Sach'a yachay
Sach'a yachay, Yura yachay icha Wutanika (grigu simimanta: βοτάνη = qura) icha Phituluhiya (grigu simimanta: φυτόν = yura; λόγος = yachay) nisqaqa Kawsay yachaypa yachana rak'iyninmi tukuy yurakunata, kallampakunatapas laqukunatapas.
Iskay hinam Butanikata istudiaypaq kan:
- Pura Butanika: mirayta maskaq yachaykunam yurakunamanta.
- Tantayachisqa Butanika: tantayachiq Butanikap yachayninkunam allpa llamk'aypi huk runap yachayninpa rak'iykunapipas.
Wiñay Kawsay
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Butanika allpa llamk'aywan rikurisqansi, watakunapi 9000 7000 - taq K.ñ. Hinapas, Butanika pura yachay hina IV pachakwatapi rikurisqansi: Tiwfrastu qillqasqankunawan yurakunamanta Butanikap taytansi chikanyasqan. Kay qillqasqakuna ancha hatuntuku karanku. Kunan Butanika XVI pachakwata kama manam runayasqanchu.
Grisya llaqtakunayuq pampata mikusqas yurakuna iñisqanku: huk sawsi tantayachispa, Van Helmont kay iñiy manachasqan. Mikuchisqa puquchisqa sawsip unuwan llasaynin 75kg paqtasqan, pampa llasayninmanta 60g pichqa watapi chinkasqanstin.
Hawa t'inkikuna
[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Sach'a yachay.