1783
| Сыллар |
|---|
| 1779 1780 1781 1782 — 1783 — 1784 1785 1786 1787 |
| Уоннуу сыллар |
| 1750-с 1760-с 1770-с — 1780-с — 1790-с 1800-с 1810-с |
| Үйэлэр |
| XVII үйэ — XVIII үйэ — XIX үйэ |
1783 сыл.
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Олунньу 7 — АХШ тутулуга суох буолуутун иһин сэрии: Франция уонна Испания сэриилэрэ Гибралтаар Улуу осадатын устубуттар. Британия сэриилэрэ Испания соҕуруу өттүгэр баар Гибралтаарга төгүрүктээһиҥҥэ үс сыл, сэттэ ый уонна 12 күн тухары олорбуттара. Бу кэнниттэн Британия Гибралтаары кимиэхэ да биэрбэтэҕэ.
- Бэс ыйын 4 — Аннон диэн сэлиэнньэҕэ бырааттыы Монгольфье салгын шаардарын бастакы көрдөрүүтэ буолбут. Шаар 11 миэтэрэ кэриҥэ диаметрдаах эбит, 1830 миэтэрэ кэриҥэ үөһэ тахсыбыт уонна 1,6 километртан ордугу көппүт.
- Бэс ыйын 8 — Исландияҕа Лаки вулканын аҕыс ыйдаах эстиитэ саҕаламмыт. Вулкантан тахсыбыт дьааттаах газ сүөһү аҥаарын өлөрбүт, ону кытары мэччирэҥ үксэ күлүнэн бүрүллүбүт. Бу кэннэ сэттэ сыллаах сут буолбутугар олохтоох дьон 20 бырыһыана хоргуйан, ыалдьан өлбүт.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Өлбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Алтынньы 22 — Миллер Герард Фридрих (Арассыыйаҕа кинини Фёдор Иванович Миллер диэн ааттыыллар этэ), академик, устуорук уонна археограф.
- Алтынньы 29 — Жан Лерон Д’Аламбер — француз бөлүһүөгэ, механик уонна математик.