Zawadzkie

Zawadzkie
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Fragment centrum miasta
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	strzelecki
Gmina	Zawadzkie
Data założenia	XIX wiek
Prawa miejskie	1962
Burmistrz	Michał Rytel
Powierzchnia	16,52 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 7356; 446,9 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 77
Kod pocztowy	47-120
Tablice rejestracyjne	OST
	Położenie na mapie Polski Zawadzkie
	Położenie na mapie województwa opolskiego Zawadzkie
	Położenie na mapie powiatu strzeleckiego Zawadzkie
	Położenie na mapie gminy Zawadzkie Zawadzkie
	50°36′34″N 18°28′48″E/50,609444 18,480000
TERC (TERYT)	1611074
SIMC	0966004
	Urząd miejskiul. Dębowa 13; 47-120 Zawadzkie
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Zawadzkie (niem. Zawadzki)^[2] – miasto na Górnym Śląsku^[3], w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zawadzkie. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.

Według danych z 30 czerwca 2016 miasto liczyło 7356 mieszkańców^[1].

Historia

Zawadzkie powstało pod koniec XIX wieku jako kolonia robotnicza przy nowo powstałej hucie w 1836. Nazwa pochodzi od nazwiska dyrektora dóbr hrabiego Andreasa Renarda – właściciela tych ziem, Franciszka von Zawadzky'ego; wcześniej teren ten nazywany był Moczydoły. W 1869 r. w miejscowości powstało pierwsze na Górnym Śląsku polskie Towarzystwo Pożyczkowe wzorowanego na podobnych instytucjach działających w Wielkopolsce. Jego organizatorami byli Ślązacy: Juliusz Szaflik (Schafflik), sekretarzem poeta Juliusz Ligoń, a skarbnikiem Wojciech Szaflik (Schafflik)^[4]. W 1880 powstało Stare Zawadzkie, a w 1888 Żydownia, zwana też Palestyną – osada ufundowana przez wrocławskiego Żyda Izraela Pinczowera. Miejscowości połączono administracyjnie w 1897, nadając jednocześnie nazwę Zawadzkie. Nowa osada już w XIX wieku posiadała stację kolejową, szkoły, szpital i aptekę, miała charakter przemysłowy, miejski. W Zawadzkiem istniały też dwa kościoły: katolicki i ewangelicki. W plebiscycie górnośląskim przeprowadzonym 20 marca 1921 w Zawadzkiem za Polską głosowało 1156 osób (59,8%), za Niemcami zaś 778 osób (40,2%). Pomimo to miejscowość pozostała wtedy w granicach Niemiec^[5]. W czasach powstań śląskich wyrabiano w Zawadzkiem działa dla polskich powstańców. Było to w roku 1921.

W okresie panowania hitlerowskiego reżimu, od 3 września 1936 do przejęcia przez polską administrację miejscowości w 1945, nosiła nazwę Andreashütte^[2].

Najbardziej widoczny akcent obecnego krajobrazu miasta, 96-metrowy komin głównej kotłowni huty, wzniesiono w latach I wojny światowej. Zawadzkie rozbudowywało się zarówno w okresie dwudziestolecia międzywojennego, jak i w PRL.

W latach 1945–1954 miejscowość stanowiła odrębną gminę Zawadzkie. W 1954 nadano miejscowości status osiedla typu miejskiego, a 7 lipca 1962 prawa miejskie. Awans do roli ośrodka miejskiego spowodowany był napływem nowych mieszkańców po uruchomieniu w 1961 walcowni oraz ciągarni rur.

W 1955 roku na ul. ks. Wajdy postawiono, z inicjatywy miejscowej huty, pomnik ku czci powojennego patrona huty – gen. Świerczewskiego^[6]. W 1966 otwarto liceum ogólnokształcące. W 1972 utworzono gminę miejsko-wiejską Zawadzkie, obejmującą oprócz miasta sołectwa Kielcza i Żędowice. W 1975 oddano do użytku halę widowiskowo-sportową.

31 grudnia 1961 do osiedla Zawadzkie włączono przysiółki Dębnik i Kąty z gromady Pietrówka w tymże powiecie^[7].

W 1997 Zawadzkie nawiedziła powódź tysiąclecia, która szczęśliwie zalała tylko najniżej położoną ulicę Kilińskiego i spowodowała lokalne podtopienia. W 2010 kolejna wielka powódź spowodowała przelanie stawu hutniczego, którego wody uszły na główną ulicę Zawadzkiego, po raz pierwszy w historii zalewając śródmieście miasta.

W 2010 oddano do użytku nowy budynek gimnazjum. Jest on usytuowany na terenie szkoły podstawowej, całość tworzy obecnie funkcjonalny zespół.

W 2012 oddano do użytku kompleks rekreacyjny na os. Powstańców Śl. z jego największą atrakcją, dwoma wyspami wybudowanymi na pobliskim stawie hutniczym. Ich zwyczajowa nazwa to „znikające wyspy”. Kompleks jest chętnie odwiedzany przez dzieci i spacerowiczów, zwłaszcza w okresie letnim. Nazwa „znikające” wzięła się stąd, że w projekcie zapisano budowę jednej wyspy i remont drugiej, tymczasem ta druga nigdy nie istniała.^{[potrzebny przypis]}

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Zawadzkiego w 2014 roku^[1].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[8]:

mogiła zbiorowa powstańców śląskich, na cmentarzu rzym.-kat., z 1921 r.
pałacyk myśliwski, ul. Czarna, z XIX/XX w.

