2004
- Ovo je članak o godini 2004.
Godina 2004 bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak (link pokazuje kalendar).
- Međunarodna godina pirinča/riže (UN).
- Međunarodna godina sećanja na ropstvo i njegovo ukidanje (UNESCO)
Milenijum: | 3. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 20. vijek – 21. vijek – 22. vijek |
Decenija: | 1970-e 1980-e 1990-e – 2000-e – 2010-e 2020-e 2030-e |
Godine: | 2001 2002 2003 – 2004 – 2005 2006 2007 |
Gregorijanski | 2004. (MMIV) |
Ab urbe condita | 2757. |
Islamski | 1424–1425. |
Iranski | 1382–1383. |
Hebrejski | 5764–5765. |
Bizantski | 7512–7513. |
Koptski | 1720–1721. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 2059–2060. |
• Shaka Samvat | 1926–1927. |
• Kali Yuga | 5105–5106. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4640–4641. |
• 60 godina | Yang Drvo Majmun (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 12004. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Događaji
urediJanuar/Siječanj
uredi- 4. 1. - NASA-ina svemirska letjelica MER-A (Spirit) sletjela je na površinu Marsa.
- 4. 1. - Francuski putnički avion kompanije Flash Airlines na letu 604 se ruši u Crveno more prilikom čega gine svih 148 putnika i članova posade.
- 4. 1. - Mihail Saakašvili premoćno pobjedio na izborima, 25. 1. preuzima dužnost predsjednika Gruzije.
- 6. 1. - Hrvatski premijer Ivo Sanader čestita Srbima Božić pozdravom "Hristos se rodi".
- 7. 1. - Mijailo Mijailović priznaje da je kriv za ubistvo Anne Lindh, ministra vanjskih poslova Švedske.
- 16. 1. - Vodovodska voda u Zrenjaninu zabranjena za upotrebu zbog previsoke koncentracije arsena (zabrana još uvek na snazi 2014.).
- januar - OHR nametnuo Novi Statut Grada Mostara u cilju ujedinjenja grada.
- 24. 1. - NASA-ina svemirska letjelica MER-B (Opportunity) spustila se na površinu Marsa.
- 25. 1. - Beogradski dnevni list "Politika" obeležio 100 godina postojanja.
- 26. 1. - Spontana eksplozija kita u gradu Tainan na Tajvanu.
- 29. 1. - Druga Intifada: eksplozija bombaša-samoubice u autobusu u Gazanskoj ulici u Jerusalimu odnosi 11 života, dan nakon što je osam Palestinaca poginulo u izraelskoj raciji na periferiji Gaze.
Februar/Veljača
uredi- 1. 2. - Stampedo na Hadždžu u Mini, 251 poginuli.
- 3. 2. - CIA službeno priznaje da u Iraku nije postojala prijetnja od oružja za masovno uništenje kojim se pravdala američka invazija.
- 4. 2. - U Cambridgeu u američkoj državi Massachusetts osnovan Facebook.
- 4. 2. - Dragan Maršićanin (funkcioner DSS), glasovima DSS, G17 plus, SPO-NS i SPS, izabran za predsednika Skupštine Srbije i ujedno postao v.d. predsednika Srbije.
- 6. 2. - Bombaš samoubica detonira eksploziv i ubija 41 osobu u moskovskom metrou.
- 10. 2. - Francuska nacionalna skupština izglasava zakon o zabrani nošenja religijskih simbola u školama.
- 11. 2. - Otvoren Institut "Servantes" u Beogradu (španski kulturni centar).
- 12. 2. - Gradska uprava San Francisca, prkoseći tadašnjim zakonima Kalifornije, izdaje službene dozvole za istospolni brak kao čin građanskog neposluha.
- 14. 2. - Hrvatska komercijalna televizijska postaja Kanal 5 počela je s emitiranjem programa.
- 15. 2. - Na svečanosti u Orašcu obeleženo 200 godina od početka Prvog srpskog ustanka.
- 20. 2. - U Iranu konzervativci pobjeđuju na izborima za Medžlis (parlament).
- 22. 2. - Boris Tadić izabran za predsednika DS.
- 23. 2. - Pred Specijalnim sudom u Beogradu počinje suđenje optuženima za ubistvo Ivana Stambolića i pokušaj atentata na Vuka Draškovića u Budvi.
- 25. 2. - Skupština izabrala Radovana Jelašića za guvernera NBS.
- 26. 2. - Zrakoplov u kojem se nalazilo makedonsko izaslanstvo, predvođeno predsjednikom Borisom Trajkovskim, udario u brdo Hrgud kod Stoca (BiH)
- 29. 2. - Pobunjenici zauzimaju Port-au-Prince, glavni grad Haitija; predsjednik Jean-Bertrand Aristide pobjegao iz zemlje uz pomoć američkih vojnika.
- 29. 2. - 76. dodjela Oscara: The Lord of the Rings: The Return of the King 11 nagrada iz isto toliko nominacija, Master and Commander: The Far Side of the World i Mystic River po dve nagrade od 10 odn. šest nominacija.
Mart/Ožujak
uredi- 1. 3. - Ubijen Kujo Kriještorac, očevidac atentata na Đinđića; policija tvrdi da je u pitanju reket.
- 2. 3. - NASA je objavila potvrdu njihove letjelice MER-B (Opportunity) da je u prošlosti bilo vode na području njezina slijetanja na Mars.
- 3. 3. - Skupština Srbije izabrala novu Vladu Srbije na čelu sa Vojislavom Koštunicom, liderom DSS. U Vladi, pored ove stranke, su G17+ (Miroljub Labus potpredsednik vlade) i koalicija SPO-NS. Vlada je izabrana uz podršku poslanika SPS-a, čiji predstavnici nisu ušli u Koštuničin kabinet.
- 3/4. 3. - Veliki požar u Hilandaru.
