Monosepaj
Monosepaj, (Fransızca: Mono-cépage, İngilizce: Single varietal[1]) tek tip üzüm çeşidinden üretilen bir şarabı[2] veya tek tür üzümden üretilmiş brendi, konyak, grappa, rakı gibi damıtılmış içkiyi belirtir.[3] Tek tür üzümden yapıldığı için monosepaj şaraplar üzümün tüm karakterini yansıtırlar. Monosepajın tersi ise, yani birden fazla üzüm çeşidinden yapılmış ise kupaj denir.[4]
Tek tür üzümün % 100 oranda kullanılması zorunlu değildir. Yeni Dünya ve ABD yasalarına göre % 75 oranında, Arjantin'de % 80 oranında, Avrupa Birliği yasalarına göre, kıta Avrupası'nda ise % 85 oranında tek tür üzüm kullanılmışsa, etiketine "monosepaj" ifadesi veya üzümün adı yazılabilir. Bu açıdan bakarsak, her Yeni Dünya monosepaj şarabı, Avrupa'da monosepaj olarak kabul görmez.
Eski Dünya (Kıta Avrupası)
[değiştir | kaynağı değiştir]Geleneksel Avrupa şarapları genellikle birkaç üzüm çeşidinin harmanlanmasının sonucudur. Tek çeşit şaraplar nadiren üzüm çeşidinin adını taşır; bunun yerine bir teruarın, bir bölgenin vb. adını taşır.
Bununla birlikte, pek çok istisna da vardır: Alman şaraplarının çoğu, monosepaj şaraplardır; bu, tek bir üzüm çeşidinin, bu durumda esas olarak Gewurztraminer, Riesling, Sylvaner veya Pinot Grisi şırasından üretilen çoğu Alsas şaraplarının takip ettiği bir modeldir. Ancak Fransa'nın geri kalanında, pratikte (çünkü AOC kararnameleri belirli karışımlara izin veriyor), aynı durum Burgonya (Pinot Noir, Chardonnay ve Aligoté), Beaujolais (Gamay), La Vallée du Rhône (Condrieu için Viognier), Saint-Joseph, Croze-Hermitage, Hermitage, Cornas için Syrah ve neredeyse tüm Loire vadisi (Layons, Saumurs ve Touraines dahil Muscadet'ten Sancerre'ye kadar) için de geçerlidir. Benzer şekilde İtalya, Nebbiolo'dan yapılan Piedmont şarapları veya Campania şarapları gibi bir dizi monosepaj şarap sunmaktadır. Avusturya şarapları da çoğunlukla monosepaj çeşitlerinden yapılmaktadır.
İsviçre'de tek üzüm çeşidinden yapılan şaraplar büyük oranda çoğunluktadır. Kullanılan üzüm çeşidinin türü, karışımlar da dahil olmak üzere hemen hemen tüm şişelerin üzerinde belirtilmiştir. İsviçre şarapları, bölgelerine göre daha çok üzüm çeşitlerine göre sınıflandırılır ve tanımlanır.
Türkiye'de alt segment ve sofralık şaraplar, kupaj olarak üretilme eğilimindeyken, üst segment ve terroir odaklı şaraplar ise monosepaj olarak üretilme eğilimindedir. Monosepaj üretim, Cumhuriyetin başından beri bazı bölgelerde zorunluluk olarak kısmen üretilmiş olsa da, günümüzde artık, markalaşmanın getirdiği modern şarapçılığın bir sonucu olarak artan bir şekilde monosepaj şarap üretimi yapılmaktadır.
Trakya'nın Papazkarası, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu bölgesinin Öküzgözü ve Boğazkere üzümleri kupaj olarak başarılı sonuçlar vermiş olsa da, şaraplık üzümlerin hakettiği değeri bulması monosepaj olarak üretimleri ile ortaya çıkmaktadır.
Sarper Damıtımcılık tarafından üretilen Beylerbeyi Kalecik Karası rakısı, sadece Kalecik Karası üzümü kullanılarak üretilmiş bir monosepaj rakıdır.[5]
Yeni Dünya (Anglo Sakson Dünya)
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika veya Arjantin'de üretilen şarapların çoğunluğu monosepajdır, ancak çoğu zaman bu sadece bir marka oyunudur. Alkol ve Tütün Vergisi ve Ticaret Bürosu tarafından oluşturulan Amerikan düzenlemeleri, üretim için kullanılan asmaların en az %75'inin söz konusu üzüm çeşidinden gelmesi koşuluyla, belirli bir üzüm çeşidine göre etiketlenen bir şarabın satışına izin vermektedir. Bu nedenle bir Amerikan şarabı, bir üzüm çeşidinden sonra adlandırılabilir ancak birden fazla üzüm çeşidinden üretilmiştir. Ancak Avrupa'ya ihraç edilecekse yüzde 85'inin tek çeşit olması gerekmektedir. Bu koşullar altında neredeyse hiçbir Yeni Dünya şarabı monosepaj değildir.
Monosepaj veya monosepaj olarak beyan edilmiş şaraplar, 21. yüzyılda dünyada üretilen şarapların çoğunluğunu temsil etmektedir. Yeni Dünya şarapları arasındaki hakimiyetleri, kısmen tüketicilerin farklı şarap türlerini etiketleme yoluyla daha iyi tanımlamalarına olanak tanıyan bir pazarlama mantığından kaynaklanmaktadır. Ulusal ve uluslararası düzenlemeler de şarap etiketleme konusunda şeffaflığı amaçlayan daha katı kurallar getirmiştir. Avrupa Birliği'nin baskısı altındaki Avustralya şarapları artık Amerikan modeline göre üzüm çeşidine göre etiketlemeyi benimsiyor; çoğunluğu tek bir üzüm çeşidinden üretilmektedir.
Bu trend Fransız şarap ihracatçılarını da etkiledi. Yeni Dünya'da satılan birçok Burgonya şişesi, şarap yapımında kullanılan üzüm çeşidine bağlı olarak "Pinot karası" veya "Chardonnay" olarak etiketleniyor.
Son olarak, deneyimleri veya gelenekleri bazen yeni kalan birçok Yeni Dünya şarap yetiştiricisi, karışımlara başlamadan önce tek çeşit şarap yapımına odaklanmayı tercih ediyor. Teknik aslında montaj zamanına bağlı olarak daha karmaşıktır ve tanımlanacak partiler göz önüne alındığında yönetimi çok daha zahmetlidir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Somelyer sözlük". Somelyer. 25 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.
- ^ "Doluca Şarapları | Kurumsal Web Sitesi". www.doluca.com. 19 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.
- ^ OOO. "OOO | Sepaj & Monosepaj". OOO. 25 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.
- ^ "Şarap Nedir - Şarap Yapımı Şarap Tarihi - Şarap Terimleri". 14 Şubat 2022. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.
- ^ admin (25 Ekim 2020). "BEYLERBEYİ KALECİK KARASI (AKHİSAR) | Degustasyon". 25 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.