Gaj Lelije
Gaj Lelije (Gaius Laelius, druga polovica 3. vijeka pne. - prva polovica 2. vijeka pne.) bio je rimski vojskovođa i državnik, poznat kao jedan od najbližih suradnika i najboljih prijatelja Scipiona Afrikanca, zaslužan za pobjede kojim je Rim uspješno okončao drugi punski rat.
Prema Polibiju je bio prilično skromnog porijekla, ali je Scipionov prijatelj postao u najranijem djetinjstvu te ga kasnije pratio na svim vojnim pohodima. U jesen 218. pne. je sudjelovao u bitci kod Ticina te svjedočio kako je Scipion spasio život svom ocu Publiju Korneliju Scipionu.
Godine 210. pne. se priključio Scipionu na njegovom pohodu na Hispaniju. Godine 209. pne. je zauzeo Novu Kartaginu, a 208. pne. sudjelovao u bitci kod Bekule. Nakon što je Scipion godine 205. pne. proglašen za konzula, s njim je otišao na Siciliju i odatle vodio ekspediciju na Sjevernu Afriku. Godine 203. pne. je porazio pro-kartaginskog numiđanskog kralja Sifaksa, zauzeo Sirtu, a godine 202. pne. je komandirao konjicom u odlučujućoj bitci kod Zame.
Tek nakon tih uspjeha je godine 202. pne. dobio svoju prvu javnu službu, te bio izabran za kvestora. Godine 197. pne. je bio edil, a godine 196. pne. postao pretor, odnosno guverner Sicilije. Godine 190. pne. je izabran za konzula zajedno sa Scipionovim mlađim bratom Lucijem. Kada se odlučivalo koji će od konzula ići ratovati protiv sirijskog kralja Antioha III, Lelije je tu čast prepustio Luciju. Umjesto toga se posvetio obnovi rimskih kolonija u Cisalpinskoj Galiji.
Godine 188. pne. je dobio sina Gaja, koji će i sam postati konzul.
Nakon toga je služio kao ambasador na dvoru makedonskog kralja Perzeja, te u Transalpinskoj Galiji.
Oko godine 160. pne. se Gaj, kao već prilično star čovjek, sreo s historičarom Polibijem, kome je detaljno ispričao sve detalje svojih ratnih pohoda sa Scipionom. Točan datum Gajeve smrti nije poznat.
- Unknown. Laelius profile
- Michael Akinde. Spain (210-206) narrates the adventures of Scipio and Laelius in Hispania, from his website on Scipio. His new website Arhivirano 2021-01-26 na Wayback Machine-u contains the most detailed biography of Scipio available online.
- Unknown. Fall of New Carthage
- Unknown. Profiles of father and son Arhivirano 2007-09-29 na Wayback Machine-u with dates given in Roman timeline.
- Polybius. Scipio's early life as recounted by Polybius based on first-hand accounts from Laelius. Books 14 and 15 (all fragments) also contain fragmentary references to Laelius in Africa.