- 4. 3. - Predrag Marković (G 17 +) izabran za predsednika srpskog parlamenta (istovremeno i v.d. predsednika republike).
- 6. 3. - Rade Bulatović novi direktor BIA (bezbednosna agencija u Srbiji).
- 7. 3. - Izbori u Grčkoj, pobeda opozicione Nova Demokracije Kostasa Karamanlisa (premijer do 2009).
- 11. 3. - U terorističkom napadu na železničke stanice u Madridu poginula 191 osoba; desničarska vlada za ovo krivi baskijske separtiste iako su dokazi ukazivali na islamske ekstremiste.
- 14. 3. - Vladimir Putin ponovo izabran za predsjednika Rusije.
- 14. 3. - Pobeda opozicionih španskih socijalista na izborima, novi premijer od aprila je José Luis Rodríguez Zapatero (do 2011).
- 15. 3. - Ujedinjena mostarska administracija.
- 16. 3. - Kosovski albanski mediji javljaju da su se trojica albanskih dečaka udavila u Ibru bežeći od Srba - povod za demonstracije.
- 17. 3. - Nemiri na Kosovu i Metohiji 2004. imaju karakter pogroma nad Srbima - za tri dana poginulo 28 osoba s obe strane, uništeno nekoliko crkava i manastira (npr. Bogorodica Ljeviška).
- 17/18. 3. - Demolirana i zapaljena Bajrakli-džamija u Beogradu, neredi u gradu, polupano staklo na terazijskom Mekdonaldsu. Spaljena je i niška Hadrovića džamija.
- 18. 3. - Mnoge srednje škole u Srbiji prekinule nastavu, đaci protestuju, nastavljeni napadi na Srbe na Kosovu (dan žalosti 21. 3.).
- 18. 3. - Aleksandar Tijanić imenovan za generalnog direktora RTS (do 2013).
- 20. 3. - Na Tajvanu na predsjedničkim izborima tijesno pobijedio tadašnji predsjednik Chen shui-bian. Istovremeno održan naknadno poništeni referendum o odnosima Tajvana i komunističke Kine.
- 22. 3. - Izraelskom raketom ubijen Ahmed Yassin, osnivač i duhovni lider Hamasa.
- 23. 3. - Mijailo Mijailović osuđen na doživotni zatvor.
- 25. 3. - Britanski premijer Tony Blair posjećuje Libiju kao prvi zapadni vođa nakon više decenija diplomatske izolacije.
- 26. 3. - U Beogradu ubijen generalni sekretar Fudbalskog saveza Srbije i Crne Gore, Branko Bulatović.
- 26. 3. - Vojna policija u Beogradu zaplenila primerke knjige "Vojna tajna"; autor Vladan Vlajković u zatvoru od 18. 3. pod optužbom odavanja vojne tajne.
- 28. 3. - Ciklon Katarina pogodio brazilsku državu Santa Catarina - prvi takav događaj na južnom Atlantiku.
- 29. 3. - Estonija, Letonija, Litva, Rumunija, Bugarska, Slovačka, i Slovenija su primljeni u NATO savez.
- 29. 3. - Irska je uvela potpunu zabranu pušenja u svim ugostiteljskim objektima.
- 29. 3. - Srpski ministar pravde Zoran Stojković nagovestio da je Specijalni sud nepotreban, kasnije ipak podržao njegov rad.
- 30. 3. - Skupština Srbije usvojila Zakon o pravima optuženih pred Haškim tribunalom i njihovih porodica (glasali SRS, DSS, SPS).
- 31. 3. - Rat u Iraku: U gradu Fallujah u pobunjeničkoj zasjedi ubijena četvorica pripadnika američke zaštitarske tvrtke Blackwater (među njima i Jerko Zovko, podrijetlom iz Hrvatske), a što kasnije dovodi do eskalacije nasilja širom zemlje.
April/Travanj
uredi- 31. 3./1. 4. - U akciji SFOR na Palama teško povređeni sveštenik Jeremija Starovlah i njegov sin Aleksandar.
- 2. 4. - Haaški tribunal (ICTY) objelodanio optužnice protiv šestorice hrvatskih oficira i bivših zvaničnika u samozvanoj hrvatskoj republici Herceg-Bosna (Jadranko Prlić i dr., ubrzo se dobrovoljno predaju).
- 4. 4. - Referendum u Sloveniji o povratku osnovnih prava "Izbrisanima": izlaznost 31,55%, protiv je 96,05%.
- 4. 4. - Raspisani predsednički izbori u Srbiji za 13. juni.
- 5. 4. - Elizabeta II od Ujedinjenog Kraljevstva posjećuje Pariz kako bi obilježila 100 godina anglo-francuskog sporazuma poznatog kao Entente Cordiale.
- ca. 10. 4. - Poplave na zapadu Bosne[1].
- 17. 4. - Izraelskom raketom ubijen Abdel Aziz al-Rantissi, vođa Hamasa u Pojasu Gaze.
- 19. 4. - Pravosnažna presuda gen. Radislavu Krstiću pred ICTY: 35 godina, umesto 46, za pomaganje i podržavanje genocida (takva definicija prvi put u pravosnažnoj presudi).
- 20. 4. - Đinđićev telohranitelj Milan Veruović izjavio na suđenju da su se pri atentatu čula tri hica. U sudnici se pojavilo nekoliko pripadnika Žandarmerije u majicama bivše JSO.
- 20. 4. - Ustanici u Iraku ispalili 40 granata u zatvor Abu Ghraib, poginulo 22 zatvorenika.
- 21. 4. - Mordechai Vanunu, izraelski nuklearni inženjer koji je 1980-ih svijetu odao da Izrael posjeduje nuklearno oružje, pušten iz zatvora gdje je izdržavao kaznu zbog izdaje.
