Valentin Bondarenko
| Valentin Vasiliyevich Bondarenko Валентин Васильевич Бондаренко | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 16 Şubat 1937 Harkiv, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 23 Mart 1961 (24 yaşında) Moskova |
| Rütbesi | Sovyet Hava Kuvvetleri'nde Üsteğmen |
| Meslek | Kozmonot, Pilot |
| Ödülleri | Kızıl Yıldız Nişanı |
Valentin Vasiliyevich Bondarenko (Ukraynaca: Валентин Васильович Бондаренко, Rusça: Валентин Васильевич Бондаренко; 16 Şubat 1937 - 23 Mart 1961) 1960'ta kozmonot eğitimi için seçilen bir Sovyet savaş pilotuydu. Moskova'da 15 günlük düşük basınç dayanımı deneyi sırasında çıkan yangın sonucu oluşan yanıklar sebebiyle öldü. Hükûmet, Bondarenko'nun ölümünü kozmonot birliklerine üye olmasını kullanarak 1980 yılına kadar gizledi. Ayın karanlık yüzündeki bir kratere adı verilmiştir.
Eğitimi ve askeri eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bondarenko, Harkiv, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'nde doğdu. Babası II. Dünya Savaşı'nda Doğu Cephesine gönderildi. Babasının yokluğunda annesiyle zor zamanlar geçirdi.
Küçük yaşlardan beri, Bondarenko, havacılık kahramanlarından etkilenmiş ve kendisi de askeri bir pilot olacağının hayalini kurmuştur. Harkov Yüksek Hava Kuvvetleri Okulu'ndayken yerel hava kulübü üyesiydi.[1][2] 1954'te Bondarenko'nun mezuniyetinden sonra Voroshilov Havacılık Askerî Akademisine kabul edildi. Bir yol sonra, 1957'de mezun olduktan sonra Grozni Hava Kuvvetleri Üniversitesine nakledildi. 1956'da sağlık çalışanı olan Galina Semenovna Rykova ile evlendi. İlk çocukları bir yol sonra doğdu. 1956'da Bondarenko, 1957'de mezun olduğu Armavir Yüksek Hava Kuvvetleri Pilot Okuluna gönderildi. Aynı yıl Sputnik 1 fırlatıldı.[1]
Bondarenko bir teğmen olarak görevlendirildi[2] ve Sovyet Hava Kuvvetleri'nin PribVO (eski Baltık Askeri Bölgesi) bölümünde görev yaptı. Aralık 1959'de Üstteğmenliğe terfi etti.
Kozmonot eğitimine seçilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]28 Nisan 1960'ta Bondarenko, 20 kozmonottan oluşan ilk gruba seçildi. Bondarenko, "(ya da diğer adlarıyla 'Valentin Junior' ve 'Tinkerbell') kozmonot takımının en genç üyesiydi"[3] 31 Mayısta fırlatılması planlanan Vostok uzayaracı'nda uçmak için hazırlıklara başladı. Diğer kozmonotlarına göre, Bondarenko hoş bir tavır sergileyen, iyi huylu ve sakin bir kişiydi. Şarkı söyleme konusunda becerikliydi ve iyi tenis oynardı.[1]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]23 Mart 1961 tarihinde, Moskova'daki Biyomedikal Sorunlar Enstitüsünde düşük basınçlı bir odada 15 günlük dayanıklılık denemesinin onuncu günündeydi.[4] Odadaki hava en az %50 atmosferden oluşuyordu. Günlük çalışmayı tamamlayan Bondarenko, bazı izleyici biyolojik sensörlerini vücudundan kaldırdı ve derisini alkolle ıslatılmış pamukla yıkadı ve daha sonra pamuğu dikkatsizce attı. Pamuk topu, çay demlemek için kullandığı elektrikli bir sıcak tabağın üzerine indi. Pamuk tutuştu ve Bondarenko yünden yapılmış tulumunun koluyla alevleri söndürmeye çalıştı ancak atmosfer açısından zengin odanın etkisiyle tulum da alev aldı.
Basınç farkından dolayı, odanın kapısını açabilmesi yarım saat sürdü. Bondarenko'nun kıyafetleri, odanın içindeki oksijen tükeninceye kadar yandı ve vücudunun büyük bölümünde üçüncü derece yanıklar meydana geldi. Botkin Hastanesi'nde doktor, cerrah ve travmatolog Vladimir Golyakhovsky, 1984 yılında intravenöz tedaviye başlanmaya çalışılırken, iğneyi takmak için bulabileceği tek kan damarı, uçuş botları sayesinde alevlerden uzak duran Bondarenko'nun ayak tabanlarının üzerindeydi. Golyakhovsky'e göre, kozmonot Yuri Gagarin hastanede birkaç saat "ölüm izleme görevlisi" olarak kaldı ve Bondarenko kazadan 16 saat sonra şoktan öldü, yani Gagarin'in tarihe geçen Vostok 1 adlı ilk uzay uçuşundan sadece 3 hafta önce.[5] İnsansız yörünge uçuş programı direktörü Nikolai Kamanin, Bondarenko'nun ölümüyle ilgili olarak Enstitünün zayıf organizasyonunu ve deneyi kontrol etmedeki hatalarını sorumlu tuttu.[4]
Bondarenko, ailesinin yaşadığı yer olan, Harkov'daki Lipovaya Roshcha mezarlığına gömüldü.[6] 17 Haziran 1961 tarihinde, Yüksek Sovyet Prezidyumu, ölümünden sonra Bondarenko'yu Kızıl Yıldız Nişanı ile ödüllendirdi.
