Fuga

Fuga (ital. fuga — yugurish, qochish) — polifoniyanpt erkin uslubidagi murakkab va eng mukammal musiqiy shakli. Odatda, bir (oddiy F.), baʼzida ikki va undan ortiq (murakkab F.) mavzularni imitatsiya va boshqa polifonik vositalar yordamida rivojlantirishga asoslanadi. F. mavzusi ixcham boʻlib, muayyan obrazni aks ettiruvchi bir ovozli kuydir. Gomofoniya uslubi taʼsirida qaror topgan F.da mavzuning barcha ovozlar boʻylab oʻtkazilishi (mavzuning "yugurishi" — nomi shundan) muayyan ladtonallik (garmoniya) rejasiga muvofiq bajariladi. "F." atamasi dastlab (14—17-asrlar) kanonga nisbatan qoʻllangan. 17-asrdaricherkar, kansona, fantaziya (I.Froberger, J. Freskobalvdi, Ya.Svelink) kabi cholgʻu shakllar zaminida F. yuzaga kelib, I.S.Bax, G.F.Gendel ijodida yuksak badiiy darajasiga koʻtariddi. F. mustaqil cholgʻu asar, tur kum shaklining muayyan qismi sifatida (mas, I.Bax, D.Shostakovich, Oʻzbekistonda — G.Mushel, T. Qurbonovlarning "Prelyudiya va F." turkumlari), yirik asar tarkibida (messa, oratoriya, kantata — G.Gendel, yilGaydn, S.Taneyev; operada — M.Glinka, J.Verdi, R.Vagner; simfoniyada — S.Raxmaninov) boʻlishi mumkin.