- 22. 4. - Katastrofa u Ryongchonu - sudar vlakova u Sjevernoj Koreji koji izaziva smrt 161 osobe i tjera tamošnje vlasti da zatraže pomoć Crvenog križa.
- 24. 4. - Na Cipru održani referendumi o ponovnom ujedinjenju otoka na kojima ciparski Turci prihvaćaju, a ciparski Grci odbijaju Ananov plan.
- 27. 4. - Beogradski tabloid "Kurir" objavio intervju sa "Kapetanom Džoom" koji opravdava Đinđićevo ubistvo.
- 28. 4. - U Londonu otvoren neofuturistički neboder 30 St Mary Axe, poznat i kao The Gerkin.
- 28. 4. - Američka TV-mreža CBS u emisiji 60 Minutes II objavljuje prve detalje skandala o zlostavljanju zatvorenika u Abu Ghraibu.
- 28. 4. - Branko Crvenkovski izabran za predsednika Makedonije (do 2009).
- 30. 4. - Pokrenuta RTL Televizija, druga komercijalna televizijska postaja s državnom koncesijom u Hrvatskoj.
Maj/Svibanj
uredi- 1. 5. - Dosad najveće proširenje Europske unije u kojem se EU pridružilo 10 novih članica (8 bivših socijalističkih): Estonija, Latvija, Litva, Poljska, Češka, Slovačka, Mađarska, Slovenija, Malta i Cipar.
- 2. 5. - Prvooptuženi sa ubistvo premijera Zorana Đinđića Milorad Ulemek Legija predao se policiji u Beogradu (iste večeri razgovarao sa ministrom policije Draganom Jočićem i šefom BIA Radetom Bulatovićem).
- 5. 5. - Revolucija u Adžariji: čelnik ove gruzijske autonomne republike Aslan Abašidze dao ostavku pod pritiskom demonstracija i sutradan otišao u Moskvu.
- 6. 5. - U SAD emitovana poslednja epizoda "Prijatelja".
- 9. 5. - Ahmad Kadirov, predsjednik Čečenije, poginuo od bombe u Groznom.
- 12. 5. - Objavljena video-snimka na kojoj irački pobunjenici režu glavu Nicku Bergu, zarobljenom civilnom suradniku američke vojske.
- 13. 5. - Na parlamentarnim izborima u Indiji, suprotno svim očekivanjima, većinu osvaja opozicijska Kongresna stranka.
- 15. 5. - U okolini Valjeva napadnuta sestra Zorana Đinđića.
- 15. 5. - Odlučeno da Južna Afrika postane domaćin Svjetskog prvenstva u fudbalu 2010.
- 12 - 15. 5. - Eurosong 2004 u Istanbulu: prvi put uvedeno polufinale i prvi put učestvuje Srbija (i Crna Gora); pobjeđuje Ruslana iz Ukrajine (Wild Dances), Željko Joksimović iz SCG 2. ("Lane moje"), Deen iz BiH 9. ("In the Disco"), Ivan Mikulić iz Hrvatske 12. ("You Are The Only One").
- 16. 5. - U Beogradu startovao Integrisani tarifni sistem u javnom prevozu - karte i markice važe i u GSP-u i kod privatnika.
- 17. 5. - U saopštenju DSS (čita Dejan Mihajlov) se tvrdi da su Đinđića ubili njegovi saradnici (u martu 2005. izjavio da je saopštenje bilo samo deo političke borbe).
- 17. 5. - Massachusetts je prva država SAD koja dozvoljava istopolni brak.
- 23. 5. - Japanski premijer Junichiro Koizumi posjećuje Sjevernu Koreju kako bi isposlovao puštanje na slobodu nekoliko japanskih državljana otetih od strane sjeverokorejske tajne službe.
- 28. 5. - U Podgorici ubijen urednik lista "Dan" Duško Jovanović.
- 31. 5. - Hrvatski internet-portal index.hr prvi objavljuje članak o video-snimci seksualnog odnosa Severine Vučković s tajkunom Milanom Lučićem, ilustriran s nekoliko fotografija.
Jun/Lipanj
uredi- 3. 6. - George Tenet, direktor CIA-e koji je služio pod Clintonom i Bushom, podnosi ostavku "iz osobnih razloga".
- 4. 6. - Članovi podmlatka DS, GSS i Centra za modernu politiku sprečili promociju knjige "Zoran Đinđić u mreži mafije".
- 8. 6. - Prvi tranzit Venere preko sunčevog diska nakon 1882.
- 11. 6. - Izveštaj Vlade Republike Srpske o zločinu u Srebrenici.
- 13. 6. - Prvi krug izbora za predsednika Srbije (Nikolić i Tadić idu u drugi krug, treći i četvrti su Bogoljub Karić i Dragan Maršićanin, kandidat vladajuće koalicije).
- 14. 6. - Legija izjavio u sudu da je po nalogu državnih funkcionera i dr. prebacio 600 kg zaplenjenog heroina preko granice.
- 18. 6. - Hrvatska dobila status kandidata za članstvo u Evropskoj uniji (→ Pristupanje Hrvatske Europskoj uniji).
- 21/22. 6. - Napad čečenskih terorista na više meta u inguškom gradu Nazranj, poginulo 98 čuvara reda i civila.
- 25/26. 6. - "Temerinski slučaj": Novosađanin srpske nacionalnosti pretučen u tom gradu, počinioci optuživani za nacionalizam.
- 26. 6. - Posle 14 godina krenuli vozovi iz Beograda za Split i Rijeku.
- 27. 6. - U drugom krugu izbora za predsednika Srbije, Boris Tadić (lider DS) pobedio Tomislava Nikolića (zamenik predsednika SRS) i izabran za trećeg predsednika Srbije.
- 28. 6. - Američke okupacijske snage u Iraku formalno prepuštaju suverenitet Iračkoj privremenoj vladi.
