Brohice

Brohice
براهوئی Bráhuí‎
Bölge	Güney Asya,Orta Doğu,İran
Etnisite	Brohiler
Konuşan sayısı	2 milyon civarı  (1999)
Dil ailesi	Dravid Brohice
Diyalektler	Kur Galli Arabic Brahui Hindustani Brahui Western Brahui
Yazı sistemi	Arap Alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil	Pakistan(özellikle Belucistan'da) Afganistan Birleşik Arap Emirlikleri(özellikle Dubai'de) İran Hindistan(özellikle Pencap, Hindistan'ta)
Dil kodları
ISO 639-1	brh
ISO 639-3	brh – Kur Galli
Dravid dillerinin dağılımını gösteren bir harita. Brohice (Brahui) sol üstte yer alır.

Brahui (Brohi) kelimesinin Nestâlik ile yazılışı

Brohice (Brohice: براهوئی Bráhuí), bir Dravid dilidir. Pakistan'ın Belucistan Eyaleti'nde ve İran, Afganistan ve Türkmenistan'ın çeşitli yerlerindeki Brohiler tarafından konuşulmanın yanı sıra Irak, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde bulunan Brohi gurbetçi toplulukları tarafından da konuşulur. Brohice, Güney Hindistan'ın Dravid dili konuşan en yakın komşu nüfusundan 1.500 km'den fazla bir mesafeyle izole durumdadır. Belucistan Eyaleti'ne bağlı Kalat, Huzdar, Mastung, Ketta, Kaçhi, Nasirabad, Nuşki ve Haran ilçelerinde ağırlıklı olarak Brohice konuşulur.

Sesletim yönünden Tamilce, Beluçça ve Urducaya çok benzeyen Brohice, Arap kökenli Urdu alfabesiyle yazılıp okunur. Az da olsa Peştucadan, Sanskritçeden, Farsçadan ve İngilizceden etkilenmiş eklemeli bir dildir. Brohice; Beluçça, Peştuca, İngilizce ve Urduca ile birlikte Pakistan'a bağlı Belucistan bölgesinin de beş bölgesel dilinden biridir. Ayrıca Hindistan'ın Pencap bölgesindeki Müslüman olan aşiretlerin arasında da konuşulmakta olup dilsel olarak Urducaya ve Afgancaya benzemektedir.

Fonoloji

Brohicede uzun ünlüler (/aː eː iː oː uː/), çift ünlüler (/aɪ aʊ/) ve kısa ünlüler (/a u i/) arasında ayrım yapılmaktadır.

Brohicede ünsüzler bir üstdamaksıllaşma kalıbını izlemekle beraber komşu dillerde bulunan soluklaşmadan yoksundur ve (bölgenin diğer dillerinde bulunmayan) ötümsüz dişyuvasıl yansürtünmeli ünsüz [ɬ] gibi birçok sürtünmeli ünsüz içerir.

Ünsüzleri Beluççadakilere çok benzer, ancak Brohicede daha fazla sürtünmeli ve genizsil ünsüz vardır (Elfenbein 1993).

	Dudaksıl		Dişsil		Dişyuvasıl		Üstdamaksıl		Damaksıl		Artdamaksıl		Gırtlaksıl
Genizsil		m		n				ɳ				(ŋ)
Patlamalı	p	b	t	d			ʈ	ɖ	t͡ʃ	d͡ʒ	k	ɡ	ʔ
Sürtünmeli	f				s	z			ʃ	ʒ	x	ɣ	h
Yan					ɬ	l
Rotik				ɾ				ɽ
Yarı ünlü										j		w

Vurgu

Brohicede miktara dayalı bir vurgu kalıbı izlenir; sözcük vurgusu genellikle ilk uzun ünlü veya çift ünlüde yer alır, ancak sözcüğün içindeki tüm ünlüler kısa ise, sözcüğün ilk hecesi vurgulanır.

