Jeotgal
| Jeotgal | |
|---|---|
 Changnan-jeot | |
| Alternatif isim | Jeot, tuzlu deniz ürünleri |
| Ülke(ler) | Kore |
| Servis türü | Banchan (yan yemek), sos |
| Ana malzemeler | Deniz ürünleri, tuz |
Jeotgal (Korece: 젓갈) veya jeot (Korece: 젓 ), (çevirisi tuzlu deniz ürünleri), karides, istiridye, deniz tarağı, balık ve havyar gibi deniz ürünleriyle yapılan, korunmuş tuzlu yemekler kategorisidir.[1][2][3] Jeotgal içeriğine bağlı olarak yumuşak, katı parçalardan berrak, et suyu benzeri sıvıya kadar değişebilir.
Katı jeotgal genellikle banchan (yan yemekler) olarak yenir. Aekjeot (Korece: 액젓) veya balık sosu olarak adlandırılan sıvı jeotgal, kimçi'nin baharatlanmasında, çeşitli çorba ve güveçlerde (guk, jijimi, jjigae) popüler olarak kullanılır.[4] Bir çeşni olarak, saeu-jeot (karides jeotgal) gibi daha küçük katı parçalara sahip jeotgal ise genellikle domuz eti yemekleri (bossam, jokbal, samgyeopsal), sundae (Kore sosisi), hoe (çiğ balık) ve birkaç çorba ve güveç ile daldırma sosu olarak servis edilir.
| Jeotgal | |
|---|---|
| Hangıl | 젓 / 젓갈 |
| Latin harfleriyle yazımı | jeot / jeotgal |
| McCune-Reischauer | chŏt / chŏtkal |
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Üç Kore Krallığı'nda fermente gıdalar yaygın olarak bulunabiliyordu, 289'da yayınlanan bir Jin Hanedanlığı tarihi metni olan Üç Krallığın Kayıtları gibi, Wei Kitabı'nın Dongyi başlıklı bölümünde Koguryo Korelilerinin şarap, soya fasulyesi ezmesi, tuzlanmış ve fermente edilmiş balık gibi fermente gıdalar yapma konusunda yetenekli olduklarından bahseder.[5] Jeotgal'in ilk Kore kaydı, Samguk Sagi'de, Kral Sinmun'un 683'te düğün hediyesi olarak pirinç, şarap, jerky ve jeotgal sunduğuna atıfta bulunarak ortaya çıkmıştır. 1124'te, bir Çinli Song Hanedanlığı elçisi, jeotgal'ın Koryo'da beğenildiğini yazdı. Joseon edebiyatında yazılan 16. yüzyıl günlüğü olan Miam ilgi'de yirmi dört jeotgal türü yer almaktadır.[6] 180'den fazla jeotgal türü, Gosa chwaryo ve Swaemirok 16. yüzyıl kitaplarında; Eumsik dimibang, Sallim gyeongje ve Jeungbo sallim gyeongje 17-18. yüzyıl kitaplarında bulunabilir.[7][8][9]
| Sıvı jeotgal | |
|---|---|
| Hangıl | 액젓 |
| Hanja | 液 - |
| Latin harfleriyle yazımı | Aekjeot |
| McCune-Reischauer | Aekchŏt |
Türler
[değiştir | kaynağı değiştir]Jeotgal türleri, ana malzemelere, bölgelere, aile tercihlerine ve kişisel tercihlere bağlı olarak değişir. Geçmiş zamanlarda ulaşımın sınırlı olması nedeniyle, denizlere yakın bölgeler, iç bölgelere kıyasla daha fazla jeot türüne sahiptir.
