Акатизия

Акатизия
	Акатизия
Саклык белгечлеге	неврология
NCI Thesaurus идентификаторы	C78163

Акатизия (алдыннан бор. грек. ἀ- /a - / - " юк " һәм καθίζειν /kathízein/ утырырга) - даими яки вакыт-вакыт эчке хәрәкәт борчылуы, хәрәкәт итү яки торышны үзгәртү ихтыяҗы барлыкка килү белән характерланучы клиник синдром. Авыруның бер позада озак утыра алмавында яки озак хәрәкәтсез кала алмавында күренә^[1]. Гади телдә «акатизия» термины синонимы буларак пациентлар шулай ук «бирелеп эшли алмау», «тиктормаслык» сүзен кулланалар^[2].

Акатизиянең иң еш очрый торган сәбәбе - дару препаратларының, бигрәк тә традицион нейролептиклар (типик антипсихотиклар) һәм, азрак дәрәҗәдә атипик антипсихотикларның тискәре нәтиҗәләре ^[3]. Акатизия сирәгрәк антидепрессантлар (бигрәк тә СИОЗ һәм СИОЗСиН) һәм психостимуляторлар кулланудан барлыкка килә. Кайвакыт ул Паркинсон авыруы яисә паркинсонизм һәм башка шундый синдромнар аркасында килеп чыгарга мөмкин^[4]. Моннан тыш, акатизия опиат белән, сирәк алкогольле, бензодиазепинлы яки барбитуратлы абстинент синдромының еш очрый торган, даими диярлек симптомы булып тора. Ул кокаин наркоманнарында кокаин белән интоксикация фонында һәм хәтта сәламәт кешеләрдә наркоздан соң уяну очрагында да барлыкка килергә мөмкин^[3]. Нейролептикларны яки антидепрессантларны кискен туктатканда да акатизия күзәтелә ала («туктату аккатизиясе», withdrawal akathisia).

Терминны 1901 елда, нейролептиклар барлыкка килүдән күпкә иртәрәк чех психиатры Ладислав Гашковец кертә (чех. Ladislav Haškovec, 1866-1944)^[5]^[6]. Клиник практикага нейролептиклар кертелгәннән соң акатизия очраклары шактый арта. 1992 ел мәгълүматларына караганда, акатизия антипсихотик препаратлар кабул итүнең 30% очрагында барлыкка килә. Еш кына ул депрессия белән бәйле^[7].

Акатизия нейролептикларның башка экстрапирамидалы тискәре нәтиҗәләре белән бергә килергә мөмкин, күп очракта ул аерым барлыкка килә^[8].

Антипсихотик терапиядә куркыныч факторлар

Акатизиягә генетик алшартлар;
бу авыруны барлыкка китерүнең югары потенциалына ия антипсихотик яки антидепрессант белән дәвалану;
комбинатлы психофармакотерапия (мәсәлән, ике яки аннан да күбрәк антипсихотик, антипсихотик белән аккатизия үсеше потенциалына ия антидепрессант, антипсихотик һәм литий һ. б.) куллану;
даруның югары дозасы яки аның тиз артуы;
барлык баш мие җәрәхәтләре яисә Үзәк нерв системасы эчендә башка органик җәрәхәтләр, бигрәк тә префронталь кабык зыян күрү;
барлык онкология авырулары;
тимер яки магний кытлыгы;
деменция;
йөклелек (тимер җитмәүнең бер сәбәбе буларак);
картлык, яки киресенчә, балачак һәм яшүсмерлек;
аффектив яки борчулы авырулар;
неврологик һәм экстрапирамидалы антипсихотик терапиягә кадәрге бозылулар.

Искәрмәләр

↑ Марценковский И.А. {{{башлык}}} // Новости медицины и фармации. — № 398. Архивировано из первоисточника 1 февраль 2014.
↑ {{{башлык}}} // Катренстиль: журнал для сотрудников аптечных учреждений и медицинских работников. Архивировано из первоисточника 9 август 2014.
↑ ^3,0 ^3,1 Беккер Р.А., Быков Ю.В. Акатизия: клинический анализ патологии с рекомендациями и обзором литературы // Consilium Medicum: Публикации партнеров.
↑ Szabadi E. {{{башлык}}} (und) // British medical journal (Clinical research ed.). — Т. 292. — № 6527. — С. 1034—1035. — PMID 2870759.
↑ Martin Brüne (2002-05). Ladislav Haskovec and 100 Years of Akathisia. The American Journal of Psychiatry. әлеге чыганактан 2012-02-23 архивланды. 2011-08-24 тикшерелгән.
↑ Pavel Mohr, Jan Volavka (2002). Ladislav Haskovec and akathisia: 100th anniversary. The British Journal of Psychiatry. әлеге чыганактан 2012-02-23 архивланды. 2011-08-24 тикшерелгән.
↑ Жиленков О.В. {{{башлык}}} // Актуальные вопросы современной психиатрии и наркологии / Под общ. ред. П. Т. Петрюка, А. Н. Бачерикова. Архивировано из первоисточника 12 гыйнвар 2011.
↑ . — 4000 экз. — ISBN 5-89481-501-0.

Сылтамалар

Шкала лекарственно вызванной акатизии (Burns) Архивная копия от 6 августа 2016 на Wayback Machine
Barnes Akathisia Scale Архивная копия от 12 марта 2009 на Wayback Machine
Barnes T.R. A rating scale for drug-induced akathisia (англ.) // British Journal of Psychiatry. — Royal College of Psychiatrists[англ.], 1989. — Vol. 154. — P. 672—676. — doi:10.1192/bjp.154.5.672. — PMID 2574607.
Barnes T.R. The Barnes Akathisia Rating Scale—revisited (англ.) // J. Psychopharmacol. (Oxford)[англ.] : journal. — 2003. — Vol. 17, no. 4. — P. 365—370. — doi:10.1177/0269881103174013. — PMID 14870947.
Pringle E. SSRI-Induced Akathisia's Link To Suicide and Violence // Lawsuits & Legal News. — August 18, 2007.

[Марценковский-1] Марценковский И.А. {{{башлык}}} // Новости медицины и фармации. — № 398. Архивировано из первоисточника 1 февраль 2014.

[2] {{{башлык}}} // Катренстиль: журнал для сотрудников аптечных учреждений и медицинских работников. Архивировано из первоисточника 9 август 2014.

[akatiziya-klinicheskiy-3] 3,0 ^3,1 Беккер Р.А., Быков Ю.В. Акатизия: клинический анализ патологии с рекомендациями и обзором литературы // Consilium Medicum: Публикации партнеров.

[szabadi-4] Szabadi E. {{{башлык}}} (und) // British medical journal (Clinical research ed.). — Т. 292. — № 6527. — С. 1034—1035. — PMID 2870759.

[5] Martin Brüne (2002-05). Ladislav Haskovec and 100 Years of Akathisia. The American Journal of Psychiatry. әлеге чыганактан 2012-02-23 архивланды. 2011-08-24 тикшерелгән.

[6] Pavel Mohr, Jan Volavka (2002). Ladislav Haskovec and akathisia: 100th anniversary. The British Journal of Psychiatry. әлеге чыганактан 2012-02-23 архивланды. 2011-08-24 тикшерелгән.

[корреляция-7] Жиленков О.В. {{{башлык}}} // Актуальные вопросы современной психиатрии и наркологии / Под общ. ред. П. Т. Петрюка, А. Н. Бачерикова. Архивировано из первоисточника 12 гыйнвар 2011.

[8] . — 4000 экз. — ISBN 5-89481-501-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]