsiya qilinishi mumkin^[1].

Etimologiyasi

Slavyancha „kolbasa“ so‘zi XII asrdan ma’lum. Ushbu soʻz 842^[2]-raqamli Novgorod qayinpo‘stloq yorlig‘ida uchraydi. Unda kolbasa yuborilgan oziq-ovqat mahsulotlari ro‘yxatida qayd etilgan.

Ba’zan „kolbasa“ so‘zi ivritcha: kolbāśār (go‘sht, har qanday et, tirik mavjudot) so‘zidan kelib chiqqan, degan fikr ham uchraydi, biroq bu ehtimoldan ancha yiroq^[3].

Tarixi

Qazi-qarta — ot go‘shtidan tayyorlangan tatarlar kolbasasi

Kolbasa juda qadim zamonlardan beri ma’lum: u haqidagi yozuvlar Qadimgi Yunoniston, Bobil va Xitoy tarixi manbalarida uchraydi. Xususan, Homerning „Odisseya“ asarida qonli kolbasa tilga olinadi, Epixarmning kolbasa haqidagi komediyasi ma’lum, shuningdek, Aristofanning saylovlarda g‘alaba qozongan kolbasa sotuvchisi haqidagi pyesasi mashhurdir. Kolbasa Qadimgi Yunoniston va Qadimgi Rimda mashhur mahsulot bo‘lganligi haqida dalillar mavjud^[4].

Kiyev rusida „kolbasa“ so‘zi hozirgi ma’nosidan farqli bo‘lgan; kolbasa deb hayvon qonidan tayyorlangan taomga aytilgan va shu sababli kolbasa iste’mol qilish taqiqlangan edi. Masalan, bu ma’noda so‘z 1282-yildagi Novgorod yemakxonasida ishlatilgan: „Ba’zi hayvonlar qonidan kolbasa deb ataladigan taomlar tayyorlanadi“; va 1551-yildagi Yuzboshi: „Qoida barcha pravoslav nasroniylarga tegishli boʻlib, o‘ldirilgan va qonni, ya’ni kolbasalarni iste’mol qilishni taqiqlaydi.“

Kolbasa turlari

Kolbasalar asosan tayyorlash usuliga ko‘ra tasniflanadi.

Qaynatilgan kolbasalar tuzlangan qiymalardan tayyorlanadi. Ushbu mahsulot taxminan 80 °C haroratda qaynatiladi. Qaynatilgan kolbasalar tarkibida ko‘p miqdorda soya bo‘lishi mumkin yoki go‘sht o‘rniga soya yoki Seitan bilan birga vegetarianlar istemol qilishlari mumkin. Tarkibida suv ko‘p bo‘lgani uchun uzoq vaqt saqlanish mumkin emas. Qaynatilgan kolbasa tarkibida 10-15% oqsil, 20-30% yog‘, energiya qiymati - 100 g uchun 220-310 kkal tashkil etadi. Qaynatilgan kolbasaning eng mashhur navlaridan biri Doktorskaya kolbasasi hisoblanadi.

Manbalar

↑ Kolbasa — maʼlumot Katta sovet ensiklopediyasidan olindi..
↑ Andoza:Берестяная грамота
↑ Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. Т. 2. С. 286.
↑ (Polyakcha) Eleonora Trojan, Julian Piotrowski, Tradycyjne wędzenie (Wayback Machine saytida 2011-09-29 sanasida arxivlangan) AA Publishing. 96 pages. ISBN 978-83-61060-30-7

Havolalar

Kolbasa DMOZ katologida

[1] Kolbasa — maʼlumot Katta sovet ensiklopediyasidan olindi..

[2] Andoza:Берестяная грамота

[Фасмер-3] Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. Т. 2. С. 286.

[T-P-4] (Polyakcha) Eleonora Trojan, Julian Piotrowski, Tradycyjne wędzenie (Wayback Machine saytida 2011-09-29 sanasida arxivlangan) AA Publishing. 96 pages. ISBN 978-83-61060-30-7

[1]

[2]

[3]

[4]