Izamal
| Izamal | |
|---|---|
Koordinatlar: 20°55′53″K 89°01′04″B / 20.93139°K 89.01778°B | |
| Rakım | 13 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 15.101 |
| Posta Kodu | 97540[2] |
Izamal (İspanyolca: [isaˈmal]), Meksika'nın Yucatán eyaletinin 72 km doğusunda küçük bir şehirdir. Eyalet başkenti Mérida'nın güneyinde yer almaktadır.
Izamal, Mezoamerikan kronolojisinde sürekli olarak işgal edilen bir şehirdir. 2000 yılında şehrin tahmini nüfusu 15.000 kişidir. Izamal, Yucatán'da Sarı Şehir (binalarının çoğu sarıya boyanmıştır) ve Tepeler Şehri (aslında antik tapınak piramitlerinin kalıntılarıdır) olarak bilinmektedir.
Kolomb öncesinde Izamal
Izamal, Kolomb öncesi Maya Uygarlığının önemli bir arkeolojik alanıdır. Yaklaşık olarak 53 kilometrekarelik minimum kentsel uzantıyı kapsayan Kuzey Yucatec Ovaları'nın en büyük şehridir. Anıtsal binaları 1.000.000 metreküp inşaat hacmini aşmakta ve Maya terimi sacbeob olarak bilinen en az iki yükseltilmiş geçit onu diğer önemli merkezlerle 29 kilometre (18 mil) batıda bulunan Ake Harabeleri ve 18 kilometre, Kantunil ile bağlar. Izamal, Ake, Uci ve Dzilam gibi kendi ülkesindeki diğer önemli kentsel merkezlerde de görülen yuvarlatılmış köşeler, çıkıntılı pervazlar ve üst yapılardaki sazdan çatılar gibi tanımlanmış mimari özelliklere sahip megalitik oyma blokların kullanımını içeren özel bir inşaat tekniği geliştirmiştir.
Şehir, Geç Oluşum Dönemi'nde (MÖ 750–200) kuruldu ve İspanyol Fethine kadar sürekli olarak işgal edildi. En önemli yapıcı etkinlik aşaması Protoklasik (MÖ 200 – MS 200) ve Geç Klasik (MS 600–800) arasında uzanır. Terminal Classic'te (MS 800-1000) Chichen Itza'nın yükselişi ile Kolomb öncesi dönemin sonuna kadar kısmen terk edildi. Izamal bölgede sadece Chichen Itza'nın rakip olduğu bir hac yeri olarak kabul edilmiştir. Başlıca tapınakları yaratıcı tanrı Itzamna ve Güneş tanrısı Kinich Ahau için kutsaldı.
Kolomb öncesi beş büyük yapı Izamal'da hala görülebilir. İlki, Maya Güneş tanrısı Kinich Kak Moo'ya (güneş ateşi yüzünün Amerika papağanı) ait büyük bir piramittir ve tabanı 2 akre (8.000 m 2) üzerinde bir alanı kaplar. Yaklaşık 700.000 metreküp hacme sahiptir. Bu büyük tabanın üstünde on seviyeli bir piramit vardır. Güneydoğuda, Itzamatul adında bir başka büyük tapınak vardır ve ana plaza olanın güneyine yerleştirilmiştir. Ppap Hol Chak adlı bir başka büyük bina 16. yüzyılda bir Fransisken tapınağının inşasıyla kısmen yıkılmıştır.
Meydanın güneybatı tarafı kısmen başka bir piramit olan Hun Pik Tok ile sınırlandırılmıştır. Batıda Kabil olarak bilinen tapınağın kalıntıları yer alır. Frederick Catherwood'un bir çiziminden sonra renkli bir litografide görüldüğü gibi burada 1840'larda bir tarafta büyük bir alçı maskesinin hala var olduğu yer mevcuttur. Tüm bu büyük insan yapımı höyükler muhtemelen birkaç yüzyıl içine yayılarak inşa edilmiş ve orijinal olarak şehir saraylarını ve tapınaklarını desteklemiştir. Restore edilen ve ziyaret edilebilecek diğer önemli konut yapıları Xtul (Tavşan), Habuc ve Chaltun Ha'dır.
Meksikalı arkeologlar tarafından Izamal'da yapılan ve on yıldan fazla süren arkeolojik çalışmanın ardından burada 163'ün üzerinde arkeolojik açıdan önemli yapı bulunmuş ve çevredeki topluluklarda binlerce konut yapısı bulunmuştur.
