1844
godina
(Preusmjereno sa stranice 1844.)
- Ovo je članak o godini 1844.
Godina 1844 (MDCCCXLIV) bila je prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u subotu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1810-e 1820-e 1830-e – 1840-e – 1850-e 1860-e 1870-e |
| Godine: | 1841 1842 1843 – 1844 – 1845 1846 1847 |
| Gregorijanski | 1844. (MDCCCXLIV) |
| Ab urbe condita | 2597. |
| Islamski | 1259–1260. |
| Iranski | 1222–1223. |
| Hebrejski | 5604–5605. |
| Bizantski | 7352–7353. |
| Koptski | 1560–1561. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1899–1900. |
| • Shaka Samvat | 1766–1767. |
| • Kali Yuga | 4945–4946. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4480–4481. |
| • 60 godina | Yang Drvo Zmaj (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11844. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 1. 1. - Prvi broj novina "Zora dalmatinska" u Zadru (do 1849).
- januar - Albanski ustanak (1843-44): ustanici zauzeli Tetovo nakon teških borbi.
- 17. 1. (5. 1. po j.k.) - Bivši šabački episkop Maksim Savić ubijen u manastiru Kalenić, kao Vučićev protivnik.
- 23. 1. - Kralj Ferdinand, na nagovor palatina nadvojvode Josipa, donosi rješenje da se od 1850. i hrvatski poslanici na ugarskom Saboru imaju služiti madžarskim jezikom, umjesto latinskim[1].
- februar - Jedino izdanje Deutsch–Französische Jahrbücher u kome Karl Marx objavljuje esej "O jevrejskom pitanju" (Zur Judenfrage) i uvod rukopisa "Kritika Hegelove filozofije prava" iz kojeg je izvučen izraz "religija je opijum za narod".
- februar - Albanski ustanici zauzimaju Skoplje, zatim i Kumanovo, kasnije se šire do Leskovca.
- 14. 2. - Njegoš piše iz Beča knezu Aleksandru - obraća mu se u ime Vuka Karadžića kome je u Srbiji ukinuta penzija[2].
- 15. 2. - U Berlinu otvorena Krollova opera.
- 22. 2. - U Srbiji doneta "Uredba o zaštiti spomenika drevnosti" (zasluga ministra prosvete Sterije Popovića).
- 27. 2. -
Počinje Dominikanski rat za nezavisnost nakon 22 godine haićanske vlasti - ovaj dan se smatra Danom nezavisnosti Dominikanske Republike. - 28. 2. - Eksplozija topa na USS Princeton, šest mrtvih među kojima i državni sekretar i sekretar mornarice SAD.
- 2. 3. - U Srbiji osnovana prva centralna vojna bolnica (danas Dan VMA u Beogradu).
- 2. 3. - Novi grčki ustav predviđa ustavnu monarhiju, ali kralj Oto to neće poštovati; novi izborni zakon predviđa univerzalno pravo glasa za muškarce.
- 3. 3. - Minhenska pivska revolucija: neredi usled poskupljenja piva.
- 8. 3. - Oscar I postaje kralj Švedske i Norveške (do 1859).
- 25. 3. - Donet prvi srpski Građanski zakonik (na njemu je radio Jovan Hadžić[3]).
- mart-jul - Feljtonski objavljen Dumas-in roman Les Trois Mousquetaires.
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 12. 4. - Aneksija Teksasa: potpisan ugovor Tyler-Texas, kojim se predviđa ulazak Republike Teksas kao teritorije u SAD - prijem se odlaže do sledeće godine, severne države se protive prijemu robovlasničke države.
- april-avgust - Karl Marx piše "Ekonomsko-filozofske rukopise" (objavljeno 1927).
- proleće - Albanski ustanak se prostire do Skadra, Bitolja, Kumanova i Kosova; osmanski komandant Omer-paša Latas im obećava autonomiju, kao Srbiji.
- 10. 5. - Osnovan Narodni muzej u Beogradu.
