Papers by Ott Heinapuu
Keel ja Kirjandus, 2024
Conflict and violence in narratives about sacred natural sites
This article discusses the role a... more Conflict and violence in narratives about sacred natural sites
This article discusses the role and function of violent motifs and folktales found in the place-lore of Estonian sacred natural sites, such as holy groves, and sacred stones and bodies of water, from an ecosemiotic point of view. Drawing comparisons with Estonian archival material, the study also considers Ancient Greek and Saami place-related narratives as examples of premodern discourse on supernatural sites. Building on the theories of Philippe Descola (2022 [2005]), Eduardo Kohn (2013), Bruno Latour (2014 [1991]), and Yuri Lotman (1999), sacred natural sites are viewed as blurry and porous border zones between nature and culture, the natural and the supernatural domains, which can thus function as key points of communication between these spheres. Narratives of violent conflict between supernatural creatures that are said to have taken place in a sacred natural site reinforce the sanctity of these places, highlighting their significance as crucial nodes in the complex network of relationships between humans and supernatural creatures. In cautionary tales explicating the taboos and prohibitions related to sacred natural sites, violent motifs often serve as consequences for violating these interdictions. Thus, these tales instruct the audience on the nature of the rules governing relationships between humans and supernatural creatures, helping humans to prevent overt conflict. The article suggests that structural analysis, following the approach of Alan Dundes’s “The Morphology of North American Indian Folktales” (1964), may help make sense of the fragmentary narratives and motifs often found in recorded archaic place-lore and, in combination with the comparative method, may enhance the understanding of the context surrounding the recorded fragments.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Keel ja Kirjandus, 2019
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Acta Semiotica Estica, 2010
Eesti rahvuslikus diskursuses sai 19.–20. sajandil Taara tammikust üks muistse vabadusaja märk ni... more Eesti rahvuslikus diskursuses sai 19.–20. sajandil Taara tammikust üks muistse vabadusaja märk ning ühtlasi Eesti looduslike pühapaikade üldistatud representatsioon. Ent piksejumalale pühitsetud tammesalu motiiv on ilmselt laenatud Lääne-Euroopa kultuurist: Zeusi üks tähtsamaid pühamuid on olnud Dodone tammesalu Kreekas; Arkaadia tammedega pastoraalsed maastikud said populaarseks Itaalia maastikumaalis; püha tammehiie sümbol kogus romantismiajal jõudsalt populaarsust saksa haritlaste hulgas (sh balti ja eesti haritlaste seas). Nüüdseks kujundab kirjakultuuri kaudu ülemvõimu saavutanud rahvusvaheline sümbol eesti kultuuris arusaamist põlistest pühadest maastikest, jättes tammede ja tammesalude kõrval teistlaadi pühapaikadele vähe ruumi (ettekujutus, et hiies peavad kasvama tammed). Hiiekoha mõiste on kitsenenud tähistama püha puudesalu ja tamm on liigina omandanud püha puu staatuse, kuigi rahvusliku ärkamise eelses suulises pärimuses ta seda ei olnud. Hiietammiku kujutelm suunab kultuuri esile tõstma vanu tammedega seotud pühapaiku (nt Tamme-Lauri tamm Urvastes). Samuti istutatakse uusi tammikuid (nt Sõjamäe hiis ehk Jüriöö park Tallinnas, Taara tammik Tartus, Vabaduse hiis Loo külas Jõelähtmel) ja on istutatud tammesid vanadesse pühapaikadesse, kuigi terava asjaga maasse puutumine on tõenäoliselt olnud traditsioonilises kultuuris keelatud. Märksõnad: tamm, püha hiis, püha maastik, Eesti rahvuslus, mütoloogia
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Sign Systems Studies, 2015
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Andrus Kivirähk is no doubt the most prolific and valued Estonian author of the 1990s. His breakt... more Andrus Kivirähk is no doubt the most prolific and valued Estonian author of the 1990s. His breakthrough came with the humour sec-tion in a morning newspaper and with his later Memoirs of Ivan Orav (Ivan Orava mälestused), where the author humorously speaks through the mouth of Ivan Orav, fictitious smith and Estonian na-tionalist, discussing the pre- and post-war history of World War II in Estonia, and using and mocking popular stereotypes and attitudes towards Estonia’s brief period of independence between the two world wars. (Kivirähk 1995). Kivirähk has later published also children’s books, plays that have been readily staged and attracted wide popu-larity, novels, and short stories, bordering on absurdity – in many he has used motifs of folklore and mythology. He is currently the editor of the weekly humour section at a major Estonian daily news-paper. Kivirähk’s novel Rehepapp ehk November (Old Barny, or Novem-ber) provides an account of the chronicles of a nameless village th...