Brahui alfabesi

A. Brohi dili'nin romanizasyonu

b á p í s y ş v x e z ź ģ f ú m n l g c t ŧ r ŕ d o đ h j k a i u ń ļ

B. Brahui alfabesi

İsim	IPA	Romanize (ALA-LC)	Transliterasyon	Latin	Unicode (Hex)	Yazılış			Yalın
						Sonda	Ortada	Başta
aláf	[a:]	â	â	Â, â	U+0627, U+0622	ـا	ـﺎ	آ, ا	آ, ا
bá	[b]	b	b	B b	U+0628	ـﺐ	ـﺒـ	بـ	ب
pá	[p]	p	p	P p	U+067E	ـﭗ	ـﭙـ	پـ	پ
tá	[t̪]	t	t	T t	U+062A	ـﺖ	ـﺘـ	تـ	ت
Brahui ṭá	[ʈ]	ṭ	ṭ (or tt)	Ṭ ṭ	U+067C	ـټ	ـټـ	ټـ	ټ
sá	[s]	s̱	s	S s	U+062B	ـﺚ	ـﺜـ	ثـ	ث
jīm	[d͡ʒ]	j	j (or ǰ)	J j	U+062C	ـﺞ	ـﺠـ	جـ	ج
çim	[t͡ʃ]	ç	č	ç ç	U+0686	ـﭻ	ـﭽـ	چـ	چ
Érabi há	[h] / [x]	ḥ	h	H h	U+062D	ـﺢ	ـﺤـ	حـ	ح
Pársi xey	[x]	ḥ	x	X-x	U+062E	ـﺦ	ـﺨـ	خـ	خ
dāl	[d̪]	d	d	D d	U+062F	ـﺪ	ـﺪ	د	د
Brahui ḍāl	[ɖ]	ḍ	ḍ (or dd)	Ḍ ḍ	U+0689	ـډ	ـډ	ډ	ډ
zálá	[z]	ẕ	z	Z z	U+0630	ـﺬ	ـﺬ	ﺫ	ﺫ
rá	[r]	r	r	R r	U+0631	ـﺮ	ـﺮ	ﺭ	ﺭ
Brahui rá	[ɺ̢]	ṛ	ṛ (or rr)	Ṛ ṛ	U+0693	ـړ	ـړ	ړ	ړ
zá	[z]	z	z	Z z	U+0623	ـﺰ	ـﺰ	ﺯ	ﺯ
zá	[ʒ] / [d͡z]	zh	ž	Ž ž	U+0698	ـﮋ	ـﮋ	ژ	ژ
Ĝá	[ɣ] (In India and Pakistani Balochistan)	ɟ (In Iran)	dʑʰ (In Arabic Countries)	Ĝ ĝ (similar to Đ in Serbian)	U+0696	ږ	ږ	ـږ	ـږ
sīn	[s]	s	s	S s	U+0633	ـﺲ	ـﺴـ	سـ	س
şīn	[ʃ]	sh	š	Š š	U+0634	ـﺶ	ـﺸـ	شـ	ش
Érabi sāđ	[s]	ṣ	s	S s	U+0635	ـﺺ	ـﺼـ	صـ	ص
dađ	[z], [d̪]	z̤	z, d	Z z, D d	U+0636	ـﺾ	ـﻀـ	ضـ	ض
tá	[t̪]	ṭ	t	T t	U+0637	ـﻂ	ـﻄـ	طـ	ط
zá	[z]	ẓ	z	Z z	U+0638	ـﻆ	ـﻈـ	ظـ	ظ
'Eyn	[ʔ]	ʻ	ʻ	nothing	U+0639	ـﻊ	ـﻌـ	عـ	ع
Ģeyn	[ɣ]	ģ	ģ (or γ)	Ğ ğ	U+063A	ـﻎ	ـﻐـ	غـ	غ
fá	[f] / [p]	f	f	F f	U+0641	ـﻒ	ـﻔـ	فـ	ف
Érabi K'āf	[q]	k	k	K K(similar to "ق" in Ottoman Turkish)	U+0642	ـﻖ	ـﻘـ	قـ	ق
Brahui kāf	[k]	k	k	K k	U+06A9	ـک	ـکـ	کـ	ک
Pársi aur Brahui gāf	[ɡ]	g	g	G g	U+06AB	ـگ	ـگـ	گـ	گ
lām	[l]	l	l	L l	U+0644	ـﻞ	ـﻠـ	لـ	ل
mīm	[m]	m	m	M m	U+0645	ـﻢ	ـﻤـ	مـ	م
Èrábi nūn	[n]	n	n	N n	U+0646	ـﻦ	ـﻨـ	نـ	ن
Brahui ṇūn	[ɳ]	ṇ	ṇ (or nn)	Ṇ ṇ	U+06BC	ـڼ	ـڼـ	ڼـ	ڼ
wāw	[w], [u], [o]	w, ū, o	w, ū, o	W w, Ū ū, O o	U+0648	ـﻮ	ـﻮ	و	و
chashmi ha round há	[a:],[h:]	a, ḥ, á	a, ḥ, á	Á Á	U+0647	ـﻪ	ـﻬـ	هـ	ه
Érabi ye hard î	[j], [i]	y, ī	y, ī	Y y, Ī ī	U+064A	ـﻲ	ـﻴـ	يـ	ي
Pakistani Brahui ye for Dubai, Pakistan and Balochistan	[e]	e	ē	E e	U+06D0	ـے	ـﯧـ	ېـ	ے
Hindustani Brahui ye for India	[é], [é]	e, é	é, é	Hard E, Hard E	U+0626	ـئ	ـئـ	ئـ	ئ
Brahui wāw	[vʰ]	vʰ	vʰ	Nazal V for Brahui	U+0648	ـؤ	ـؤ	ؤ	ؤ

