Toulon
Toulon je lučki grad i općina od 179,659 stanovnika[1], i aglomeracija od 595,715 stanovnika[2] na jugoistoku Francuske u Regiji Provansa-Alpe-Azurna obala u Departmanu Var u kom je administrativni centar.[3]
Toulon
| |
|---|---|
 Panorama grada | |
  Toulon Toulon na karti Francuske | |
| Koordinate: 43°07′33″N 05°55′50″E / 43.12583°N 5.93056°E | |
| Država |  Francuska |
| Regija | Provansa-Alpe-Azurna obala |
| Departman | Var |
| Arrondissement | Toulon |
| Uprava | |
| • Maire | ️Josée Massi |
| Površina | |
| • grad | 763.7 km² |
| Nadmorska visina | 1[1] m |
| Stanovništvo (2021.) | |
| • grad | 595.715 |
| • Gustina | 78/km² |
| • Urbano | 179.659 |
| Vremenska zona | UTC+1 |
| Poštanski broj | 83000[1] |
Toulon je glavna pomorska baza Francuske ratne mornarice.[3]
Geografske karakteristike
urediToulon se nalazi na obali Mediterana, 60 km jugoistočno od Marseillea. Prostire se u dubokom i dobro zaštićenom zaljevu u podnožju planine Faron (584 m),[4]
Historija
urediNjegov dobro štićeni zaljev koristili su kao luku još od 9. vijeka pne. ligurski, fenički i grčki brodovi. Rimljani su oko 118. pne. osnovali naselje Telo Martius. Od 476. je pod vlašću Vizigota, a od 508 Ostrogota i Franaka od 536. Nakon raspada Franačkog Carstva gradom vladaju Provansalski grofovi sve do 1481. kad postaje domena francuskih kraljeva.[4]
Za francusko-habsburških ratova dvaput su ga zauzele trupe cara Karla V. (1524. i 1536).[4]
Arsenal u Toulonu osnovao je Henry IV (vladao 1589. - 1610.). Arsenal su dograđivali i utvrđivali državnici Kardinal Richelie i Jean-Baptiste Colbert i inženjerac Vauban. Odolijevao je opsadi savezničkih snaga 1707. za vrijeme Rata za špansko naslijeđe i bio je poprište poznate opsade za Francuskih revolucionarnih ratova 1793. U kojoj se istakao mladi Napoleon koji je tada kao artiljerijski poručnik imao presudnu ulogu u zauzimanju Toulona i istjerivanju stranih brodova. Nakon te bitke dobio je čin brigadnog generala i postao zvijezda francuske revolucionarne armije.[3]
Nakon 1815. Toulon je dobio na važnosti kao luka iz koje je isplovljavala većinu francuskih vojnih ekspedicija u 19. vijeku. U 20. vijeku je izrastao u najvažniju pomorsku bazu Francuske ratne mornarice, koja je za Prvog svjetskog rata bila centar pomorskih snaga Antante na Mediteranu.
U Drugog svjetskog rata francusko-njemačko primirje iz 1940. ostavilo je kolaborističkoj vladi Višijevske Francuske kontrolu nad francuskom flotom, čiji se dobar dio nalazio u Toulonu. Nakon Savezničkog iskrcavanja u Sjevernoj Africi u novembru 1942. Adolf Hitler je naredio Wehrmachtu da zauzme ostatak neokupirane Francuske, uključujući Toulon.
Dok su Saveznici neuspješno pokušali organizirati bijeg Toulonske flote u Sjevernu Afriku, da ne padne u ruke Kriegsmarine, tenkovi Heera približavali se su luci. Komandant Mediteranske flote admiral Jean de Laborde bio je spreman na to, pa je naredio svojim mornarima da u noći 27. novembra potope 73 broda, uključujući krstarice, razarače, torpedne čamce, podmornice i jedan bojni brod.[3]
Toulon su u augustu 1944. oslobodile jedinice Slobodne Francuske u Operaciji Dragoon.[3]
Grad od 1979 ima univerzitet (Université de Toulon) na kom danas studira oko 11,000 studenata.[5]
Znamenitosti
urediIako je historijski centar grada dobrim dijelom razoren za Drugog svjetskog rata, u njemu još stoji katedrala Notre-Dame-de-la-Seds iz 11. vijeka (dograđena u 17. vijeku). Pored tog ostale su utvrde podignute između 16 - 18. vijeka; Tour royale (Grosse tour), Fort de Balaguier, Fort Saint-Louis, Fort Lamalgue, Ulaz u arsenal sa tornjem iz 1738. i Opera iz 1862.[4]
Toulon je i grad brojnih muzeja od kojih je najpoznatiji Pomorski (osnovan 1814), pored tog ima i prirodoslovni, umjetnitčki, orijentalni i gradski.[4]
Privreda i transport
uredi
Privredaa Toulona se tradicionalno bazirala na arsenalu, brodogradnji, ribarstvu i vinarijama. Od kako je od 1968.u njemu smješten Nacionalni aeronautički i svemirski centar, podignuti su brojni pogoni koji proizvode dijelove za avione i rakete, oružje, elektroničke komponente, cigarete, papir i cipele [3]
Pored ratne Toulon ima i putničku luku sa trajektnim vezama prema Korzici i marinu za jahte.[4]
U nedalekom Hyèresu nalazi se aerodrom (IATA: TLN, ICAO: LFTH) ) koji je i vojni sa linijama prema Parizu i Brestu.[6]
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Commune in Toulon Agglomeration” (engleski). City Population. Pristupljeno 24.09.2024.
- ↑ „Toulon Agglomeration in France” (francuski). City Population. Pristupljeno 24.09.2024.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 „Toulon, France'” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 24.09.2024.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 „Toulon, France'” (hrvatski). Hrvatska enciklopedija LZMK. Pristupljeno 24.09.2024.
- ↑ „Université de Toulon'” (francuski). Université de Toulon. Pristupljeno 24.09.2024.
- ↑ „Toulon Hyères Airport'” (engleski). Vinci. Pristupljeno 24.09.2024.
