Skordisci
Skordisci, Scordisci su bili antičko ilirsko-keltsko pleme koje je naseljavalo područja Panonije, oko rijeka Dunav, Sava i Drava. Svoj historijski značaj doživjeli su početkom III stoljeća pne. Na svom vrhuncu, njihov uticaj se protezao na područja na kojima se nalaze današnje države Austrija, Hrvatska, Mađarska, Srbija, Slovenija, Slovačka i Bosna i Hercegovina.
Etnička pripadnost plemena Scordisci je predmet rasprava; savremeni historičar J.J. Wilkes smatra da je njihovo porijeklo keltsko, pozivajući se, između ostalog, na antičkog historičara Strabona, Christopher Webber ih svrstava u Tračane, neki drugi u Ilire itd. Andras Mocsy objašnjava njihovo porijeklo sugerirajući da se ne radi o keltskom plemenu per se već o "keltskoj političkoj kreaciji".
Skordisci su svoju pažnju koncentrirali na Panoniju konsolidujući svoju kontrolu na tom području. Od nekoliko panonskih plemena su uzimali "danak".
Koristeći poremećaje koji su uslijedili nakon smrti Aleksandra Velikog, krenuli su na jug. Najprije su potčinili Autarijate (320-310. p.n.e)[1], zatim Tribale i nekoliko plemena u Moeziji, uključujući i Dardance, nekoliko zapadnih tračanskih plemena i Peone. Pobijedili su Grke kod Termopila 280.p.n.e, došli do Delfija i poharali tamošnji hram. Tu su bili poraženi.[2] Jedan dio je dospio u Malu Aziju i tamo osnovao koloniju pod imenom Galatija.
Uprkos protjerivanju iz Grčke, keltski uticaj na Balkanu nije time prestao. Oni koji su preživjeli keltsku invaziju na Grčku, osnovali su 278. godine p.n.e na gore navedenim područjima (što ih čini mlađim od ilirskih plemena s kojima stupili u interakciju), "državu" pod imenom Skordiska, i nastavili mirno živjeti u zajednici sa Ilirima na tom prostoru. Podigli su svoja utvrđenja u Singidunumu i Taurunumu te tako osnovali današnji Beograd.
Nametnuli su se kao malobrojna ali snažna vladajuća klasa ali su se razmjerno brzo utopili u brojnije populacije lokalnog stanovništva. Iako se njihov keltski naziv plemena održao, "ilirizirana" verzija Scordistae se često koristila nakon II stoljeća pne. Andras Mocsy navodi da su lična imena Skordisca na području južne Panonije odnosno srednjeg Balkana poprimila ilirska i tračanska obilježja.
Pronađeno je dosta predmeta koji potiču iz Latenske kulture i to na području Panonije i sjeverne Moezije što upućuje na tamošnju koncentraciju keltskih naselja. Južno od rijeke Save, keltski predmeti u arheološkim nalazištima su rijetki, pa Andras Mocsy smatra da su Skordisci tamo imali samo povremenu kontrolu.
Godine 168. p.n.e Rimljani osvajaju grčku Makedoniju i dolaze u dodir sa Skordiscima.[2] Od 141. goidne p.n.e. Skordisci neprestano učestvuju u borbama protiv Rimljana u Makedoniji. Koskonije ih je porazio 135. godine pne. u Trakiji. Zahvaljujući pronađenom "spomen-obilježju" kod Soluna, utvrđeno je da je Sextus Pompejus ubijen u borbi protiv Skordisca kod mjesta Stobi (današnje Gradsko u Makedoniji). A 114. godine pne. Skordisci su na zapadnim planinama današnje Srbije zaskočili i uništili vojsku koju je predvodio Gajus Porcius Kato. Ali, Minucius Rufus ih je pobijedio 107. godine pne. No, Skordisci i dalje nisu odustajali od Panonije jer se pominju kao učesnici u sukobu tokom druge opsade Siska 119. godine pne.
Povremeno stvaraju probleme rimskim guvernerima provincije Makedonija gdje udruženi sa Medima i Dardancima vrše upade. Lucius Cornelius Scipio Asiaticus ih je konačno nadjačao i 88. godine pne. otjerao preko Dunava. Od tada snaga Skordiscija naglo opada. Ipak, to je više rezultat stanja u barbarikumu nego posljedica rimskih vojnih kampanja. Posebno su Panonci ojačali kao rimski vazali i dobili političku nezavisnost. Između 56. i 50. godine pne. Dačani nanose poraz Skordiscima i oni bivaju potčinjeni njihovom kralju Burebisti (vladao od 82. do 44. godine pne.).
Konačno, 15. godine pne. Tiberije ih je "smrvio" i potčinio Rimu nakon čega su Skordisci najčešće djelovali kao plaćenici. Kasnije, za vrijeme vladavine Trajana, mogli su postati i građanima Rima, skupa sa Andizetima i Breucima, kako navodi J.J. Wilkes. Romanizacija Skordisca učinila je neminovnim njihov nestanak kao nezavisnog etno-političkog bića, kao što je i njihov dolazak na Balkan doveo do nestanka Autarijata i Tribala.
Naziv Skordisci je možda u vezi sa antičkim nazivom Šar-planine - Scordus. Grčki historičar Strabon navodi na jednom mjestu da je Scardus mons makedonska planina, a na drugom tvrdi da se nalazila na granici s Makedonijom. Iz ovog proizilazi da se Strabon vjerovatno koristio izvorima različitog vremenskog porijekla. Sigurno je da su u antičko doba granice bile fluidne; teritorije država su se pomjerale u zavisnosti kako od njihove vlastite snage i osvajanja tako i od njihovih susjeda.
- J.J. Wilkes, The Illyrians, 1992, ISBN 0-631-19807-5.
- Christopher Webber, The Thracians,. 700 BC - AD 46, Osprey Publishing, ISBN 1-84176-329-2.
- Andras Mocsy, "Pannonia and Upper Moesia. A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire", London and Boston, Routledge and Kegan Paul, ISBN 0-7100-7714-9.
- ↑ „Salmedin Mesihović: Historija Autarijata”. Filozofski fakultet Sarajevo, 2014.. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-21. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ 2,0 2,1 „Fanula Papazoglu, -Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba. Tribali, Autarijati, Dardanci, Skordisci i Mezi”. AKADEMIJA NAUKA I UMJETNOSTI BOSNE I HERCEGOVINE - DJELA KNJIGA XXX , CENTAR ZA BALKANOLOŠKA ISPITIVANJA Knjiga l. SARAJEVO, 1969. Arhivirano iz originala na datum 2018-09-23. Pristupljeno 9. 2. 2016.