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Sign Systems Studies, 2016
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Sign Systems Studies, 2015
In order to estimate the current situation of teaching materials available in the field of semiot... more In order to estimate the current situation of teaching materials available in the field of semiotics, we are providing a comparative overview and a worldwide bibliography of introductions and textbooks on general semiotics published within last 50 years, i.e. since the beginning of institutionalization of semiotics. In this category, we have found over 130 original books in 22 languages. Together with the translations of more than 20 of these titles, our bibliography includes publications in 32 languages. Comparing the authors, their theoretical backgrounds and the general frames of the discipline of semiotics in different decades since the 1960s makes it possible to describe a number of predominant tendencies. In the extensive bibliography thus compiled we also include separate lists for existing lexicons and readers of semiotics as additional material not covered in the main discussion. The publication frequency of new titles is growing, with a certain depression having occurred in the 1980s. A leading role of French, Russian and Italian works is demonstrated.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Folklore: Electronic Journal of Folklore, 2004
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Suulise kultuuri pärimus, mis puudutab looduslikke pühapaiku, on sündinud vastastikuses mõjus ini... more Suulise kultuuri pärimus, mis puudutab looduslikke pühapaiku, on sündinud vastastikuses mõjus inimese ja maa vahel ning väljendab kohaliku rahvaliku usundi ja maakasutuse tavasid ja arusaamu. Seevastu rahvusliku ärkamise järgses eesti kirjavaras on looduslikest pühapaikadest rääkimisel tooni andma hakanud motiivid, mis põhinevad Henriku Liivimaa kroonikal või õhtumaise kirjakultuuri traditsioonist pärit tekstidel ning millega toetatakse sümboolselt eesti rahvuse eluõigust. Need kaks kõnelemise viisi põimuvad ja vanem kohapärimus liidab iseenda edasikestmise toeks vanale pärimusele kirjanduslikke motiive.
Artikli eesmärk on võrrelda Eesti looduslikest pühapaikadest rääkimise viise suulises pärimuses ja 19.–21. aastasaja eestikeelses kirjakultuuris ning mõista nende erinevusi, mis on tingitud olemuslikust lõhest suulise ja kirjaliku kultuurikoodi vahel ning ühtlasi erinevustest väikese talupojakogukonna ja suurema rahvuskogukonna vahel.
Selleks kasutan ja kõrvutan suulise pärimuse – peamiselt kohamuistendite – ja aja- või kodulooliste allikate – sealhulgas Lääne-Euroopa ühise kirjaliku pärandi, kroonikate ja baltisaksa kirjavara – kajastusi eestikeelses kirjavaras.
Vaatlen ka kultuuri suulise ja kirjaliku allsüsteemi omavahelise suhtluse võimalikkust ja laadi – mil määral ja kuidas traditsioonilise kultuuri pühapaiku puudutavaid kombeid ja tekste viiakse üle rahvuskultuuri ja millised muutused selle tõlke käigus aset leiavad.