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Bondarenko'nun kaza ve ölüm haberleri o tarihte yayınlanmadı. Bondarenko, ilk kozmonot grubunun grup filmlerinde ve fotoğraflarında yer almıştı ve bu açıklanamayan ortadan kaybolma durumu kozmonotun başarısız bir fırlaştılışta can verdiği söylentilerine yol açtı. 1980'de bu olayın ayrıntıları en son Batı'da yayınlandı ve 1986 yılında İzvestiya dergisinden Yaroslav Golovanov, kazanan ayrıntılarını Sovyet okuyucularla paylaştı.[7]
James Oberg, "Yörünge'deki Kızıl Yıldız" adlı kitabında, Sovyet hükûmetinin 1961 yılında kozmonot eğitimi için seçilen ilk altı kozmonotun resimlerden nasıl yok edildiğini yazdı. Bu sırada İngiliz araştırmacı Rex Hall, 16 kozmonotun yer aldığı daha önceki bir grup fotoğrafından beş kişinin silindiğini gösterdi. Daha sonra, grubun orijinal üyelerinin yokluğu nedeniyle yaratıcı ancak var olmayan fotoğraf ayrıntılarının eklenmesi ile tarihsel fotoğrafları gerçekçi gösterme çalışmaları yapıldı ancak başarılı olmadı.[5]
Bondarenko'nun ölümü yüksek oksijen içeren kapalı bir odada çıkan yangın sebebiyle gerçekleşti. Aynı olay Apollo 1 mürettebatının da başına geldi. Daha sonraları çıkmış bazı spekülasyonlara göre, Sovyetler, Bondarenko'nun ölümüne neden olan koşulları açıklasaydı, NASA Apollo'yu komuta modülünün tehlikeli tasarımıyla ilgili uyarabilirdi ve üç kişiden oluşan Apollo 1 mürettebatının 1967 yılındaki ölümünü engelleyecek değişiklikler yapılabilirdi.[8] Bununla birlikte, 1966 yılında, yüksek basınçlı, yüzde 100 oksijenden oluşan ortamın ölümcül tehlikeleri biliniyordu. Apollo 1, Amerikan bilimsel yayınlarında tanımlanmıştı ve NASA tarafından biliniyordu.[9]
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]2003 yılında Bondarenko'nun hayatını anlatan Düşen Astronotlar: Aya Gitme Uğruna Ölenler adlı kitap Colin Burgess tarafından yazıldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Burgess, Colin; Rex Hall (2009). The first Soviet cosmonaut team: their lives, legacy, and historical impact. Germany: Springer. ss. 35-37. ISBN 978-0-387-84823-5. Erişim tarihi: 10 Ocak 2010.
- ^ a b "Space Facts website". 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2017.
- ^ Clark, Phillip, "The Soviet Manned Space Program", Salamander Books Limited / Orion Books, a division of Crown Publishers, Inc., New York, 1988, Library of Congress card number 88-1551, 0-517-56954-X, page 18.
- ^ a b "Bondarenko Chronology" 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopedia Astronautica
- ^ a b Oberg, James, Uncovering Soviet Disasters 20 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Chapter 10: "Dead Cosmonauts", pp 156-176, Random House, New York, 1988, retrieved 8 January 2008
- ^ Burgess, Colin, Fallen Astronauts: Heroes Who Died Reaching for the Moon, page 163, Bison Books, 2003
- ^ Siddiqi, Asif A. Challenge To Apollo: The Soviet Union and the Space Race, 1945–1974. NASA. s. 266. 8 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2017.
- ^ Charles, John, "Could the CIA have prevented the Apollo 1 fire? 24 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Space Review, 29 January 2007, retrieved 5 January 2008
- ^ NASA History, SP-4204, Predictions of Trouble 25 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Cosmonaut biography for Valentin Bondarenko 8 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yaroslav Golovanov, "Cosmonaut No. 1" (Rusça)
- James Oberg, "Dead Cosmonauts"20 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sovyet Afetlerini Ortaya Çıkarma'nın 10. Bölümü, (Random House, New York, 1988) Sovyet uzay programındaki gerçek ve iddia edilen ölümlerle ilgili gerçekleri ortaya çıkarmaya yönelik girişimlerinin ayrıntılı bir açıklamasını içermektedir.