Balık (balık içleri ve havyar)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Baendaengi-jeot (Korece: 밴댕이젓 ) - tuzlu Sardinella zunasi
- Baengeo-jeot (Korece: 뱅어젓 ) - tuzlu yavru prickleback
- Biut-jeot (Korece: 비웃 젓 ) - tuzlu Pasifik ringası
- Bolak-jeot (Korece: 볼락 젓 ) - tuzlu Sebastes inermis
- Byeongeo-jeot (Korece: 병어 젓 ) - tuzlu Pampus argenteus
- Changnan-jeot (Korece: 창난젓 ) - tuzlu Gadus chalcogrammus (morinaya benzeyen bir tür balık) iç organları
- Cheongeo-al-jeot (Korece: 청어 알젓 ) - tuzlu Pasifik ringası yumurtası
- Daegu-al-jeot (Korece: 대구 알젓 ) - tuzlu Gadus makrosefali yumurtası
- Daegu-iri-jeot (Korece: 대구 이리 젓 ) - tuzlu Gadus makrosefali balık sütü
- Daechang-jeot (Korece: 대창 젓 ) - tuzlu Gadus makrosefali iç organları
- Domi-jeot (Korece: 도미 젓 ) - tuzlu kızıl çipura (Pagrus major)
- Dorumuk-jeot (Korece: 도루묵 젓 ) - tuzlu Arctoscopus japonicus
- Euneo-al-jeot (Korece: 은어 알젓 ) - tuzlu Plecoglossus altivelis yumurtası
- Gajami-jeot (Korece: 가자미 젓 ) - tuzlu pisi balığı
- Galchi-jeot (Korece: 갈치 젓 ) - tuzlu kılkuyruk balığı
- Galchi-sok-jeot (Korece: 갈치 속젓 ) - tuzlu kılkuyruk balığı iç organları
- Gangdari-jeot (Korece: 강달이 젓 ) - tuzlu bighead croaker
- Godeungeo-naejang-jeot (Korece: 고등어 내장 젓젓 ) - tuzlu kolyoz iç organları
- Goji-jeot (Korece: 고지 젓 ) - tuzlu Gadus chalcogrammus balık sütü
- Gwangnan-jeot (Korece: 광란 젓 ) - tuzlu zeytin pisi balığı (Paralichthys olivaceus) yumurtası
- Ingeo-jeot (Korece: 잉어 젓 ) - tuzlu sazan
- Jangjae -jeot (Korece: 장재 젓 ) - tuzlu Pasifik morinası solungaçı
- Jari-jeot (Korece: 자리젓 ) - tuzlu Chromis notata
- Jeoneo-bam-jeot (Korece: 전어 밤젓 ) - tuzlu Konosirus punctatus işkembesi
- Jeoneo-jeot (Korece: 전어 젓 ) - tuzlu Konosirus punctatus
- Jeongeori-jeot (Korece: 정어리 젓 ) - tuzlu Sardinops sagax
- Jogi-agami-jeot (Korece: 조기 아가미 젓 ) - tuzlu Larimichthys polyactis solungaçı
- Jogi-al-jeot (Korece: 조기 알젓 ) - tuzlu Larimichthys polyactis yumurtası
- Jogi-jeot (Korece: 조기젓 ) - tuzlu Larimichthys polyactis
- Junchi-jeot (Korece: 준치 젓 ) - tuzlu Ilisha elongata
- Kkongchi-jeot (Korece: 꽁치 젓 ) - tuzlu Cololabis saira
- Maegari-jeot (Korece: 매가리 젓 ) - tuzlu Japon istavriti
- Myeolchi-jeot (Korece: 멸치젓 ) - tuzlu Japon hamsisi
- Myeongnan-jeot (Korece: 명란젓 ) - tuzlu Gadus chalcogrammus yumurtası
- Myeongtae-agami-jeot (Korece: 명태 아가미 젓젓 ) - tuzlu Gadus chalcogrammus solungaçı
- Nansa-jeot (Korece: 난사젓 ) - tuzlu yavru Hypoptychus dybowskii
- Neungseongeo-jeot (Korece: 능성어 젓 ) - tuzlu Hyporthodus septemfasciatus
- Obunjagi-jeot (Korece: 오분자기 젓 ) - tuzlu yavru Haliotis asinina (denizkulağı türü)
- Sokjeot (Korece: 속젓 ) - tuzlu Larimichthys polyactis iç organları
- Sungeo-al-jeot (Korece: 숭어 알젓 ) - tuzlu dubar yumurtası
- Taean-jeot (Korece: 태안젓 ) - tuzlu Gadus chalcogrammus gözü
- Ttora-jeot (Korece: 또라젓 ) - tuzlanmış dubar iç organları
- Ungeo-jeot (Korece: 웅어 젓 ) - tuzlu Coilia nasus
- Yeoneo-al-jeot (Korece: 연어 알젓 ) - tuzlu köpek sombalığı yumurtası
- Yeopsak-jeot (Korece: 엽 삭젓 ) - tuzlu Konosirus punctatus işkembesi
Kabuklu deniz hayvanları ve diğer deniz hayvanları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bajirak-jeot (Korece: 바지락젓 ) - tuzlu Venerupis philippinarum
- Bangge-jeot (Korece: 방게젓 ) - tuzlu Helice tridens (yengeç türü)
- Daeha-jeot (Korece: 대하 젓 ) - tuzlu Fenneropenaeus chinensis
- Daehap-jeot (Korece: 대합젓 ) - tuzlu Meretrix lusoria
