Foydalanuvchi:Abdufattohov Ibrohimjon/qumloq

Abdufattohov Ibrohimjon/qumloq
	; Ross 1970-yil
Tavalludi	24-avgust 1906-yil; Chikago, Illinoys, AQSH
Vafoti	25-sentyabr 2002-yil ; (96 yoshda) ;
Sohasi	Sonlar nazariyasi
Institutlar	Kaliforniya texnologiya instituti; Sent-Luis universiteti; Notre Dame universiteti; Ogayo shtati universiteti
Taʼlimi	Chikago universiteti
Tezis sarlavhasi	"On Representation of Integers by Indefinite Ternary Quadratic Forms of Quadratfrei Determinant" (1931)
Akademik rahbarlari	Samuil Shatunovsky ; E. H. Moore
Mashhur shogirdlari	Margaret Willerding
Turmush oʻrtogʻi	Bertha (Bee) Halley Horecker; Madeleine Green

Qiziqishlarim

Galareya

Kamalak atirgul

Atirgul

Lotus

M

Fargʻona vodiysidan yetishib chiqqan tasavvuf-tariqatlarining yirik vakillaridan biri – Mavlono Lutfulloh hisoblanadi. Mavlono Lutfulloh naqshbandiylik tariqatining oʻz davridagi yirik vakili. Dastlab ularning ismlariga qoʻshib aytiladigan „Mavlono“ atamasiga toʻxtalsak. Mavlono arabcha „Bizning janob“ degan ma noni bildirib, Oʻrta asrlarda Oʻrta Osiyo, Afgʻoniston va Pokiston hududlarida eng yuqori obroli amldorlar, olimlar va fozil kishilarni ulugMab, ularning nomlariga qoʻshib ishlatilgan. Mavlono Lutfulloh ham oʻz davrining koʻzga koʻringan diniy arboblaridan hisoblangan.

Mavlono Lutfulloh Namangan viloyali Pop tumanidagi Chodak qishlogʻida 1487-yilda. baʼzi maʼlumotlrga koʻra 1485-yilda tavallud topgan . Otasi Fatxullohxon, bobosi Xisomiddinxon Chodakning ziyoli kishilaridan boʻlgan. Mavlono Lutfiillohning avlodlari Abu Bakr Siddiqga borib taqaladi. Otalari Fatxullohxon 83 yoshda vafot etgan. Qabrlari Chodak qishlogʻida joylashgan. Bobosi Xisomiddin sohibi hidoya Burhoniddin Margʻiloniydan ilmu suvoriy va maʼnaviyatdan saboq olgan. Mavlono Lutfulloh vafotidan keyin unga ixlosi kuchli boʻlgan oʻzini u kishiga yaqin qilib yurgan kishilar tomonidan turli yillarda, turli kotiblar tomonidan koʻchirilgan besh nusxa borligi maʼlum boʻlgan. „Manoqibi Mavlono Lutfulloh“ ning barcha mavjud nusxalari turli davrlarda yozilgan va hammasi arab alifbosida, forsiy tilda, nastaʼliq yozuvida yozilgan. Kitob 350-360 sahifalardan iborat va ayni paytda besh joyda asarning nusxalari mavjud: 1. Toshkentda Abu Rayhon Beruniy nomli Sharqshunoslik Institutining kutubxonasida № 5785 raqam bilan saqlanmoqda. Bu kitob 1913-yil rus sharqshunos olimi V.Bartold tomonidan olib ketilgan ekan.