Kontseptuaalselt tugineb artikkel peamiselt Juri Lotmani kultuuritüpoloogia teooriatele, suulise ja kirjaliku kultuuri erinevusele Walter J. Ongi järgi ning Benedict Andersoni vaatele rahvusluse loomuse ja kujunemise kohta.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Eesti rahvuslikus diskursuses sai 19.–20. sajandil Taara tammikust üks muistse vabadusaja märk ni... more Eesti rahvuslikus diskursuses sai 19.–20. sajandil Taara tammikust üks muistse vabadusaja märk ning ühtlasi Eesti looduslike pühapaikade üldistatud representatsioon. Ent piksejumalale pühitsetud tammesalu motiiv on ilmselt laenatud Lääne-Euroopa kultuurist: Zeusi üks tähtsamaid pühamuid on olnud Dodone tammesalu Kreekas; Arkaadia tammedega pastoraalsed maastikud said populaarseks Itaalia maastikumaalis; püha tammehiie sümbol kogus romantismiajal jõudsalt populaarsust saksa haritlaste hulgas (sh balti ja eesti haritlaste seas). Nüüdseks kujundab kirjakultuuri kaudu ülemvõimu saavutanud rahvusvaheline sümbol eesti kultuuris arusaamist põlistest pühadest maastikest, jättes tammede ja tammesalude kõrval teistlaadi pühapaikadele vähe ruumi (ettekujutus, et hiies peavad kasvama tammed). Hiiekoha mõiste on kitsenenud tähistama püha puudesalu ja tamm on liigina omandanud püha puu staatuse, kuigi rahvusliku ärkamise eelses suulises pärimuses ta seda ei olnud. Hiietammiku kujutelm suunab kultuuri esile tõstma vanu tammedega seotud pühapaiku (nt Tamme-Lauri tamm Urvastes). Samuti istutatakse uusi tammikuid (nt Sõjamäe hiis ehk Jüriöö park Tallinnas, Taara tammik Tartus, Vabaduse hiis Loo külas Jõelähtmel) ja on istutatud tammesid vanadesse pühapaikadesse, kuigi terava asjaga maasse puutumine on tõenäoliselt olnud traditsioonilises kultuuris keelatud.
Märksõnad: tamm, püha hiis, püha maastik, Eesti rahvuslus, mütoloogia
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Taevapõdra rahvastest, etnofuturismist ja karudest Andrus Kivirähki kultusromaanis "Mees, kes tea... more Taevapõdra rahvastest, etnofuturismist ja karudest Andrus Kivirähki kultusromaanis "Mees, kes teadis ussisõnu".
Andrus Kivirähki võiks nimetada yheks olulisemaks etnofuturismi geeniuseks eesti kultuuris helilooja Veljo Tormise ja kunstnik Kaljo Põllu kõrval. Viisi, kuidas Kivirähk on hulga rahvaluulest pärit ainest ja uuemat rahvuslikku mytoloogiat töödelnud ymber romaanideks „Rehepapp“ ja „Mees, kes teadis ussisõnu“, võib kõhklemata nimetada etnofuturistlikuks.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Papers in English by Ott Heinapuu
Yearbook of Balkan and Baltic Studies, 2024
Sacred natural sites retained their relevance in Estonian culture during and after the shift from... more Sacred natural sites retained their relevance in Estonian culture during and after the shift from mainly oral to mainly literary culture. However, the framework for conceptualising sacred natural sites has changed. Premodern sites have acquired new meanings and functions (notably those associated with national identity) and new sites have been taken into use. The article will present a typology describing the different ways of conceptualising the sacred natural sites that is current in Estonian culture and will offer a case study of a sacred site with a pivotal role in Estonian national identity, the sacrificial stone on Toomemägi hill in the city of Tartu.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