- maj - Počinje uspešna osmanska ofanziva protiv albanskih ustanika, Derviš Cara zarobljen na leto.
- 19. 5. - Meštar fra Martin Ćorić – Beljo s dvojicom novaka i nekoliko đaka stigao na Čerigaj kod Širokog Brijega, gdje će biti osnovan franjevački samostan.
- 22/23. 5. - Početak bahaizma: Siyyid `Alí Muḥammad Shírází, Bab, se predstavlja Mullá Husaynu kao nositelj božanskog znanja (bahaistički kalendar broji vreme od prethodnog 21. marta). Navodno iste noći rođen `Abdu'l-Bahá.
- 24. 5. - Zvanično otvaranje telegrafske linije Washington D.C. - Baltimore, Samuel Morse šalje poruku what hath God wrought ("što je učinio Bog").
- 25. 5. - Do ovog dana su topovi skadarskog paše Osman-paše Skopljaka neprekidno pucali na Crnogorce, kako Njegoš izveštava dalmatinskog namesnika nekoliko dana kasnije (sukobi sa Turcima na ovoj strani se nastavljaju i ove godine)[2].
- 3. 6. - Nakon smrti "Louisa XIX", francuski legitimisti priznaju njegovog sinovca "Henrija V" za legitimnog kralja Francuske (do 1883).
- 4. 6. - Pobuna tkača u Šleskoj, krvavo ugušena već dva dana kasnije.
- 6. 6. - U Londonu osnovano YMCA.
- 11. 6. - Na granici Crne Gore ubijen knez Nikola Vasojević koji je pokušavao stvoriti nezavisnu "Holmiju"[2][4][5].
- 15. 6. - Charles Goodyear dobio u SAD patent za vulkanizaciju gume.
- jun - U Hrvatskoj se pojavljuje anonimna brošura "Što namjeravaju Iliri?"; u Beogradu se 1844-45 štampa časopis "Branislav", a u gradu je po tvrdnji komandanta Zemuna osnovan hrvatski komitet čiji je cilj otcepljenje južnoslovenskih zemalja od Austrije[6].
- 27. 6. - Rulja u Carthage, Illinois ubila Josepha Smitha, osnivača Pokreta svetaca poslednjih dana (→ Crkva Isusa Krista svetaca posljednjih dana), i njegovog brata Hyruma. Ovo dovodi do Krize sukcesije u pokretu.
- jun-jul - Velika poplava na Misuriju i gornjem Misisipiju.
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 3. 7. - Potpisan Ugovor iz Wanghije, prvi sporazum između Kine i SAD.
- avgust - Društvo srpske slovesnosti nastavilo rad.
- avgust - Kratki Franko-marokanski rat - poražen Maroko koji je dao utočište Abdelkaderu.
- 22. 8. - Turci počeli da grade utvrđenja na Vranjini i Lesendru[2].
- 28. 8. - U Parizu se prvi put sreli Karl Marx i Friedrich Engels.
- 28. 8. - Počinje feljtonsko objavljivanje Dumasinog romana "Grof Monte Cristo" (do januara 1846).
- 3. 9. - Hrvatski parobrod, na putu iz Beča, pozdravljen ispred Beograda.[7]
- 9. 9. (28. 8. po j.k.) - Ustavobranitelji Avram Petronijević i Toma Vučić Perišić se vratili iz izgnanstva, u Beogradu dočekani zvonjavom zvona, pucnjavom topova i vatrometom.
- 9. 9. - Osvećenje parobroda u Sisku - Floridsdorf, preminovan u "Sloga", ploviti će do Zemuna i natrag, dok ne potone sljedeće godine. Ambroz Vranyczany je osnovao društvo za parobrodarstvo na Savi i Kupi, koje je bilo prvo dioničko društvo u Hrvatskoj.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 4. 10. (22. 9. po j.k.) - Katanska buna: pro-obrenovićevska družina Stevana Jovanovića Cukića upala s druge strane Save u Šabac; pobuna zahvatila i Loznicu, poraženi pred Valjevom od strane prote Mateje. Toma Vučić Perišić zavodi red strahovladom.