- 29. 6. - Visoki predstavnik u BiH Paddy Ashdown smjenio 59 funkcionera Republike Srpske, uključujući predsjednika Skupštine Dragana Kalinića.
Jul/Srpanj
uredi- 1. 7. - Svemirska letjelica Cassini-Huygens ušla u orbitu planeta Saturna.
- 2. 7. - Manastir Visoki Dečani se uvrštava na listu svetske baštine UNESCO-a.
- 4. 7. - Položen kamen temeljac tornja Freedom Tower u New Yorku, koji će stajati na mjestu WTC-a srušenog u terorističkom napadu 11. rujna 2001 - završen 2013/14. kao One World Trade Center, najviša zgrada na zapadnoj hemisferi.
- 4. 7. - UEFA Euro 2004 u Portugalu: Grčka pobijedila u finalu ekipu domaćina sa 1:0.
- 6. 7. - Austrijski predsednik Thomas Klestil umro dva dana pre isteka mandata.
- 9. 7. - U Moskvi ubijen Paul Klebnikov, američki novinar i istoričar, urednik ruskog Forbesa.
- 11. 7. - Boris Tadić svečano stupio na dužnost predsednika Srbije.
- 13. 7. - Crna Gora ima novu zastavu: → .
- 13. 7. - Neposredno po prispeću haške optužnice u Beograd, Goran Hadžić, bivši predsednik RSK pobegao iz svoje kuće u Novom Sadu (uhapšen 2011).
- 16. 7. - Dejan Milenković Bagzi, jedan od učesnika u atentatu na Đinđića, uhapšen u Solunu (Srbiji izručen 2. feb. 2005).
- 22. 7. - Rudari borskih rudnika blokirali auto-put Beograd-Niš.
- 22/23. 7. - Nemiri u Strugi, Makedonija, zbog predloga da se ovoj opštini priključi nekoliko albanskih sela, čime bi Albanci postali većina - 43 povređenih.
- 23. 7. - Ponovo otvoren Stari most u Mostaru.
- 26 - 29. 7. - Demokratska konvencija u Bostonu, za predsedničkog kandidata je izabran senator John Kerry. Glavni govor 27. 7. drži kandidat za senatora Barack Obama.
- 31. 7. - Otvorena je Beogradska Arena (Kombank arena, Štark arena), prvi događaj je košarkaški turnir Dijamantska lopta.
August/Kolovoz
uredi- 1. 8. - Požar u supermarketu Ycuá Bolaños u Asunciónu, Paragvaj - 394 mrtvih.
- 2. 8. - Tihomir Blaškić oslobođen iz Haga nakon što mu je kazna smanjena sa 45 na 9 godina zatvora.
- 3. 8. - NASA lansirala svemirsku letjelicu MESSENGER u misiji na planet Merkur.
- 13. 8. - Orkan Charley ubio je 27 osoba na Floridi nakon što je uzeo četiri žrtve na Kubi i jednu na Jamajci. Charley je bio najrazorniji orkan koji je pogodio SAD nakon Andrewa iz 1992.
- 13. do 29. 8. - Održane su Olimpijske igre u Ateni - Hrvatska 5 medalja (1 zlatna, po 2 srebrne i bronzane), Srbija i Crna Gora 2 srebrne.
- avgust - Opštine Republike Makedonije: broj smanjen sa 123 na 84, od čega 10 u Skoplju.
- 17. 8. - Usvojeni novi simboli Srbije - grb, zastava i himna.
- 22. 8. - Naoružani pljačkaši ukrali su nekoliko umjetničkih dijela slikara Edvarda Muncha iz muzeja u Oslu, glavnom gradu Norveške.
- 24. 8. - Svih 89 putnika poginulo je u sudaru dvaju putničkih zrakoplova u Rusiji. Vlasti su pretpostavljale da su za nesreću odgovorni čečenski pobunjenici.
- 27. 8. - Po odluci hrvatske Vlade, uklonjeni spomenici Mili Budaku u Svetom Roku i Juri Francetiću u Slunju.
- 29. 8. - Hrvatska rukometna reprezentacija osvojila je zlatnu olimpijsku medalju pobijedivši u finalu reprezentaciju Njemačke rezultatom 26:24.
- 31. 8. - Slobodan Milošević započeo iznošenje odbrane pred ICTY.
Septembar/Rujan
uredi- 1 - 3. 9. - Talačka kriza u Beslanu: čečenski pobunjenici uzeli su između 1000 i 1500 taoca, većinom djece, u školi u gradu Beslanu u Sjevernoj Osetiji tražeći puštanje pobunjenika iz zatvora u susjednoj Ingušetiji i nezavisnost Čečenije od Rusije - na kraju poginulo najmanje 335 ljudi od čega 40 otmičara.
- 2. 9. - Prijatelji suda, Stiven Kej i Džilijan Higins, imenovani za branioce Miloševića u Hagu, na osnovu konstatacije dva kardiologa.
- 4. 9. - Međunacionalni neredi u Grčkoj nakon utakmice Albanija-Grčka (2:1).
- 7. 9. - Srpska ministarka prosvete Ljiljana Čolić izbacila Darvinovu Teoriju evolucije iz programa za osmi razred (pod pritiskom dala ostavku 16. 9.).
- 8. 9. - Postavljen članak Potvrdnik, najstariji postojeći na srpskohrvatskoj Wikipediji.
- 9. 9. - Nedeljnik Vreme objavio transkript razgovora iz prethodnog maja, koji sugeriše da je Bagziju (povezan sa atentatom na Đinđića) "sređen" status svedoka-saradnika sa ministrom policije (Dragan Jočić) i šefom BIA (Rade Bulatović), nakon konsultacije "gore".
- 9. 9. - U Severnoj Koreji primećena Ryanggangska eksplozija nepoznatog porekla.
- 11. 9. - Aleksandrijski patrijarh Petros VII i dvanaest sveštenika koji su išli na hodočašće na Svetu goru, poginuli kada je njihov helikopter pao u Egejsko more.