- Dongjuk-jeot (Korece: 동죽 젓 ) - tuzlu Astarte borealis
- Gaetgajae-jeot (Korece: 갯가재 젓 ) - tuzlu Oratosquilla oratoria (mantis karidesi)
- Ge-al-jeot (Korece: 게알젓 ) - tuzlu yengeç yumurtası
- Gejang (Korece: 게장 ) - tuzlu yengeç
- Geut-jeot (Korece: 게 웃젓 ) - tuzlu Haliotis asinina (denizkulağı türü) iç organları
- Gonjaengi-jeot (Korece: 곤쟁이젓 ) - tuzlu Mysida
- Guljeot (Korece: 굴젓 ) - tuzlu istiridye
- Haesam-chang-jeot (Korece: 해삼 창젓 ) - tuzlu deniz hıyarı iç organları
- Haesam-jeot (Korece: 해삼 젓 ) - tuzlu deniz hıyarı
- Hanchi-jeot (Korece: 한치 젓 ) - tuzlu Uroteuthis chinensis
- Haran-jeot (Korece: 하란 젓 ) - tuzlu karides yumurtası
- Honghap-jeot (Korece: 홍합 젓 ) - tuzlu Mytilus coruscus (midye türü)
- Jeonbok-jeot (Korece: 전복 젓 ) - tuzlu denizkulağı
- Jogae-jeot (Korece: 조개젓 ) - tuzlu deniz tarağı
- Kkolttugi-jeot (Korece: 꼴뚜기젓 ) - tuzlu yavru kalamar
- Kkotge-jeot (Korece: 꽃 게젓 ) - tuzlu Portunus trituberculatus (yengeç türü)
- Matjeot (Korece: 맛젓 ) - tuzlu ustura midyesi
- Meongge-jeot (Korece: 멍게 젓 ) - tuzlu Halocynthia roretzi
- Mosijogae-jeot (Korece: 모시 조개젓 ) - tuzlu Cyclina sinensis
- Nakji-jeot (Korece: 낙지 젓 ) - tuzlu (Octopus minor) ahtapot
- Ojingeo-jeot (Korece: 오징어젓 ) - tuzlu kalamar
- Pijogae-jeot (Korece: 피 조개젓 ) - tuzlu Anadara broughtonii
- Saengi-jeot (Korece: 생이 젓 ) - tuzlu tatlı su karidesi
- Saeu-jeot (Korece: 새우젓 ) - tuzlu karides
- Seha-jeot (Korece: 세하 젓 ) - tuzlu cam karides
- Seongge-al-jeot (Korece: 성 게알젓 ) - tuzlu denizkestanesi yumurtası
- Seongge-jeot (Korece: 성 게젓 ) - tuzlu denizkestanesi
- Sora-jeot (Korece: 소라젓 ) - tuzlu deniz salyangozu (Turbo cornutus)
- Tohwa-jeot (Korece: 토화 젓 ) - tuzlu nehir ağzı istiridyesi
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir] |
| Kore mutfağı Korece: 한국 요리 |
|---|
-
Changnan-jeot -
Ganjang-gejang (marine edilmiş yengeç) -
Guljeot (tuzlu istiridye) -
Myeongnan-jeot -
Ojingeo-jeot (tuzlu kalamar) -
Saeu-jeot (tuzlu karides) -
Myeolchi-jeot (tuzlu hamsi) -
Jogi-jeot
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Jeotgal" (İngilizce). Korea Tourism Organisation. 23 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "jeotgal" [tuzlu deniz ürünleri]. Korean–English Learners' Dictionary (Korece). National Institute of Korean Language. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ "jeot" [tuzlu deniz ürünleri]. Korean–English Learners' Dictionary (Korece). National Institute of Korean Language. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ "aekjeot". Standard Korean Language Dictionary (Korece). National Institute of Korean Language. 30 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ Hui, Y. H., (Ed.) (2004). Handbook of Vegetable Preservation and Processing (İngilizce). New York: Marcel Dekker. ss. 190-191. ISBN 0824743016. 16 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ Miam ilgi [Diary of Miam]. Joseon Korea. 1577.
- ^ Eumsik dimibang [Guidebook of Homemade Food and Drinks]. (in Middle Korean) (Korece). Andong, Joseon Korea. 1670. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ Sallim gyeongje [Farm Management] (Çince). Joseon Korea. 28 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020 – DB of Korean classics by Institute for the Translation of Korean Classics|ITKC vasıtasıyla.
- ^ Jeungbo sallim gyeongje [Revised and Augmented Farm Management]. Joseon Korea. 1766.