- 22. 10. - Veliko razočaranje: pripadnici milleritskog pokreta očekivali Isusov Drugi dolazak.
- 24. 10. - Potpisan Ugovor iz Huangpua (Whampoe) između Francuske i Kine: Francuska dobija ista prava kao i Britanija, isposlovana i tolerancija hrišćanstva.
- 9. 11. - Dan preseljenja u novo selo Ferdinandovac, Koprivničko-križevačka županija.
- 13. 11. - Kralj raspustio ugarski sabor; zaključci sabora, naročito onaj o uvođenju madžarskog jezika u urede i škole u Hrvatskoj, Slavoniji i Primorju, nisu potvrđeni.
- krajem godine - Ilija Garašanin napisao famozno Načertanije ("Nacrt"), program spoljne politike Srbije (tekst na rastko.rs).
- 4. 12. - Predsednički izbori u SAD: demokrata James K. Polk pobedio whigovca Henryja Claya.
- 30. 12. - Međunarodna datumska granica pomerena istočno od Filipina - sa 30. decembra 1844. se prešlo na 1. januar 1845., tako da se 31. decembar 1844. na Filipinima nikada nije dogodio.
Kroz godinu
uredi
- U Kneževini Srbiji živi 849.236 stanovnika[8].
- Mađarizacija: mađarski jezik postaje zvanični u Ugarskoj, umesto latinskog, jedini jezik administracije i obrazovanja.
- 1844-45 - Otvorena srpska čitaonica u Novom Sadu[9].
- 1844/45 - Za vreme gladne godine, Crmničani na čelu sa Markom Plamencom digli ustanak protiv vladike Njegoša - ugušeno u krvi[10].
- Vasojevići nastavili plaćanje danka Turcima nakon pauze 1829-43[11].
- Bosanski namesnik Husrev Mehmed-paša smenjen nakon što je poražen od Krajišnikâ[12].
- Matica hrvatska izdaje prvu knjigu: Gundulićev "Osman" sa Mažuranićevom dopunom.
- Iginio Scarpa iz Rijeke gradi u Opatiji Villu Angiolina, "kolijevku opatijskog turizma".
- Frano Carrara započinje iskapanja Salone.
- U Osijeku osnovana čitaonica.
- Matija Ban se doselio u Srbiju.
- U Srbiji donet Zakon o ustrojeniju javnoga učilištnog nastavlenija - jedinstven program, humanističkog karaktera, za gimnazije, određen karakter Liceja.
- U Srbiji osnovana Trgovačka škola.
- U Osmanskom carstvu uveden srebrni novac medžidija.
- Nauka i tehnika
- Gustaf Erik Pasch dobio patent za sigurnosne šibice.
- U Engleskoj objavljeno anonimno delo Vestiges of the Natural History of Creation, koje anticipira Darwina.
- Constantin von Tischendorf otkrio Sinajski rukopis biblije.
- Otkrivena Vaza François.
- Karl Ernst Claus otkrio rutenijum.
- Joseph Liouville dokazao postojanje transcedentnih brojeva.