- 15. 9. - Evropski parlament usvojio rezoluciju u kojoj se izražava "duboka zabrinutost zbog učestalog kršenja ljudskih prava u pokrajini Vojvodini".
- 19. 9. - Prvi krug pokrajinskih (Vojvodina) i lokalnih (uključujući i gradonačelnike) izbora u Srbiji.
- 21. 9. - Počinje gradnja Burj Khalifa, najviše zgrade na svetu.
Oktobar/Listopad
uredi- 1. 10. - Počela s radom Narodna kancelarija predsednika Srbije Tadića.
- 2. 10. - Lokalni izbori u BiH (uključujući i Distrikt Brčko).
- 3. 10. - Nenad Bogdanović (DS) izabran za gradonačelnika Beograda (sa 50,19% glasova, ispred Aleksandra Vučića iz SRS), u Novom Sadu je izabrana Maja Gojković (SRS), najviše mesta u pokrajinskoj skupštini imaju SRS i DS.
- 3. 10. - Parlamentarni izbori u Sloveniji, pobeda opozicione SDS Janeza Janše (postaje premijer u novembru, pa do 2008.).
- 5. 10. - Slučaj Topčider: u okviru kasarne Topčider, ispred podzemnog vojnog objekta Karaš pod nerazjašnjenim i kontroverznim okolnostima poginula su dvojica gardista Vojske Srbije i Crne Gore, Dragan Jakovljević i Dražen Milovanović.
- 7. 10. - Niz eksplozija u egipatskim letovalištima na Sinaju, najjače u "Hiltonu" u Tabi; poginule 34 osobe, uglavnom Izraelci.
- 9. 10. - Prvi predsednički izbori u istoriji Afganistana, izabran raniji v.d. Hamid Karzai.
- 10. 10. - Pukovnik VRS Ljubiša Beara stigao u Hag (predao se ili uhapšen?).
- 14. 10. - Norodom Sihamoni izabran za kralja Kambodže.
- 18. 10. - Na forumu u Davosu, bivši srpski ministar Božidar Đelić imenovan za "Mladog svetskog lidera".
- 20. 10. - Prvo izdanje operativnog sistema Ubuntu.
- 23. 10. - Parlamentarni izbori na Kosovu - Demokratski savez Kosova (Rugova) ima 45,32 % glasova. Srbi bojkotovali izbore po pozivu srpske vlade i crkve (ne i predsednika).
- 24. 10. - Brazil je uspješno lansirao svoju prvu raketu u svemir.
- 26. 10. - Svemirska sonda Cassini-Huygens prošla je 1200 kilometara od Saturnovog mjeseca Titana.
- 27. 10. - Objavljeno otkriće Homo floresiensis-a.
- 29. 10. - U Rimu potpisan Ugovor o ustanovljenju Ustava za Evropu - proces ratifikacije zaustavljen na referendumima u Francuskoj i Holandiji 2005.
- 30. 10. - Tabloid "Kurir" prodaje disk sa filmom o Jedinici za specijalne operacije ("Crvene beretke").
- 31. 10. - Pobeda levice u Urugvaju, novi predsednik će biti Tabaré Vázquez.
- oktobar - Ratko Mladić je do ovog doba primao penziju Vojske SCG (potvrđeno u decembru).
Novembar/Studeni
uredi- 2. 11. - Džordž V. Buš reizabran za predsednika Sjedinjenih Američkih Država pobedom nad demokratom Džonom Kerijem. Barack Obama izabran za senatora iz Illinoisa.
- 2. 11. - U Holandiji ubijen filmski režiser Theo van Gogh.
- 3. 11. - U Mađarskoj ukinuta vojna obaveza.
- 6. 11. - Obala Slonovače: u napadu vladinih aviona na pobunjeničke položaje poginulo devet francuskih mirotvoraca - Francuska uzvraća istom merom, dolazi do antifrancuskih nereda u prestonici.
- 9. 11. - Izdat Firefox 1.0.
- 11. 11. - Jaser Arafat umro nakon kraće bolesti nepoznate prirode.
- 12. 11. - Trajan Basesku, gradonačelnik Bukurešta, izabran za predsjednika Rumunije.
- 13. 11. - Druga bitka za Faludžu: američka vojska zauzela irački grad Fallujah posle šestodnevnih borbi, ali čišćenje džepova otpora (Operation Phantom Fury) traje do 23. decembra i predstavlja najkrvaviju bitku rata.
- 13. 11. - MUP RH zabranio košarkašu "Partizana" Milanu Guroviću ulazak u Hrvatsku zbog tetovaže Draže Mihajlovića.
- 14. 11. - Ciklona Dorothy izaziva orkansku buru u Dalmaciji[2].
- 15. 11. - Ivo Sanader u Beogradu - prva poseta hrvatskog premijera od raspada SFRJ.
- 15. 11. - Makedonski premijer Hari Kostov podnio ostavku zbog nesuglasica unutar vlade, naročito između ministara albanske i makedonske nacionalnosti; sledi mu Vlado Bučkovski.
- 16. 11. - Europska svemirska sonda Smart 1 prešla je iz zemljine u mjesečevu orbitu.
- 16. 11. - Letelica NASA X-43 sa scramjet motorom dostigla brzinu od 10.617 km/h.
- 18. 11. - Članovi tzv. "Makine grupe" (Željko Maksimović Maka), oslobođeni odgovornosti za ubistvo visokog policijskog službenika Boška Buhe 2002.
- 18. 11. - U Engleskoj i Velsu zabranjen lov psima na divlje sisare (naročito lisice).
- 21. 11. - Završni krug predsjedničkih izbora u Ukrajini. Službeni pobjednik je Viktor Janukovič, ali nakon kritika međunarodnih promatrača i velikih prosvjeda u Kijevu (Narančasta revolucija), ukrajinski Vrhovni sud poništio je rezultate i donio odluku o ponavljanju izbora.
