Changa xalqi
Changa (changava, kenga, kengava, kyanga) — Nigeriya, Niger va Beninda yashovchi xalq.
Aholisi: 30 000 dan ortiq kishi[1]. Turli Changa guruhlari Kebbi (kabava) davlatining Zarma va Hausa xalqlari bilan chambarchas bogʻliq. Changalar Xausa, Busa, Fulbe, Zarma, Dendi[2] xalqlari bilan aralashib oʻrnashgan.
Ijtimoiy tuzilma
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ijtimoiy tashkilotning asosini koʻp bolali oilalardan tashkil topgan jamoalar tashkil etadi. Jamiyat boshligʻi kyanga boʻlib, uning qarorlari oqsoqollar roziligi bilan qabul qilinadi. Baʼzi jamoalarda kuch anʼanaviy ravishda busning qoʻlida boʻladi[3].
Anʼanaviy iqtisodiy faoliyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]Changaning asosiy kasbi — qishloq xoʻjaligi. Changa qishloq xoʻjaligini koʻchirish bilan shugʻullanadi, savdo ham rivojlangan (Bromley 1988: 502).
Dini
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hozirgi vaqtda Chang aholisining aksariyati sunniy musulmonlardir, anʼanaviy eʼtiqodlar 2-Jahon urushigacha keng tarqalgan edi (Ismagilova 1963).
Til xususiyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Changa tili Niger-Kordofaniya makro oilasining mande tillarining sharqiy tarmogʻiga kiradi va janga va busa tillari bilan chambarchas bogʻliq. Changa tili yozma shaklga ega emas. Aholining lingvistik tarkibi xilma-xildir: Changa xalqining bir qismi oʻz tilini yoʻqotib, zarma, keyin esa hausa tiliga oʻtdi. Shuningdek, Changaning bir qismi faqat Dandy bilan gaplashadi (Bromley 1988: 450).
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Vydrin V.F. Changa // Dunyo xalqlari / Bob. ed. Bromley Yu.V.; tahrir hay’ati: Artyunov S. A., Bruk S. I., Jdanko T. A. — M.: Sovet Entsiklopediyasi, 1988. — B. 450.
- Dobronravin N. A., Popov V. A. Changa // Dunyo xalqlari va dinlari / Bob. ed. Tishkov V. A. — M.: Buyuk rus entsiklopediyasi, 1999. — S. 598.
- Ismagilova R.N. Nigeriya xalqlari. — M.: Nauka, 1963 — S. 260.
- Sledzevskiy I.V. Shimoliy Nigeriyaning Xausan amirliklari. Iqtisodiyot va ijtimoiy-siyosiy tizim. — M.: Nauka, 1965 — S. 120.
- Kurpatov S. K. Changa / Ch. ed. Tishkov V.A. ; Tahririyat kengashi: Artemova O. Yu., Artyunov S. A., Kojanskiy A. N. // Dunyo xalqlari va dinlari. — M.: Buyuk rus entsiklopediyasi, 2000. — S. 614.
- Jeyms S. Olson. Afrika xalqlari: Etno-tarixiy lugʻat // Westport, CT.: Greenwood Press, 1996.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |