Aleksandriya muskati
| Aleksandriya muskati | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Biologik klassifikatsiya | ||||||
| ||||||
| Aleksandriya muskati | ||||||
Aleksandariya muskati – Vitis vinifera muskat oilasiga mansub oq-sariq uzum. U qadimiy uzum navlaridan biri hisoblanadi va sharob mutaxassislari uni genetik jihatdan oʻzgartirilmagan eng qadimgi uzumlardan biri deb hisoblashadi[1]. Uzum Shimoliy Afrikada paydo boʻlgan va bu nom, ehtimol, uzumni sharob tayyorlash uchun ishlatgan qadimgi misrliklar bilan bogʻliqligidan kelib chiqqan. Bundan tashqari, ovqat va mayiz uchun ishlatiladigan uzum navlaridan biri hisoblanadi[1].
Aleksandariya muskati Gretsiyaning Shimoliy-Sharqiy Egey mintaqasidagi Lemnos orolida juda koʻp oʻstirilgan va Kleopatra ham u yerdan yetishtirilgan muskatdan sharob ichganligi haqida ham maʼlumotlar mavjud. Ispaniyada uzum 2015 yilda, asosan, Malaga, Alikante, Valensiya va Kanar orollarida yetishtirilgan 10,318 gektar (25,496 akr) bilan oltinchi eng koʻp ekilgan oq uzum navidir. Bu Avstraliya va Janubiy Afrika vino sanoatida muhim uzum hisoblanadi[2].
Sharob xususiyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Uzum issiq iqlimda oʻsadi va gullash davrida sovuqqa oʻta sezgir boʻladi. Shimoliy yarim sharda avgustda pishib, uzum holida yetishadi[1].
Aleksandariya muskatidan tayyorlangan sharob uzumning oʻziga xos taʼmiga ega boʻlib, urushdan keyingi davrda, taʼmi shirin va sodda boʻlgan paytda mashhur boʻlgan. Bu uzum navi serhosilligi bilan ham ajralib turadi.
Sharob ishlab chiqaralishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ishlab chiqarish asosan Kaliforniya, Avstraliya va Janubiy Afrikada boʻlgan, ammo sharob uslublari janubiy Yevropa va Shimoliy Afrika, Turkiya va Levantda paydo boʻlgan. 1960-yillardan boshlab vinolarga boʻlgan talab pasayganligi sababli, Aleksandriya muskati „Riesling“, „Moselle“ va „Shampan“ va „Liebfrauwein“ kabi yevropacha tovushli yorliqlardan foydalangan holda gazlangan vinolarni yaratish uchun ishlatilgan (qonun tomonidan bunday foydalanish taqiqlangan). Malagada uzum koʻpincha Aleksandriya muskati bilan aralashtiriladi va rangi oltindan quyuq qora ranggacha oʻzgarib turadigan kuchli sharob hosil qiladi. Avstraliyada uzum asosan salqin mavsumda oq va qizil vinolarda, „Moscato“ nomi ostida sotiladigan vinolarda va arzon pufakli sharoblarda alkogol miqdorini oshirish uchun ishlatiladi. Portugaliyada Vinho Moscatel (Moscatel sharobi) Lissabondan janubda joylashgan Setubal yarim oroli hududida, shuningdek, Portugaliya shimolidagi Favayos, Alijo va Portugaliya Dourosining boshqa hududlarida keng ishlab chiqarilgan shirin sharobdir. Boliviyada bu uzum navi kamida 1700-yillardan beri Cinti vodiysida va Tarija markaziy vodiysida ishlab chiqarilgan oʻziga xos sharob brendi boʻlgan singani ni tayyorlash uchun ishlatilgan[3].
Oʻzbekistonda tarqalishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Toshkent, Xorazm viloyatlari va Qoraqalpogʻistonda oʻstiriladigan Aleksandriya muskati Qrimda va Gruziyada ham keng tarqalgan.
Oʻsimlik xususiyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tupi kuchli oʻsadi, bargi oʻrtacha, besh boʻlakli, cheti arra tishli. Guli ikki jinsli. Uzum boshi oʻrtacha (buyi 22 sm, eni 12 sm), silindrsimon, ogʻirligi 280 g gacha. Gʻujumi oʻrtacha, dumaloq yoki bir oz choʻziq, sargʻish-yashil, xushboʻy, tarki-bida 24-26% qand bor. Faol harorat yigʻindisi 2800°-2900° boʻlganda 140-150 kunda (sentyabr oxirlarida) pishadi. Hosildorligi 150-180 s/ga. Dogʻli antraknozta, sovuqqa chidamsiz.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
 | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 „J. Robinson Vines Grapes & Wines pg 185 Mitchell Beazley 1986“.
- ↑ „Robinson, Jancis“.
- ↑ „C13-Norisoprenoid Aglycon Composition of Leaves and Grape Berries from Muscat of Alexandria and Shiraz Cultivars. Ziya Günata, Jérémie L. Wirth, Wenfei Guo and Raymond L. Baumes, Carotenoid-Derived Aroma Compounds, Chapter 18, pages 255–261, Chapter“.