by Remo Gramigna, Kalevi Kull, Ott Heinapuu, Kati Lindström, Riin Magnus, Maarja Ojamaa, Tiit Remm, Ene-Reet Soovik, Renata Sõukand, Morten Tønnessen, pani ola, Eva Lepik, and Silvi Salupere In order to estimate the current situation of teaching materials available in the field of semiot... more In order to estimate the current situation of teaching materials available in the field of semiotics, we are providing a comparative overview and a worldwide bibliography of introductions and textbooks on general semiotics published within last 50 years, i.e. since the beginning of institutionalization of semiotics. In this category, we have found over 130 original books in 22 languages. Together with the translations of more than 20 of these titles, our bibliography includes publications in 32 languages. Comparing the authors, their theoretical backgrounds and the general frames of the discipline of semiotics in different decades since the 1960s makes it possible to describe a number of predominant tendencies. In the extensive bibliography thus compiled we also include separate lists for existing lexicons and readers of semiotics as additional material not covered in the main discussion. The publication frequency of new titles is growing, with a certain depression having occurred in the 1980s. A leading role of French, Russian and Italian works is demonstrated.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Papers by Ott Heinapuu
This article discusses the role and function of violent motifs and folktales found in the place-lore of Estonian sacred natural sites, such as holy groves, and sacred stones and bodies of water, from an ecosemiotic point of view. Drawing comparisons with Estonian archival material, the study also considers Ancient Greek and Saami place-related narratives as examples of premodern discourse on supernatural sites. Building on the theories of Philippe Descola (2022 [2005]), Eduardo Kohn (2013), Bruno Latour (2014 [1991]), and Yuri Lotman (1999), sacred natural sites are viewed as blurry and porous border zones between nature and culture, the natural and the supernatural domains, which can thus function as key points of communication between these spheres. Narratives of violent conflict between supernatural creatures that are said to have taken place in a sacred natural site reinforce the sanctity of these places, highlighting their significance as crucial nodes in the complex network of relationships between humans and supernatural creatures. In cautionary tales explicating the taboos and prohibitions related to sacred natural sites, violent motifs often serve as consequences for violating these interdictions. Thus, these tales instruct the audience on the nature of the rules governing relationships between humans and supernatural creatures, helping humans to prevent overt conflict. The article suggests that structural analysis, following the approach of Alan Dundes’s “The Morphology of North American Indian Folktales” (1964), may help make sense of the fragmentary narratives and motifs often found in recorded archaic place-lore and, in combination with the comparative method, may enhance the understanding of the context surrounding the recorded fragments.
Artikli eesmärk on võrrelda Eesti looduslikest pühapaikadest rääkimise viise suulises pärimuses ja 19.–21. aastasaja eestikeelses kirjakultuuris ning mõista nende erinevusi, mis on tingitud olemuslikust lõhest suulise ja kirjaliku kultuurikoodi vahel ning ühtlasi erinevustest väikese talupojakogukonna ja suurema rahvuskogukonna vahel.
Selleks kasutan ja kõrvutan suulise pärimuse – peamiselt kohamuistendite – ja aja- või kodulooliste allikate – sealhulgas Lääne-Euroopa ühise kirjaliku pärandi, kroonikate ja baltisaksa kirjavara – kajastusi eestikeelses kirjavaras.
Vaatlen ka kultuuri suulise ja kirjaliku allsüsteemi omavahelise suhtluse võimalikkust ja laadi – mil määral ja kuidas traditsioonilise kultuuri pühapaiku puudutavaid kombeid ja tekste viiakse üle rahvuskultuuri ja millised muutused selle tõlke käigus aset leiavad.
Kontseptuaalselt tugineb artikkel peamiselt Juri Lotmani kultuuritüpoloogia teooriatele, suulise ja kirjaliku kultuuri erinevusele Walter J. Ongi järgi ning Benedict Andersoni vaatele rahvusluse loomuse ja kujunemise kohta.