Pop tumani Chodak qishlogʻida yashovchi Ahmadxoja ibn Buzrukxoja avlodlari qoʻllarida saqlanmoqda. Mavlono Lutfulloh onalaridan Qur’oni Karimni, namoz oʻqishni oʻrgangan. Besh yoshlarida otalari maktabga bergan. 12-13 yoshga kirguncha ota-onalari qoʻllarida tarbiyalanib, bu davrda Qur’oni Karimni toʻliq yodlab boʻlgan. 14-yoshlarida akalari bilan Samarqandga oʻqishga borgan. Bir yil tahsil olib uyga qaytgan. Otalari oʻsha davrning yaxshi mullosi, e ’tiborli zoilardan Shoh X usan Chorkuxiyga shogirdlikka bergan. Chorkuhiy – Mavlononing birinchi ustozi Isfaradagi Chorkuh qishlogʻida yashagan va ular shu yerning imom ham qozisi boMgan. Mavlono Lutfulloh undan yetti yil tavsir, xadis va ilmi fiqhdan taʼlim olgan.

Soʻngra, Mavlono Lutfulloh Samarqandga borib, X oʻja Axrorning xalifasi Mavlono Muhammad Qozidan (1515-yilda vafot etgan) solihlik maqomiga yetishish uchun zarur boMgan ilmlarni egallagan.

Mavlono Lutfulloh uylangandan soʻng Chodakda maktabdorlik qiladi va chodakliklarga shariat va tariqat yoMini oʻrgata boshlagan. Pirlari vafotlaridan soʻng koʻpchilik muridlari turli yerlardan Mavlono Lutfullohni izlab kelib muridlik qila boshlaydi. Mavlono Lutfullohni muridlari soni koʻpayib borgan. Bu hoi baʼzi diniy mullo va eshonlarga yoqmagan hamda imga lima uyushtirishgan. Xatto qoʻy va mollarini tortib olgan. Mavlono Lutfulloh noiloj Chodakni tark etib Suburton (hozirgi Zuvutqon) qishlogʻiga koʻchib kelgan. Bu yerda maskan topib suv chiqargan, bogʻlar yaratgan, masjid qurdirgan. Muridlari shu yerga ham ilm olgani qidirib kela boshlagan. Mavlono Lutfulloh ustozlari Maxdumi A ’zam bilan hayotligida Markaziy Osiyonong koʻp shaharlari Fargʻona, Q oʻqon, Axsikent, Toshkent, Samarqand, Buxoro, Karmana, Xisorga safar qilganlarida hamroh boMgan. Mavlono qayerga borsalar ustozlari Mahdumi A ’zam muridlariga „ mendan keyin shu kishiga bay’at qilasizlar. meni ishongan eng vaqin joynishinim shu \1 rr. lono Lutfulloh boʻlndilar“ degan ekan. Mavlono LutfuIIohning asosiy maqsadi elga islom nurini tarqatish. xalqqa musulmonchilikni qonun-qoidalarini oʻrgatish. moʻminlarni hamisha toʻgʻri yoʻlga hido\at qilish edi. Oʻzlaridan keyin ham shu ishlarni davom ettiruvchilar yetishib chiqsin degan maqsadda Cluistda maktab ochib. tasavvuf ilmidan shogirdlarga dars bergan.

Shogirdlari orasida 10-15 yil hizmatlarini qilib, sulukiya ilmini mukammal bilimdoni bo lib qolganlari ham anchagina edi. Shulardan biri Fathulla Chustiydir. Bir kuni Mavlono Lutfulloh hamma shogird va muridlarini bir yerga jamlagan va bulardan bir nechtasiga turli vazifalarni topshirgan: masalan, Mullo Fatxulloh Zangiatoiy, Mullo Said Toshkandiy va Mavlono Qozoqqa „sizlar qozogʻu-qirgʻizlarga suhbatdorlik qilursizlar“, Qozogʻistonda „Chust“ arigʻi bino qilib, undan dahyak olishni buyurdi. Kuyovlari Nizomiddin Ahmadni Chustdagi masjidga mutavvali qilib tayinladi. Ikkinchi kuyovlari Is’hoq Mirakni otalari oldilariga Dahbedga yuborib – „sizni otangiz Mahdumiy Kalonga nasibalik qildim“ – deydi. Xisor atrofidagilarga xidoyat sari rahnamolik qilgaysiz deb buyurdilar. Mavlono Y usuf Alini, Shayx Fatxullohni o ‘zlari qurgan masjidda xizmat qilishga olib qoldilar. Mufti Muhammad Ohangaroniyga Ohangaron mavzesida suhbat olib borishni buyurgan.