- 22. 11. - Skandal sa privatizacijom "Knjaza Miloša": firma Apurna (Danone i Vlade Divac) objavljuje da je većinski vlasnik, ali je Komisija za hartije od vrednosti diskvalifikuje zbog ponude poklona od 3500 dinara svakom akcionaru. Komisija se zatim nalazi pod pritiskom srpske vlade.
- 22. 11. - José Manuel Barroso je novi predsednik Evropske komisije (do 2014).
- tokom meseca - U Srbiji traje akcija "Kapiraj-kopiraj", širenja filma "Ako Srbija stane" o Zoranu Đinđiću.
Decembar/Prosinac
uredi- 2. 12. - NATO okončao misiju SFOR u BiH, EU pokreće EUFOR (Operation Althea).
- 3. 12. - Ramuš Haradinaj postao premijer Kosova.
- 3. 12. - Čedomir Jovanović isključen iz DS, zbog "narušavanja stranačke discipline".
- 5. 12. - U Mađarskoj nije uspeo referendum o dvojnom državljanstvu za etničke Mađare (dozvoljeno zakonom iz 2011.).
- 6. 12. - Za preuzimanje akcija "Knjaza Miloša" ponudu poslao samo "FPP Balkan limited".
- 11. 12. - Testovi su pokazali da je ukrajinski oporbeni predsjednički kandidat Viktor Juščenko bio otrovan velikom količinom dioksina.
- 14. 12. - Nezavisna komisija ustanovila da je gardiste u Topčideru ubila treća osoba.
- 14. 12. - Otvoren Vijadukt Mijo (Millau) u Francuskoj, najviši most na svetu.
- 15. 12. - Albanski teroristi oteli su autobus u Ateni tražeći otkupninu od milijun eura.
- 19. 12. - Španski prestolonaslednik Felipe i supruga Letisija otvorili u Beogradu Institut Servantes.
- 21. 12. - Skupština Srbije izjednačila pripadnike Jugoslovenske vojske u otadžbini i Ravnogorskog pokreta po pravima sa pripadnicima NOR-a.
- 21. 12. - Napad na američku bazu kod Mosula, poginulo 14 američkih vojnika i po 4 iračkih vojnika i civila.
- 22. 12. - Naoružani pljačkaši ukrali su više od 22 milijuna funti (oko 45 milijuna eura) iz banke u Sjevernoj Irskoj.
- 22. 12. - Prestao da izlazi list "Politika ekspres" (izlazio od 1963).
- 26. 12. - Cunami u Indijskom okeanu 2004.: najmanje 250.000 ljudi poginulo je u naletima tsunamija uzrokovanih najjačim potresom na području Indijskog oceana u posljednjih 40 godina.
- 26. 12. - Oporbeni kandidat Viktor Juščenko pobijedio je u ponovljenim ukrajinskim predsjedničkim izborima.
- 27. 12. - najjača zabilježena eksplozija gama zraka u modernoj historiji, koja je došla iz zviježđa Strijelac, udaljenog 50.000 svjetlosnih godina od Zemlje. U 1/10 sekunde ta eksplozija je emitirala više energije nego cijelo sunčevo zračenje u posljednjih pola milijuna godina. Zemljina gornja atmosfera je ostala ionizirana neko vrijeme.[3] Taj bljesak je bio najsvjetliji objekt izvan sunčeva sustava.[4]
- 30. 12. - Na kioscima se pojavio prvi Legijin roman: "Gvozdeni rov".
- 30. 12. - 192 osobe poginule su u požaru koji je izbio u noćnom klubu u argentinskom glavnom gradu Buenos Airesu.
- 31. 12. - Ukrajinski premijer Viktor Janukovič podnio ostavku.
- 31. 12. - Službeno otvorenje Taipeija 101, s 508 metara visine najviši neboder na svijetu do 2010.
Rođenja
uredi- 26. 1. - Zrinka Ljutić, skijašica
- 13. 3. - Cori Gauff, američka teniserka
Smrti
urediJanuar/Siječanj
uredi- 5. 1. - Refik Memišević, rvač, svetski i olimpijski šampion (* 1956)
- 6. 1. - dr Tihomir Aleksić, profesor, projektant prvog domaćeg računara CER-10
- 11. 1. - Ivo Marjanović, glumac (* 1913)
- 16. 1. - Uroš Martinović, arhitekta (* 1918)
- 19. 1. - Miroslav Pavlović Pavika, srpski fudbaler (* 1942)
- 20. 1. - Dušan Bandić, prof. Filozofskog fakulteta u Beogradu (* 1939)
- 22. 1. - Anton Marti, televizijski redatelj (* 1923)
- 23. 1. - Helmut Newton, fotograf (* 1920)
- 24. 1. - Slobodanka Nedović Boba, osnivač Centra za slobodne izbore i demokratiju (* 1955)
- 25. 1. - Ljubomir Draškić Muci, pozorišni reditelj (* 1938.)
- 26. 1. - Mihajlo Bata Paskaljević, pozorišni i TV glumac. (* 1923.)
- 26. 1. - Oliver Viktorović, pozorišni reditelj (* 1951)
- 28. 1. - Artur Takač (nestao), atletičar, sportski radnik OK SCG (* 1918)
Februar/Veljača
uredi- 3. 2. - Warren Zimmermann, poslednji ambasador SAD u SFRJ (* 1934)
- 6. 2. - Humphry Osmond, britanski psihijatar (* 1917.)
- 6. 2. - Jovan Cokić, fudbaler Crvene zvezde (* 1927)
- 12. 2. - Dušan Trninić, prvak baleta Narodnog pozorišta u Bg. (* 1928)
- 14. 2. - Marco Pantani, talijanski biciklist (* 1970.)
- 26. 2. - Boris Trajkovski, predsednik Makedonije (* 1956.)