Türkçe-Brohice mini sözlük

• بنٹک (Buntak) - Hoş geldiniz, (Brohice'deki Telaffuz:/bən̩ʈə̯:k) - (Türkçe okunuşu: Bantak),
• وکیزینتگرد(Vikizaentgird)- Vikipedi, (Brohice'deki Telaffuz:/βɨkæ:zəntɡi:rd̪/) (Türkçe okunuşu:Vıkezantgird),
• براہوی بشاگل (Brahui Başagal)-Brohice, (Brohice'deki Telaffuz:/braχʷæ: bɑ:ʃɑ:gəl/)(Türkçe okunuşu: Brâhê Başagel),
• بولان(Bolan)-Belücistan, (Brohice'deki Telaffuz:/bolɑ:n/)(Türkçe okunuşu: Bolân),
• لاؤزینک (Laozank)-Edebiyat, (Brohice'deki Telaffuz:/lɑ:vʰzæ:nk/)(Türkçe okunuşu: Lavvzenk),
• داغر (Daghar) - Coğrafya(Brohice'deki Telaffuz:/daɣər/)(Türkçe okunuşu: Dakar).

Brohice rakamlar (Latin harfleriyle)

Türkçe	Brohice (Pakistan ve Hindistan)	Brohice (İran ve BAE)	Brohice (Arap alfabesi 1)	Brohice (Arap alfabesi 2)
Bir	Asad	Ek	اسد	ایک
İki	Ati	Daba	آٹہ	دبه
Üç	İrad	Tih	اراد	تخ
Dört	Çâr	Səlar	چار	سلا ر
Beş	Panç	Pandh	پنچ	پنده
Altı	Şaş	Sitth	شش	سته
Yedi	Haft	Sib	هفت	سبع
Sekiz	Aşta	Haṭa	اشتا	ختا
Dokuz	Nu	Nabha	نو	نبها
On	Daj	Éşar	داج	عشر
Yirmi	Bis	Bist	بس	بیست
Otuz	İrattun	Sih	ا راتون	سیخ
Kırk	Çihál	Çihál	چهل	چهل
Elli	Piçis	Paças	پیچیس	پچاس
Altmış	Şatta	Şasta	شطه	شسته
Yetmiş	Hefta	Sibiñ	هفته	سبعیں
Seksen	Hetta	Aştiñ	ہٹا	اشتیں
Doksan	Navañ	Nañ	نواں	ناں
Yüz	Sadsat	Sav	صد ساد	ساو
Bin	Hézar	Har	هزار	هار

Ayrıca bakınız

Wikimedia Incubator

Wikimedia Incubator'de Brohice Vikipedi deneme projesi bulunmaktadır.

• Brohiler
• Dravid dilleri

Kaynaklar

• Parkin, Robert (1 Ocak 1989). "Some comments on Brahui kinship terminology". Indo-Iranian Journal. 32 (1): 37-43. doi:10.1007/BF00182435. JSTOR 24654607. 7 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021.