Karte
uredi-
Evropa (izd. SDUK) -
Evropa (izd. A. Logerot and A. R. Fremin)
Rođenja
uredi- 7. 1. - Bernadette Soubirous, katolička svetica († 1879)
- 16. 1. - Ismail Qemali, prvi albanski šef države i vlade († 1919)
- 17. 2. - Aaron Montgomery Ward, trgovački preduzetnik († 1913)
- 20. 2. - Ludwig Boltzmann, fizičar († 1906)
- 14. 3. - Umberto I, kralj Italije († 1900)
- 18. 3. - Nikolaj Rimski-Korsakov, kompozitor († 1908)
- 25. 3. - Adolf Engler, botaničar († 1930)
- 30. 3. - Paul Verlaine, pesnik († 1896)
- 16. 4. - Anatole France, književnik, nobelovac († 1924)
- 16. 4. - Josip Frank, hrvatski političar († 1911)
- 22. 5. - Mary Cassatt, slikarica († 1926)
- 23. 5. - `Abdu'l-Bahá, poglavar bahaističke vere († 1921)
- 29. 6. - Ljubomir Klerić, srpski matematičar, pronalazač, akademik († 1910)
- 11. 7. - Petar Karađorđević, kralj Srbije i SHS († 1921)
- 5. 8. - Ilja Rjepin, slikar († 1930)
- 12. 8. - Muhamed Ahmed, verski lider, Mahdi († 1885)
- 17. 8. - Menelik II, etiopski car († 1913)
- 29. 8. - Edward Carpenter, engleski pisac, socijalista i gej aktivista († 1929)
- 1. 10. - Simo Popović, novinar i književnik († 1921)
- 15. 10. - Friedrich Nietzsche, filozof († 1900)
- 23. 10. - Sarah Bernhardt, glumica († 1923)
- 24. 10. - Karl Lueger, gradonačelnik Beča († 1910)
- 2. 11. - Mehmed V, osmanski sultan († 1918)
- 25. 11. - Karl Benz, automobilski pionir († 1929)
- 3. 12. - Vladan Đorđević, srpski političar, književnik, lekar († 1930)
- 8. 12. - Émile Reynaud, pionir animiranih filmova († 1918)
- ? - Katarina Milovuk, pedagog († 1913)
Smrti
uredi- 5. 1. - Maksim Savić, bivši episkop šabački (* 1800)
- 27. 1. - Charles Nodier, književnik (* 1780)
- 8. 3. - Karl XIV Johan, maršal Francuske, kralj Švedske i Norveške (* 1763)
- 3. 6. - Louis XIX, bivši kratkotrajni kralj Francuske (* 1775)
- 13. 6. - Thomas Charles Hope, hemičar (* 1766)
- 27. 6. - Joseph Smith, osnivač mormonske crkve (* 1805)
- 27. 7. - John Dalton, fizičar, hemičar (* 1766)
- 28. 7. - Joseph Bonaparte, Napoleonov brat, bivši kralj Napulja i Španije (* 1768)
- 11. 8. - Jernej Kopitar, slavista (* 1780)
- 30. 8. - Francis Baily, astronom (* 1774)
- 9. 9. - Đuro Milutinović Slepi, guslar (* 1770)
- 20. 10. - Miloš Bogićević, učesnik Katanske bune (* 1811)
- 14. 11. - Flora Tristan, socijalistkinja, pionirka feminizma (* 1803)
- 21. 11. - Ivan Krilov, basnopisac (* 1769)
- decembar - Jovan Mićić, rujanski knez, užički serdar (* 1785)
- ? - Ilija Čarapić, prvi srpski "gradonačelnik" Beograda (* 1792)
- ? - Ching Shih, bivša kineska gusarica (* 1775)
Reference
uredi- ↑ Šišić, Povijest 1526-1918, 427
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs
- ↑ Ćorović, Vladimir Krize u Srbiji. rastko.rs
- ↑ Todić, Rajko. Katolička kneževina Vasojevića. montenegrina.net
- ↑ Istorija s. n. V-1, 474
- ↑ Ivo Vukcevich (28 October 2013). CROATIA 3: NEW LANGUAGE, NEW NATIONALITY, AND NEW STATE. Xlibris Corporation. str. 296–8. ISBN 978-1-4931-0749-0.
- ↑ "Politika", 6-9. jan. 1939
- ↑ Istorija s. n. V-1, 136
- ↑ Istorija s. n. V-2, 38
- ↑ Ćorović, Vladimir. Crna Gora kao svetovna država. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. V-1, 473
- ↑ Ćorović, Vladimir. Ustanci bosanskih muslimana. rastko.rs
- Literatura
- Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)
- Šišić, Ferdo. Povijest Hrvata Pregled povijesti hrvatskoga naroda 1526.-1918. drugi dio. Marjan tisak 2004.
