Mariya Temryukovna

Mariya Temryukovna
Mariya'nın yüzüğü
Önce gelen	Anastasiya Romanovna
Sonra gelen	Marfa Sobakina
Tüm Rusya'nın Çariçesi
Hüküm süresi	21 Ağustos 1561–1 Eylül 1569
Doğum	Goşenay İdar y. 1544 İdarey, Kabarda (Çerkesya)
Ölüm	1 Eylül 1569 Aleksandrov, Rusya Çarlığı
Eş(ler)i	Korkunç İvan
Tam adı Инал икъуэ Тэбылду икъуэ Инэрмэс икъуэ Идар икъуэ Темрыкъуэ и пхъу Гуэщэней
Hanedan	İnalid (doğum) Rurik (evlilik)
Babası	Temruk İdar
Dini	Doğu Ortodoks Kilisesi

Mariya Temryukovna (1544-1 Eylül 1569; Kabardeyce: Мариэ Темрыкъуэ и пхъу; Rusça: Мари́я Темрюко́вна) veya doğum adıyla Goşenay İdar (Kabardeyce: Идар Гуэщэней), Orta Çağ Çerkes prensesi ve Rus Çariçesi. Kabarda baş prensi Temruk'un kızı ve ilk Rus çarı IV. İvan'ın ikinci eşi.

Biyografi

Ardından, 17 yaşında iken, IV. İvan (Korkunç İvan/İvan Grozni) ile evlendirildi (1561). IV. İvan'dan Vasiliy adı verilen bir oğlan çocuğu oldu, ancak oğlu ve kendi erken öldüler (1569). Saray içi rekabetler sonucu her ikisinin de zehirlenerek öldürüldükleri söylenir. Mariya, bir Sibirya yolculuğu sırasında ağır hasta olarak yatağa düşmüş, hastanın başında kocası, doktoru ve erkek kardeşi sabaha değin beklemiş, Mariya, ateşler içinde ve kendinden geçmiş halde çok özlediği annesinin adını Çerkesçe olarak gece boyunca sayıklamış ve gün ağarırken de can vermiştir.

Rus-Kabartay dostluğunun bir simgesi olmak üzere, Mariya'nın (Goşevnay İdar) Sovyetler döneminde, Rusya'ya bağlı Kabardey-Balkar Cumhuriyeti başkenti Nalçik'te dikilen heykelinin yüzü ve sağ eli Moskova'yı işaret etmektedir (Bk. "Adigece eğitim, asimilasyon durumu ve geleceğimize ilişkin bir değinme-1, internet"). Heykelin Kabardeylerin Rusya'ya olan bağlılığını simgelediği söylenir. Bu son yıllarda Mariya Temrukovna'nın yaşamını konu alan aynı adlı bir film, Adıge Cumhuriyeti Devlet Televizyonu tarafından Adıge film yapımcısı Bayan Yemıj Muliet'e hazırlattırılmıştır. Filmde Adıge, Kabartay ve Rus sanatçıları rol almışlardır. Ayrıca Rusya Federasyonu Devlet Ödülü sahibi ünlü Adıge yazarı İshak Meşbaş'ın "Adıgeh'er" (Адыгэхэр=Adıgexer=Çerkesler) adlı 752 sayfalık Adıgece romanı (Maykop, 2005) Mariya Temrukovna ekseninde 16. yüzyıl Rus-Çerkes ilişkilerini konu edinmektedir (Bk. "Örgütlerimiz, Soçi ve Yayın Alemimiz Ne Durumda", makale, Cherkessia.net, Serbest Kürsü, 04.03.2010).