Konçerto grosso
Konçerto grosso (ya da büyük konçerto) küçük bir solist grup (konçertino) ve büyük bir orkestra grubu (ripieno) için yazılmış barok döneme ait bir müzikal türdür. Solo konçertonun tekbir melodi ve orkestra eşliği düşüncesine karşıtlık oluşturur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Her ne kadar isim ilk başta kullanılmasa da, form on yedinci yüzyılın sonlarında gelişti. Alessandro Stradella, farklı boyutlarda iki grubun karakteristik bir şekilde birleştirildiği ilk müziği yazmış gibi görünüyor. İsim ilk olarak Giovanni Lorenzo Gregori tarafından 1698'de Lucca'da yayınlanan on eserden oluşan bir sette kullanıldı.[1]
Konçerto grosso terimini kullanan ilk büyük besteci Arcangelo Corelli idi. Corelli'nin ölümünden sonra on iki konçerto grosso koleksiyonu yayınlandı. Çok geçmeden Francesco Geminiani, Pietro Locatelli ve Giuseppe Torelli gibi besteciler Corelli tarzında konçertolar yazdılar. Ayrıca Antonio Vivaldi üzerinde güçlü bir etkisi oldu.[2]
Konçerto grosso'nun iki farklı formu vardır:
- Concerto da Chiesa (kilise konçertosu)
- Concerto da Camera (oda konçertosu)
Kilise konçertosu yavaş ve hızlı hareketlerin yerlerini değiştirdi; Oda konçertosu, bir başlangıç ile tanıtılan ve popüler dans formlarını içeren bir süit karakterine sahipti. (Ayrıca bkz. oda sonatı ve kilise sonatı) Bu ayrımlar zamanla belirsizleşti.[3] Corelli'nin bu türlerdeki eserleri 48 trio sonat, 12 keman ve sürekli bas için sonat[4] ve 12 konçerto grosso içermektedir.
Chrysander tarafından 1888 ve 1891 arasında yayınlanan on iki kompozisyonun altı seti, birkaç başka eserle birlikte Corelli'ye atfedilmiştir.
- Opus 1: 12 Kilise Sonatı (2 keman ve sürekli için trio sonat ) (Roma 1681)
- Opus 2: 12 Oda Sonatı (2 keman ve sürekli kamera için trio sonat) (Roma 1685)
- Opus 3: 12 Kilise Sonatı (2 keman ve sürekli için trio sonat) (Roma 1689)
- Opus 4: 12 Oda Sonatı (2 keman ve sürekli kamera için trio sonat) (Roma 1694)
- Opus 5: 12 Sonat, keman ve sürekli bas için (6 Kilise Sonatı ve 6 Oda Sonatı) (1700 Roma) 12 numaralı eser sonat başlığında tek parça halinde La Folia varyasyonlarıdır.
- Opus 6 : 12 Konçerto Grosso (2 keman ve viyolonsel, yaylılar ve sürekli bas için, 8 kilise konçertosu ve 4 oda konçertosu) (Amsterdam 1714).
Corelli'nin konçertino grubu, iki keman ve çellodan oluşuyordu, ripieno grubu ise yaylı orkestrasından. Her ikisine de bir klavsen, org, lut veya tiorbo kombinasyonu içeren bir sürekli bas grubu eşlik eder.[3] Handel, çeşitli konçerto grosso koleksiyonları yazdı ve Bach'ın Brandenburg Konçertoları'nın birçoğu da konçerto grosso özelliklerini bir şekilde taşımaktadır.
Konçerto grosso formunun yerini on sekizinci yüzyılın sonlarında solo konçerto ve senfoni konçertant aldı ve formun yeni örnekleri bir asırdan fazla sürmedi. Yirminci yüzyılda, Igor Stravinsky, Ernest Bloch, Ralph Vaughan Williams, Bohuslav Martinů, Malcolm Williamson, Henry Cowell, Alfred Schnittke, William Bolcom, Heitor Villa-Lobos, Andrei Eshpai, Eino Tamberg, Krzysztof Penderecki, Jean Françaix, Ayrat İşmuratov ve Philip Glass tarafından tekrar konçerto grosso türünde eserler yazıldı. Edward Elgar modern bir besteci olarak kabul edilemezken, yaylı dörtlü ve yaylı orkestrası için Introduksiyon ve Allegro konçerto grosso kurulumuna oldukça benzemektedir.[5]
Konçertino
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir konçertino, kelimenin tam anlamıyla "küçük topluluk",[6] konçerto grosso'da solistleri ifade etmektedir.[7] Bu, konçertino ile zıt olan daha büyük grup ripieno ve tutti'ye karşıdır. Konçertino diğer gruptan daha küçük olmasına rağmen, materyali genellikle ripienodakinden daha virtüözite gerektirir. Ayrıca, konçertino tematik materyali ripieno ile paylaşmaz, ancak benzersiz fikirler sunar. Küçük grubun büyük gruba ve bir tematik grubun diğerine karşı kontrastı, Barok ideolojisinin çok karakteristik özelliğidir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bennett, R. (1995). Müzik Tarzlarının Araştırılması . Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
- Büke, Aydın & Altınel, İpek Mine (2006), Müziği Yaratanlar Barok Dönem. Dünya Kitapları, ISBN 9789753043526.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Treccani Dizionario Biografico". 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
- ^ "Concerto Grosso". Britannica. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2016.
- ^ a b "Concerto grosso". 25 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2016.
- ^ D.D. Boyden: "Corelli's Solo Violin Sonatas Grac'd by Dubourg", Festskrift Jens Peter Larsen, ed. N. Schiørring, H. Glahn and C.E. Hatting (Copenhagen, 1972)
- ^ "Elgar – Introduction and Allegro for Strings". 19 Ekim 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2016.
- ^ How to Listen to and Understand Great Music. 3rd. The Great Courses. 2006. s. 75. ISBN 9781598032703.
- ^ "Concertino". Grove Music Online. Oxford Music Online. Oxford University Press. Erişim tarihi: 14 Nisan 2016.
