Gerald Ford
Leslie Lynch King Jr. veya bilinen adıyla Gerald Rudolph Ford Jr. (/ˈdʒɛrəld/ JERR-əld;[1] 14 Temmuz 1913 - 26 Aralık 2006), 1974'ten 1977'ye kadar 38. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. Daha önce 1965 ile 1973 yılları arasında ABD Temsilciler Meclisi'nde Cumhuriyetçi Parti lideri olarak ve 1973 ile 1974 yılları arasında Başkan Richard Nixon'ın başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Nixon, 1974 yılında başkanlıktan istifa etti ve Ford, başkanlık koltuğuna oturdu, ancak 1976'da tam dönem seçilemedi. Ford, başkanlık ya da başkan yardımcılığı seçimlerini kazanmadan başkan olarak görev yapan tek kişidir.
| Gerald Ford | |
|---|---|
| |
| Resmî portre, 1974 | |
| 38. Amerika Birleşik Devletleri başkanı | |
| Görev süresi 9 Ağustos 1974 - 20 Ocak 1977 | |
| Başkan Yardımcısı | Nelson Rockefeller |
| Yerine geldiği | Richard Nixon |
| Yerine gelen | Jimmy Carter |
| 40. Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcısı | |
| Görev süresi 6 Aralık 1973 - 9 Ağustos 1974 | |
| Başkan | Richard Nixon |
| Yerine geldiği | Spiro Agnew |
| Yerine gelen | Nelson Rockefeller |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 14 Temmuz 1913 Omaha, Nebraska, ABD |
| Ölüm | 26 Aralık 2006 (93 yaşında) Rancho Mirage, Kaliforniya, ABD |
| Partisi | Cumhuriyetçi Parti |
| Evlilik(ler) | Betty Ford |
| Çocuk(lar) | 4 |
| Bitirdiği okul | |
| İmzası | 
|
Ford, Omaha, Nebraska'da doğdu ve Grand Rapids, Michigan'da büyüdü. Michigan Üniversitesi'nde okudu ve okulun Amerikan futbolu takımında oynadı. Daha sonra Yale Hukuk Fakültesi'nden Juris Doctor diplomasıyla mezun oldu. 1942'den 1946'ya kadar ABD Deniz Kuvvetleri'nde yedek subay olarak görev yaptı. Ford, siyasi kariyerine 1949 yılında Michigan'ın 5. kongre bölgesinden ABD temsilcisi olarak başladı ve son dokuzu Temsilciler Meclisi azınlık lideri olarak olmak üzere yaklaşık 25 yıl boyunca bu görevi sürdürdü. Aralık 1973'te, Spiro Agnew'in istifasından iki ay sonra Ford, başkan yardımcılığına atandı. Ağustos 1974'te Nixon'ın istifasının ardından Ford, başkanlık koltuğuna oturdu.
Yurtiçinde Ford, artan enflasyon ve durgunluk ile Büyük Buhran'dan bu yana geçen kırk yılın en kötü ekonomisine başkanlık etti.[2] En tartışmalı kararlarından biri de, Watergate skandalındaki rolü nedeniyle istifa eden eski başkan Nixon'a af çıkarması oldu. Dış politika, usul açısından Kongre'nin artan rolü ve Başkan'ın yetkilerinin sınırlandırılması ile karakterize edildi.[3] Ford, Soğuk Savaş'ta yumuşamaya doğru bir hareketin işareti olan Helsinki Anlaşmalarını imzaladı. Başkanlığından dokuz ay sonra Güney Vietnam'ın çökmesiyle ABD'nin Vietnam Savaşı'na katılımı esasen sona erdi. 1976 Cumhuriyetçi başkanlık ön seçimlerinde Ford, Cumhuriyetçi adaylık için Ronald Reagan'ı yendi, ancak başkanlık seçimini Demokrat rakibi Jimmy Carter'a karşı kıl payı kaybetti.
Başkanlık görevinin ardından Ford, Cumhuriyetçi Parti'de aktif olmaya devam etti, ancak çeşitli sosyal konulardaki ılımlı görüşleri, 1990'larda ve 2000'lerin başında partinin muhafazakâr üyeleriyle arasının açılmasına neden oldu. Ayrıca 1976 seçimlerinin ardından Carter'a karşı hissettiği düşmanlığı bir kenara bıraktı ve iki eski başkan yakın bir dostluk geliştirdi. Bir dizi sağlık sorunu yaşadıktan sonra 2006 yılında Rancho Mirage, Kaliforniya'da öldü. Tarihçiler ve siyaset bilimciler tarafından yapılan anketler, Ford'u ortalamanın altında bir başkan olarak değerlendirirken,[4][5][6] görev yaptığı döneme ilişkin geriye dönük kamuoyu yoklamaları daha olumluydu.[7][8]
Yaşamı
değiştir14 Temmuz 1913 tarihinde Nebraska eyaletinin Omaha kentinde dünyaya geldi. Doğduğunda ona Leslie Lynch King, Jr. adı verildi. 2 yaşındayken annesi, Gerald Rudolp Ford ile evlendi ve adı değiştirilerek üvey babasının adını aldı. Gerald Ford, Michigan eyaletinin Grand Rapids kentinde 3 üvey erkek kardeşiyle birlikte büyüdü. Babasının üvey olduğunu ancak 15 yaşına geldiğinde öğrendi.