- 28. 2. - Miloš Komadina, srpski pesnik (* 1955)
- 28. 2. - Daniel J. Boorstin, istoričar i bibliotekar (* 1914)
Mart/Ožujak
uredi- 13. 3. - Marina Koljubajeva, filmska i TV glumica (* 1950)
- 16. 3. - Šime Balen, publicista, d.-p. radnik (* 1912)
- 18. 3. - Veljko Zečević, srpski slikar (* 1939)
- 20. 3. - Juliana, bivša kraljica Holandije (* 1909)
- 20. 3. - Čedo Kapor, španski borac, društveno-politički radnik (* 1914)
- 22. 3. - Slobodan "Boda" Kovačević, bosanskohercegovački gitarista
- 22. 3. - Ahmed Yassin, osnivač Hamasa (* 1937)
- 28. 3. - Peter Ustinov, britanski glumac (* 1921.)
- 28. 3. - Ljubiša Spajić, fudbaler Crvene Zvezde i reprezentacije (* 1926)
- 30. 3. - Kiril Svinarski, prevodilac, lektor Filološkog fak. u Bg., vitez Legije časti (* 1916)
April/Travanj
uredi- 6. 4. - Mihailo Vučinić, kardiolog, osnivač Instituta za kardiovaskularne bolesti Dedinje (* 1932)
- 7. 4. - Olga Božičković, novinar, kritičar, urednik "Politike" (* 1921)
- 17. 4. - Marija Pušić Beba, kustos, upravnik Muzeja savremene umetnosti u Beogradu (* 1926)
- 21. 4. - Sunčana Škrinjarić, književnica (* 1931)
- 22. 4. - Imre Bori, mađarski književnik iz Vojvodine, akademik (* 1929)
- 24. 4. - Estée Lauder, poslovna žena (* 1906)
Maj/Svibanj
uredi- 9. 5. - Ahmad Kadirov, predsednik Čečenije (* 1951)
- 10. 5. - Đorđe Jovanović (glumac) (* 1933)
- 25. 5. - Nemanja Vurdelja, neuropsihijatar, prof. MF u Novom Sadu (* 1906)
- 27. 5. - Umberto Agnelli, predsjednik Fiata (* 1934.)
- 29. 5. - Ivica Šerfezi, hrvatski pevač (* 1935.)
- 29. 5. - Archibald Cox, specijalni tužilac u aferi Watergate (* 1912)
Jun/Lipanj
uredi- 4. 6. - Stanko Banić, hrvatski katolički svećenik (* 1917.)
- 5. 6. - Ronald Regan, bivši predsednik SAD (* 1911.)
- 9. 6. - Miroslav Vicković, crnogorski političar (* 1951)
- 10. 6. - Anto Gardaš, hrvatski književnik (* 1938.)
- 10. 6. - Ray Charles, američki pjevač i glazbenik (* 1930.)
- 13. 6. - Stevan Dedijer, fizičar i novinar (* 1911)
- 23. 6. - Aleksa Radovanović, poslednji solunski ratnik (* 1900)
- 23. 6. - Vlado Bajić, narodni heroj, general-pukovnik JNA (* 1915)
- 27. 6. - Petar Gračanin, general-pukovnik JNA, društveno-politički radnik, narodni heroj (* 1923)
- 29. 6. - Stipe Šuvar, hrvatski političar (* 1936.)
Jul/Srpanj
uredi- 1. 7. - Marlon Brando, američki glumac (* 1924.)
- 6. 7. - Thomas Klestil, predsednik Austrije (* 1932)
- 7. 7. - Vlado Kristl, autor animiranih filmova
- 13. 7. - Božidar Pavićević Longa, glumac (* 1932)
- 14. 7. - Gavro Perazić, general, profesor, akademik (* 1923)
- 17. 7. - Mirjana Kodžić, glumica i književnica (* 1928)
- 17. 7. - Stevan Zec, novinar i publicista (* 1951)
- 18. 7. - Mirjana Kodžić, glumica (* 1928)
- 21. 7. - Jerry Goldsmith, američki kompozitor filmske muzike (* 1929.)
- 28. 7. - Predrag Peca Dobrohotov, novinar i automobilista (* 1948)
- 28. 7. - Francis Crick, suotkrivač DNK (* 1916)
- 30. 7. - Olga Horstig, filmski radnik (* 1912)
- 31. 7. - Josip Kopjar, hrvatski katolički svećenik (* 1941.)
Avgust/Kolovoz
uredi- 3. 8. - Henri Cartier-Bresson, fotograf (* 1908)
- 6. 8. - Rick James, muzičar (* 1948)
- 14. 8. - Czesław Miłosz, književnik (* 1911)
- 26. 8. - Laura Branigan, pevačica (* 1952)
- 29. 8. - Vladimir Velebit, revolucionar, političar, diplomata (* 1907.)
- 29. 8. - Ivan Lacković Croata, hrvatski likovni umjetnik (* 1932.)
- 30. 8. - Fred Lawrence Whipple, astronom (* 1906)
Septembar/Rujan
uredi- 11. 9. - Fred Ebb, američki tekstopisac
- 11. 9. - Petros VII, patrijarh aleksandrijski i cele Afrike (* 1949)
- 12. 9. - Mihailo Ćupović, srpski pesnik sa Zlatibora. (*1934.)
- 12. 9. - Davor Antolić, hrvatski glumac (* 1934.)
- 15. 9. - Johnny Ramone, rok-muzičar (* 1948)
- 18. 9. - Russ Meyer, filmski režiser (* 1922)
- 22. 9. - Đorđe Lebović, dramski pisac i scenarista (* 1928)
- 24. 9. - Françoise Sagan, francuska spisateljica (* 1935)
Oktobar/Listopad
uredi- 1. 10. - Vlajko Brajić, profesor Pravnog fakulteta u Bg. i akademik (* 1939)
- 3. 10. - Janet Leigh, glumica (* 1927)
- 4. 10. - Gordon Cooper, astronaut programa Mercury (* 1927)
- 5. 10. - Rodney Dangerfield, glumac i komičar (* 1921)
- 8. 10. - Jacques Derrida, francuski filozof (* 1930.)
