İzlanda'da tarım
Yüzyıllar boyunca İzlanda'nın ana endüstrileri balıkçılık, balık işleme ve tarım olmuştur. 19. yüzyılda İzlandalıların yaklaşık %75'i çiftçilik yapıyordu, ancak yıllar içinde bu oranda yaşanan düşüş ile çiftçilik yapanlar nüfusun %5'inden azını oluşturur hale geldi.[1] Bu sayının gelecekte de düşmeye devam etmesi beklenmektedir. Günümüzde toplam arazi alanının(100.000 km2) sadece %1'i ekim yapılabilir durumdadır.
Hayvancılık
[değiştir | kaynağı değiştir]
İzlanda hayvancılığının ana kolları koyun ve sığır yetiştiriciliğidir. Koyun İzlanda'ya yerleşimler başladığından beri yetiştirilirken, sığırlar daha çok 20. yüzyıldan itibaren yetiştirilmeye başlanmıştır.[2] Günümüzde bunların yanı sıra domuz ve kümes hayvanları da yetiştirilmektedir. İzlanda; et, yumurta ve süt ürünleri üretiminde kendi kendine yeterli bir ülkedir.
Sebzeler, çiçekler ve yem bitkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Soğuk iklimine[3] ve kısıtlı büyüme mevsimine rağmen, patates, şalgam, havuç, lahana, kıvırcık lahana ve karnabahar gibi çeşitli gıda ürünleri yetiştirilebilmektedir. Domates, salatalık ve yeşil biber gibi diğer subtropikal iklim mahsulleri, kesme çiçekler ve saksı bitkileri; İzlanda'da bol bol bulunabilecek jeotermal enerji kaynaklarıyla ısıtılan seralarda yetiştirilir. Bu seralarda bazen güneş ışığının yetersiz olduğu zamanlarda bitkilerin yeterli ışığı alabilmesi için yapay ışıklandırma da kullanılır. Hatta muz ve üzüm bile jeotermal seralarda yetiştirilebilir ancak ticari çapta pek kullanılmaz. Yem bitkileri de önemlidir. Yem bitkilerine ot, çavdar ve arpa dahildir. Özellikle otlar İzlanda'da yazların kısa ve serin olup uzun gün ışığı süreleri oluşturması nedeniyle son derece besleyici bir yapıya sahiptir.
Yaz güneş ışıklarının yanı sıra soğuk iklim ve kuzey enleminin tarım için belirli avantajları da bulunmaktadır: Tarıma zararlı böceklerin olmaması ve dolayısı ile zirai kimyasalların (böcek öldürücüler ve herbisitler) kullanımının çok düşük olması buna örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca İzlanda'nın seyrek nüfusu nedeniyle doğa kirliliği ülke çapında oldukça düşüktür. Dolayısı ile bu durumdan yiyeceklerin yapay kimyasallarla daha az kirlendiği çıkarımı yapılabilir.[4]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]İskandinavlar, İzlanda'da yaşamaya başladıklarında hayatta kalmak için çiftçilik yeteneklerinin sınırlarını zorlamak zorunda kalmışlardı. Dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru İzlanda kıyılarına yerleşen Norveçli yerleşimciler, çiftçilik geleneklerini de beraberlerinde getirdiler.[5]
Yerleşimciler, çiftliklerini oluşturmak için Norveç'ten koyun, sığır, at ve keçi getirdiler.[6] Çiftlikte her hayvan bir amaca hizmet ediyordu ve önemliydi. Koyunlar kışın dışarıda otlayabilmeleri nedeniyle değerliydiler. Bunun yanı sıra topluluklar için yiyecek ve yün sağladılar.[7] Çiftlik için kış boyunca depolanan süt ürünlerinin çoğunu ise sığırlar sağlıyordu. Ayrıca etleri de gıda olarak sıkça kullanılıyordu.[7]
Viking çiftçiler, çiftliklerini çevreleyen doğal meralara büyük ölçüde bel bağladılar. Bu meralara, ekmek ve yem üretmek için hasat edilmek üzere birçok tahıl ektiler.[8] Viking çağı boyunca çiftçiliğin yanı sıra avcılık ve toplayıcılık da yapıldı. Kıyı alanları boyunca bol bol balıkçılık, balina avcılığı ve avcılık yapıldı.[9] Deniz kuşları, yumurtalar, morslar ve likenler Viking diyetini tamamlayan birçok besinden sadece birkaçı olmuştur.
Viking çiftlikleri İzlanda'nın yer şekilleri üzerinde önemli etkilere sebep olmuştur. İlk yerleşimlerden sonra İzlanda'nın birçok noktasında erozyon meydana gelmiştir. İzlanda'nın ormansız olması ve var olan ağaçların zamanla kesilmesi, bu etkinin güçlenerek artmasına sebep olmuştur.[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Iceland | Culture, History, Maps, & Flag". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ Iceland (Insight Guides), s. 119.
- ^ Iceland (Insight Guides), s. 115.
- ^ "Organic farming in Iceland 2004". web.archive.org. 10 Mayıs 2009. 10 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ Byock, Jesse (22 Şubat 2001). Viking Age Iceland (İngilizce). Penguin UK. ISBN 978-0-14-193765-6. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ Byock, Jesse (22 Şubat 2001). Viking Age Iceland (İngilizce). Penguin UK. s. 28. ISBN 978-0-14-193765-6. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ a b Gudrun Sveinbjarnardottir, Farm Abandonment in Medieval and Post-Medieval Iceland: an Interdisciplinary Study, (Oxford: Oxbow Books, 1992), s. 7
- ^ H.H. Lamb, Climate, History and the Modern World: Second Edition, (London: Routledge, 1995), s. 176.
- ^ Byock, Jesse (22 Şubat 2001). Viking Age Iceland (İngilizce). Penguin UK. s. 46. ISBN 978-0-14-193765-6. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ H.H. Lamb, Climate, History and the Modern World: Second Edition, (London: Routledge, 1995), s. 177.