İspanyol Sömürgesi dönemi
16. yüzyılda İspanyolların Yucatán'ı fethinden sonra mevcut Maya kentinin üzerine bir İspanyol sömürge şehri kurulmuştur fakat bu iki devasa yapıyı yerle bir etmek için çok büyük bir çaba gerektireceğine karar verilmiş ve bu nedenle İspanyollar büyük piramidin üzerine küçük bir Hıristiyan tapınağı yerleştirmekle ve akropolisin üzerine büyük bir Fransisken Manastırı inşa etmekle yetinmişlerdir. Adını Padovalı Antonio'dan almıştır. 1561'de tamamlanan manastırın açık avlusu bugün hala sadece Vatikan'daki ikinci büyüklüğe sahip atriyumdur. Kolomb öncesi şehirden gelen kesme taşların çoğu İspanyol kiliselerini, manastırını ve çevresindeki binaları inşa etmek için yeniden kullanılmıştır.
Izamal, Mérida'ya taşınmadan önce Yucatán Piskoposlarının ilk başkanıdır. Dördüncü Yucatán Piskoposu Diego de Landa da burada yaşamıştır.
Modern tarih
Izamal kasabasına ilk olarak 4 Aralık 1841'de Yucatán hükûmeti tarafından şehir statüsü verilmiştir. 13 Ağustos 1923'te kasaba statüsüne indirilmiştir. 1 Aralık 1981'de resmi olarak yeniden şehir yapılmıştır.
1975'te toprağın yeniden dağıtılmasından sorumlu yetkili defalarca siyasi yolsuzlukla suçlanmıştır. Yetkili, kasabanın ana meydanında büyük bir kaya yığını altında taşlanarak öldürülmüş halde bulunmuştur. Olaydan sonra bir Meksika Ordusu birimi kasabayı birkaç gün boyunca kontrol altına almış ancak araştırmacılar kasabada neler olduğu hakkında bir şey bilen birini bulamamışlardır.
Papa John Paul II, Ağustos 1993'te Izamal'ı ziyaret etmiş ve burada bir ayin gerçekleştirmiştir. Bakire heykelini gümüş bir taçla sunmuştur.[3]
Günümüz
Izamal, Yucatán eyaletinde, şimdi Roma Katolik azizlerine saygı duyulan bir hac yeri olmaya devam etmektedir. Izamal'daki birkaç aziz heykelinin mucizeler gösterdiği söylenmektedir. Immaculate Conception Bakire'nin ("Izamal Our Lady of") erken sömürge dönemi heykeli özellikle saygı görmektedir ve Yucatán eyaletinin koruyucu azizidir.[4]
Yucatec Maya dili, Izamal'da hala en az İspanyolca kadar konuşulmaktadır. İnsanların çoğunluğunun evlerinde konuşulan ilk dildir. Çoğu işaret her iki dilde de bulunmaktadır.
3 Nisan, 3 Mayıs, 15 Ağustos ve 8 Aralık tarihlerinde İzamal'da büyük şenlikler düzenlenmektedir.
Izamal'da yerel olarak yetiştirilen agave bitkilerinin özünden isimsiz bir mezcal üreten bir içki fabrikası bulunmaktadır.
Izamal, 2002 yılında "Pueblo Mágico" seçilmiştir.[5]
İklim
 Izamal iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 30,1 | 31,3 | 33,2 | 35,2 | 35,7 | 34,7 | 33,8 | 33,7 | 33,7 | 32,7 | 31,0 | 30,4 | 32,9 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 17,0 | 17,0 | 18,5 | 20,2 | 21,5 | 22,1 | 21,7 | 21,9 | 21,8 | 20,6 | 19,3 | 18,0 | 20,0 |
| Ortalama yağış (mm) | 38 | 30 | 20 | 23 | 81 | 140 | 130 | 160 | 190 | 97 | 33 | 30 | 980 |
Galeri
-
Manastırın ana çarşısı ve kilise girişi -
İzamal'ın sakin sokakları -
Manastır cephesi -
Arka planda piramit ile arcade -
Kinich Kak Mo piramidinin tepesinden bakıldığında manastır
Kaynakça
- ^ Instituto Nacional de Estadística y Geografía (2005). "Principales resultados por localidad (ITER)". 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Alternativo Networks, Inc. "Buscador de Códigos Postales en México" (İspanyolca). 26 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2010.
- ^ "Yucatan News: Izamal's Favorite Pope". Yucatanliving.com. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2017.
- ^ "Casinos unter die Lupe genommen – Das Mummysgold Casino – sicher, kompetent und vertrauensvoll". Colonial-mexico.com. 18 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2017.
- ^ "HISTORY OF IZAMAL". Izamal.info. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2017.
Dış bağlantılar
Vikigezgin'de Izamal gezi rehberi- Izamal's monastery on colonial-mexico.com with photos and a map of the center of town
- Izamal by Yucatan Today 1 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Izamal Photo Essay 25 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