- 10. 10. - Christopher Reeve, američki glumac (* 1952.)
- 17. 10. - Novica Savić, dramski pisac (* 1943)
- 18. 10. - Ilija Džuvalekovski, makedonski glumac (* 1915.)
- 19. 10. - Ivan Dimić, prevodilac, profesor, član srpskog PEN-centra (* 1921)
- 19. 10. - Veljko Milatović, bivši predsjednik Predsjedništva SR CG, narodni heroj (* 1921)
- 20. 10. - Miodrag Vukmanović Miško, crnogorski novinar i političar (* 1941)
- 21. 10. - Velimir Milošević, književnik (* 1937)
- 25. 10. - John Peel, disk-džokej (* 1939)
- 27. 10. - Zdenko Runjić, hrvatski skladatelj (* 1942.)
- 29. 10. - Zoran Jovanović, pijanista i kompozitor (* 1936)
- 29. 10. - Vladimir Šćekić, narodni heroj, general-pukovnik JNA (* 1917)
- 30. 10. - Danica Obrenić, pevačica (* 1920)
- 30. 10. - Branko Jevtović zv. Jorga, kontroverzni biznismen
Novembar/Studeni
uredi- 2. 11. - Theo van Gogh, holanđanski reditelj, ubijen. (*1957.)
- 2. 11. - Miroslav Dereta, beogradski izdavač (* 1948)
- 2. 11. - Zayed bin Sultan Al Nahyan, predsednik UAE (* 1918)
- 5. 11. - Sergije Lukač, novinar i publicista (* 1920)
- 11. 11. - Jaser Arafat, palestinski političar. (*1929.)
- 11. 11. - Nikola A. Kosić, major kraljevske vojske, novinar Srpskog radio programa u Milvokiju (* 1907)
- 12. 11. - Ljubomir Rajnvajn, novinar, urednik Tanjuga (* 1923)
- 13. 11. - Boško Đukić, novinar
- 13. 11. - Emir Smajić, novinar Tanjuga (* 1943)
- 22. 11. - Anica Popović, jedna od osnivača "Radosti Evrope"
- 23. 11. - Jovan Šajnović, dirigent (* 1924)
Decembar/Prosinac
uredi- 3. 12. - Tihomir Petrović, pevač, kompozitor (* 1935)
- 7. 12. - Julije Knifer, hrvatski slikar (* 1924.)
- 16. 12. - Đorđe Đurđević, operski pevač, direktor opere i baleta NP u Bg. (* 1926)
- 19. 12. - Vojin Jelić, hrvatsko-srpski književnik i publicist (* 1921.)
- 19. 12. - Herbert C Brown, američki hemičar, dobitnik Nobelove nagrade 1979.
- 19. 12. - Renata Tebaldi, italijanska operna pjevačica (* 1922)
- 19. 12. - Abdul Tebazalwa, ugandski bokser
- 21. 12. - Joža Vlahović, novinar, pokretač tjednika "Danas" (* 1930)
- 21. 12. - Zvonimir Vučković, četnički vojvoda (* 1916)
- 22. 12. - Rudi Kolak, bivši predsednik IV SR BiH i privrednik (* 1918)
- 22. 12. - Josip Generalić, slikar (* 1935)
- 23. 12. - P. V. Narasimha Rao, bivši premijer Indije (* 1921)
- 28. 12. - Susan Sontag, književnica i aktivistkinja (* 1933)
- 28. 12. - Jerry Orbach, glumac (* 1935)
- 30. 12. - Artie Shaw, muzičar (* 1910)
- 31. 12. - Zvonimir Damjanović, biolog i akademik (* 1929)
Kroz godinu
uredi- Đorđe Lebović, pisac, scenarista (* 1928)
- Angel Šurev, dirigent (* 1932)
Nobelove nagrade
uredi- Fizika - David J. Gross, H. David Politzer i Frank Wilczek (otkriće asimptotske slobode u teoriji jake interakcije)
- Kemija - Aaron Ciechanover, Avram Hershko i Irwin Rose (otkriće degradacije proteina posredstvom ubikvitina)
- Medicina - Richard Axel i Linda B. Buck (otkrića mirisnih receptora i organizacije olfaktornog sistema)
- Književnost - Elfride Jelinek (za njen muzički tok glasova i kontraglasovaa u delima koji izuzetnim lingvističkim žarom otkrivaju apsurdnost društvenih klišea i njihovu moć potčinjavanja)
- Mir - Wangari Muta Maathai (doprinos održivom razvoju, demokratiji i miru)
- Ekonomija - Finn E. Kydland i Edward C. Prescott (doprinos dinamičkoj makroekonomici: vremenska doslednost [→ en] ekonomske politike i pokretačka sila poslovnih ciklusa)
Reference
uredi- ↑ Topić, Tanja (15. april 2004). Uskršnja poplava. Vreme
- ↑ Popadić, Rade (14.11.2013). Točno je 9 godina od meteorološke bombe – ciklone Dorothy (FOTO, VIDEO). crometeo.hr. (pristup. 15.3.2015.)
- ↑ „December 27, 2004 --The Day Planet Earth Survived Its Greatest Space-Ray Attack”. dailygalaxy.com. 27.12. 2012. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-05. Pristupljeno 2015-09-24.
- ↑ „Cosmic Explosion Among the Brightest in Recorded History”. NASA. 18.2. 2005. Arhivirano iz originala na datum 2017-10-25. Pristupljeno 2015-09-24.
Literatura
uredi- Hronologija 2004 (Ebart) Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u