Märksõnad: tamm, püha hiis, püha maastik, Eesti rahvuslus, mütoloogia
Andrus Kivirähki võiks nimetada yheks olulisemaks etnofuturismi geeniuseks eesti kultuuris helilooja Veljo Tormise ja kunstnik Kaljo Põllu kõrval. Viisi, kuidas Kivirähk on hulga rahvaluulest pärit ainest ja uuemat rahvuslikku mytoloogiat töödelnud ymber romaanideks „Rehepapp“ ja „Mees, kes teadis ussisõnu“, võib kõhklemata nimetada etnofuturistlikuks.
Papers in English by Ott Heinapuu
This article discusses the role and function of violent motifs and folktales found in the place-lore of Estonian sacred natural sites, such as holy groves, and sacred stones and bodies of water, from an ecosemiotic point of view. Drawing comparisons with Estonian archival material, the study also considers Ancient Greek and Saami place-related narratives as examples of premodern discourse on supernatural sites. Building on the theories of Philippe Descola (2022 [2005]), Eduardo Kohn (2013), Bruno Latour (2014 [1991]), and Yuri Lotman (1999), sacred natural sites are viewed as blurry and porous border zones between nature and culture, the natural and the supernatural domains, which can thus function as key points of communication between these spheres. Narratives of violent conflict between supernatural creatures that are said to have taken place in a sacred natural site reinforce the sanctity of these places, highlighting their significance as crucial nodes in the complex network of relationships between humans and supernatural creatures. In cautionary tales explicating the taboos and prohibitions related to sacred natural sites, violent motifs often serve as consequences for violating these interdictions. Thus, these tales instruct the audience on the nature of the rules governing relationships between humans and supernatural creatures, helping humans to prevent overt conflict. The article suggests that structural analysis, following the approach of Alan Dundes’s “The Morphology of North American Indian Folktales” (1964), may help make sense of the fragmentary narratives and motifs often found in recorded archaic place-lore and, in combination with the comparative method, may enhance the understanding of the context surrounding the recorded fragments.
Artikli eesmärk on võrrelda Eesti looduslikest pühapaikadest rääkimise viise suulises pärimuses ja 19.–21. aastasaja eestikeelses kirjakultuuris ning mõista nende erinevusi, mis on tingitud olemuslikust lõhest suulise ja kirjaliku kultuurikoodi vahel ning ühtlasi erinevustest väikese talupojakogukonna ja suurema rahvuskogukonna vahel.
Selleks kasutan ja kõrvutan suulise pärimuse – peamiselt kohamuistendite – ja aja- või kodulooliste allikate – sealhulgas Lääne-Euroopa ühise kirjaliku pärandi, kroonikate ja baltisaksa kirjavara – kajastusi eestikeelses kirjavaras.
Vaatlen ka kultuuri suulise ja kirjaliku allsüsteemi omavahelise suhtluse võimalikkust ja laadi – mil määral ja kuidas traditsioonilise kultuuri pühapaiku puudutavaid kombeid ja tekste viiakse üle rahvuskultuuri ja millised muutused selle tõlke käigus aset leiavad.
Kontseptuaalselt tugineb artikkel peamiselt Juri Lotmani kultuuritüpoloogia teooriatele, suulise ja kirjaliku kultuuri erinevusele Walter J. Ongi järgi ning Benedict Andersoni vaatele rahvusluse loomuse ja kujunemise kohta.
Märksõnad: tamm, püha hiis, püha maastik, Eesti rahvuslus, mütoloogia
Andrus Kivirähki võiks nimetada yheks olulisemaks etnofuturismi geeniuseks eesti kultuuris helilooja Veljo Tormise ja kunstnik Kaljo Põllu kõrval. Viisi, kuidas Kivirähk on hulga rahvaluulest pärit ainest ja uuemat rahvuslikku mytoloogiat töödelnud ymber romaanideks „Rehepapp“ ja „Mees, kes teadis ussisõnu“, võib kõhklemata nimetada etnofuturistlikuks.