Hamma ishni taqsimlab bergach Mavlono Lutfulloh Toshkent tomon safarga j o ‘nadi. Safardan maqsad Makka va Madinaga, haj ziyoratiga boorish edi. Chustdan Ohangaronga keyin Toshkentda, u yerda Xavzak, Qorayagʻoch mavzelarida bir kundan mehmon boʻlib, soʻng Samarqand, Buxoro va oxiri A fgʻonistonga yetib bordilar. Shu kuni Mavlono Lutfullohni hokim Ali Xokiroh xonadoniga taklif qildi va shu yerda tunab qoldi. Kechasi tush koʻradilar, tushlarida Xoja Axror Valining ruhlari hozir boMib: „siz hozir viloyatingizga qayting, u yerning islohida boʻling. viloyai ahlining tarbivasi bilan shugʻullaning. xayrli ishlami boshlang, sizga gʻaybdan xayru barokat boʻlgʻay“, dedilar va shundan keyin „Kaʼba yoʻlidan qaytishni ixtiyor qildim“ dedilar. Qaytishda Xisor va Samarqandga boMadi. Mavlono Lutfullohni bu yerda ikki-uch kun qoladi. Bir kuni Samarqand markazidagi katta masjidlardan birida, xufton namozidan keyin maʼruza qilib, aholini Alloh yoʻliga hidoyat qilgan. M aʼruza nihovatda tasirli oʻtadi, koʻpchilik Mavlonoga tahsinlar aytib, unga qoʻl berib murid boʻla boshlaydi. Bu holni koʻrgan Samarqand shahridagi diniy ulamolarning koʻ pchil igi Mavlono Lutfullohga bay’at qilayotganidan gʻazablanib, Sulton Saidga arz qilib Mavlonoga turli boʻhton. nixmat gaplarni larqatib Lutfullohni jazolashini soʻraydi. Suitor Said soʻrab surishtirmay, haqiqatni tekshirmay, igʻvogarning gapi ;honib Mavlono Lutfullohni Ulugʻbek madrasasi oldiga olib chiqib, xalqni toʻplab, kaltaklaydi, soch soqollarini uzdirib. tillarini qirqtiradi166. Pi qivnoqlardan aziyat chekkan Mavlono Lutfulloh ikki-uch kun Samarqandda yotib qoladi. Ti I lari va soch soqollari oʻz holiga qaytadi. Ikki kunda til lari oʻziga qaytadi va gapira oladigan boMadi. Samarqandda shu xil noxushliklardan soʻng Chustga qaytib keladi. Mavlono Lutfulloh qirq kun betob boʻlib yotib, Chust shahrida tahminan 1571-yilda vafot etadi.

Mavlono Lutfullohning qabri qayerdaligi maʼlum emas. Baʼzi manbalarda u Chustga dafn etilgan. Chust shahrida uning maqbarasi joylashgan. Boshqa manbalarda Hisorda joylashgan"’7. Chust shahridagi Mavlono Lutfulloh maqbarasi XX asr boshlarida bunyod etilgan. Dastlab, masjid. madrasa, minora va boshqa binolardan iborat ansambl boʻlgan. Mavlono Lutfulloh maqbarasi Chust shahar istirohat bogʻi hududida joylashgan, mustaqillik yillarida taʼmirdan chiqarilgan va muzey sifatida foydalanilmoqda. Mavlono Lutfullohni ikki qiz qolgan: Biri Bibi Noqiya boʻlib, ular Xoja Is’hoq Mirakka tushgan. Mozorlari Samarqand yaqinidagi „Dahbed“ degan qishloqda. Ikkinchi qizlari Xayriniso Nizomiddin Ahmad Mirakka turmushga chiqqan. Mozorlari Chust shahridagi „Mirak Ato“ mozorida.