Ford, Michigan Üniversitesi'ni bitirdikten sonra Yale Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. II. Dünya Savaşı başladığında ABD'nin savaşa katılmasına karşı olan Ford, Pearl Harbor saldırısından sonra fikrini değiştirdi ve ABD Deniz Kuvvetleri saflarında savaşa katıldı. Büyük Okyanus bölgesindeki muharebelerde gösterdiği yararlılıklardan dolayı 9 yıldızlı Asya Pasifik Görev Madalyası'nı kazandı. Savaştan sonra 15 Ekim 1948'de Betty Ford'la evlendi.
Siyaset yaşamı
değiştir
Savaştan sonra 1949 yılında Michigan eyaletinden Temsilciler Meclisine seçildi. Muhalefet partisi liderliğine kadar yükseldi. 1973 yılında Başkan Yardımcısı Spiro Agnew'un istifa etmesi üzerine Başkan Richard Nixon tarafından tayin yoluyla Başkan Yardımcılığına getirildi. 1974 yılında Watergate skandalı sonucu Nixon istifa etmek zorunda kalınca başkanlığa yükseldi. Başkanlığa getirildikten sonra istifa eden Nixon'a başkanlık nezdinde af uygulamasında bulundu. Bu affın sonucunda Nixon'un suçlanmış olduğu yolsuzluklardan yargılanması mümkün olmadı. Gerald Ford bu kararı yüzünden çok eleştiri aldı.
Başkanlığı sırasında enflasyon oranı % 7'ye yükseldi. Kızıl Khmerler Kamboçya'da yönetimi ele geçirdiler. Amerika Birleşik Devletleri Vietnam'dan askerlerini geri çekti. 1976 yılında Gerald Ford Cumhuriyetçi Parti'nin adayı olarak başkanlık seçimlerine katıldı. Fakat Demokratik Parti'nin adayı Jimmy Carter'a yenilerek 1977 yılında siyasetten çekildi. Jimmy Carter'la televizyonda yaptığı bir tartışma programı sırasında Doğu Avrupa'nın Sovyet hakimiyetinde olmadığını söyleyerek siyasi bir gaf yapması politik yaşamının sonunu getirdi.
Siyasetten sonraki yaşamı
değiştir
Başkanlıktan ayrıldıktan sonra 30 yıla yakın bir süre yaşadı. Diğer emekli ABD başkanlarının geleneğine uyarak Grand Rapids'de bir Başkanlık Kütüphanesi inşa ettirerek 1981 yılında açılışını yaptı. Kendisinden sonra gelen Başkan Jimmy Carter'la yakın bir arkadaşlık kurdu. Ford'un ölümüne kadar Jimmy Carter ve eşi Ford'u düzenli olarak evinde ziyaret etmeye devam ettiler.
90 yaşına yaklaştığı yıllardan itibaren sağlığı bozuldu. 2006 yılında anjioplasti operasyonu geçirdi ve kalbine pil takıldı. 12 Kasım 2006 tarihinde ABD tarihinde en uzun süre yaşayan eski başkan sıfatını kazandı. 26 Aralık 2006 tarihinde öldü. Öldüğünde 93 yaşındaydı.
Ölümünden sonra açılmasını vasiyet ettiği mektubunda George W. Bush'un Irak politikasını eleştirmiştir, Irak'ta savaşın yanlış olduğunu belirtmiştir.
Kaynakça
değiştir- ^ "President Ford Inaugural Ceremony". C-SPAN.org. C-SPAN. 9 Ağustos 1974. 5 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021.
- ^ Frum, David (2000). How We Got Here: The '70s. New York City: Basic Books. ss. xxiii, 301. ISBN 978-0-465-04195-4.
- ^ Lenczowski, George (1990). American Presidents, and the Middle East. Duke University Press. ss. 142–143. ISBN 978-0-8223-0972-7.
- ^ "Lincoln Wins: Honest Abe tops new presidential survey". CNN. 16 Şubat 2009. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2020.
- ^ "Presidential Historians Survey 2017". C-SPAN. 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2020.
- ^ "Presidents 2018 Rank by Category" (PDF). 20 Şubat 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2020.
- ^ "Gerald Ford Retrospective". Gallup, Inc. 29 Aralık 2006. 21 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ "Polls: Ford's Image Improved Over Time". CBS News. 27 Aralık 2006. 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.