Iokasta
Iokasta (Epikasta; qadimgi yunoncha: Ἰοκάστη qadimgi yunoncha: Ἰοκάστη) — qadimgi yunon mifologiyasi qahramoni[1]
Fiva malikasi, Menekeyning qizi va Kreontning singlisi[2] (yoki Kreontning qizi[3]). Laiyning xotini va Edipning onasi, Laiyning vafotidan keyin Edipning rafiqasi. „Odisseya“da tilga olib oʻtilgan.
Laiyning buyrugʻi bilan goʻdakligida Kiferon togʻida qoldirilgan oʻgʻli Edipning keyingi taqdiri haqida bilmagan Iokasta Edipga turmushga chiqqan, oradan koʻp yillar oʻtgach, Korinfdan Fivaga kelgan va Fiva aholisini Sfinksdan ozod qilgan. U Antigona, Ismena, Eteokl va Poliniklarni (otasi — Edip) dunyoga keltirgan[4].
Edip bilan ona-oʻgʻil ekanligi maʼlum boʻlgach, oʻzini osgan[5][6] yoki pichoqlab oʻldirgan[7]. Stesixor uni Edipdan voz kechganidan keyin ham yashagan deb tilga oladi[8]. Yoki oʻgʻillarining vafotidan keyin oʻzini qilich ustiga tashlab joniga qasd qilgan[9].
Sanʼatdagi obrazi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Sofoklning „Shoh Edip“ va Evripidning "Finikiyalik ayollar " tragediyalari, Aksiyning „Finikiya ayollari“, Senekaning „ Edip“ hamda „Finikiya ayollari“ asarlari qahramoni. Pasolini tomonidan suratga olingan „Shoh Edip“ (1967) filmida Iokasta rolini Silvana Mangano ijro etgan.
Astronomiyada
[tahrir | manbasini tahrirlash]1918-yilda kashf etilgan „(899) Jocasta“ asteroidi Iokasta sharafiga nomlangan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Mifi narodov mira. M., 1991-92. V 2 t. T.1. S.554
- ↑ Sofokl. Tsar Edip 69; Gigin. Mifi 66
- ↑ Diodor Sitsiliyskiy. Istoricheskaya biblioteka IV 64, 1
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka III 5, 7-9
- ↑ Sofokl. Tsar Edip 1265
- ↑ Gomer. Odisseya XI:271-280
- ↑ Seneka. Edip 1040—1041
- ↑ Stesixor. Edipodiya. // Vestnik drevney istorii. S.233
- ↑ Yevripid. Finikiyanki 1456; Gigin. Mifi 243