Sport

Miasto posiada szereg obiektów rekreacyjnych i sportowych: halę sportową z gabinetami odnowy i siłownią, boiska do gry w piłkę nożną, siatkówkę i koszykówkę oraz kort tenisowy. Ponadto w mieście działają trzy kluby sportowe:

KS Stal (klub powrócił do historycznej nazwy) (piłka nożna)
ASPR Zawadzkie (szczypiorniści)
klub karate „Nidan”^[9]
SMK KM Zawadzkie (wcześniej Klub Modelarski Zawadzkie)

Edukacja

W Zawadzkiem funkcjonują trzy szkoły: Publiczna Szkoła Podstawowa, Publiczne Gimnazjum i Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w ramach którego funkcjonują Liceum Ogólnokształcące im. Mieszka I, Technikum i Branżowa Szkoła I Stopnia.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
- parafia Świętej Rodziny
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
- filiał Zawadzkie parafii ewangelicko-augsburskiej w Lasowicach Wielkich^[10]
Świadkowie Jehowy:
- zbór Zawadzkie-Dobrodzień (Sala Królestwa: Ozimek, ul. Wyzwolenia 58b)^[11]

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Zawadzkiego^[12]
Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Dubnica nad Váhom	Słowacja	1998
Wahrenbrück	Niemcy	1999
Bockenem	Niemcy	2002
Czortków	Ukraina	?
Otrokovice	Czechy	?
Vác	Węgry	2016

Ludzie związani z Zawadzkiem‎ ‎

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Zawadzkiem‎‎.

Zobacz też

Zawadzkie (stacja kolejowa)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Zawadzkie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Michael Rademacher, Die Gemeinden des Landkreis Gross Strehlitz, Nr. 4. verwaltungsgeschichte.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-14)]. Verwaltungsgeschichte (niem.)
↑ Joachim Bahlcke, Dan Gawrecki, Ryszard Kaczmarek: Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu. Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011.
↑ Janusz Wycisło, Teoria mutualizmu a katolicka działalność społeczna na Górnym Śląsku w drugiej połowie XIX wieku, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22-s97-111/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22-s97-111.pdf
↑ Mapa obszaru plebiscytowego zawierająca wyniki głosowania w poszczególnych miejscowościach
↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 495
↑ Dz.U. z 1961 r. nr 46, poz. 246
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 77 .
↑ Sport w Gminie Zawadzkie
↑ luteranie.pl - Lasowice Małe
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-02-05] .
↑ Miasta partnerskie. [dostęp 2022-07-29].

Linki zewnętrzne

UMiG Zawadzkie: Historia Zawadzkiego.
Dawne Zawadzkie
Zawadzki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 483 .

[populacja2016-1] Zawadzkie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[verv-2] Michael Rademacher, Die Gemeinden des Landkreis Gross Strehlitz, Nr. 4. verwaltungsgeschichte.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-14)]. Verwaltungsgeschichte (niem.)

[3] Joachim Bahlcke, Dan Gawrecki, Ryszard Kaczmarek: Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu. Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011.

[4] Janusz Wycisło, Teoria mutualizmu a katolicka działalność społeczna na Górnym Śląsku w drugiej połowie XIX wieku, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22-s97-111/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22-s97-111.pdf

[5] Mapa obszaru plebiscytowego zawierająca wyniki głosowania w poszczególnych miejscowościach

[6] Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 495

[7] Dz.U. z 1961 r. nr 46, poz. 246

[8] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 77 .

[9] Sport w Gminie Zawadzkie

[10] uteranie.pl - Lasowice Małe

[11] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-02-05] .

[zaw-12] Miasta partnerskie. [dostęp 2022-07-29].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Miasto	Zawadzkie
Wsie	Kielcza Żędowice
Części miasta	Bemowskie Dębnik Kąty Redwina Świerkle
Części wsi	Bombelka Górki Młyn-Til Mostki Nowa Wieś Strzelecka Samosz

Miasta	Kolonowskie Leśnica Strzelce Opolskie Ujazd Zawadzkie
Gminy miejsko-wiejskie	Kolonowskie Leśnica Strzelce Opolskie Ujazd Zawadzkie
Gminy wiejskie	Izbicko Jemielnica

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1945–1950) woj. opolskie (1950–1975)
Miasta (1945–1975)	Kolonowskie (od 1973) Leśnica Strzelce Opolskie (Strzelce) Ujazd Zawadzkie (od 1962)
Osiedla (1954–1972)	Kolonowskie (1956–1972) Otmęt (1954–1955 →) Zawadzkie (1954–1962)
Gminy wiejskie (1945–1954 i 1973–1975)	Błotnica Strzelecka (Błotnica) (do 1954) Gogolin I (do 1954) Gogolin II (do 1954) Góra Św. Anny (do 1954) Izbicko Jemielnica (Imielnica) Kielcza (do 1954) Kolonowskie (od 1950) Leśnica (od 1973) Otmęt (Odmęt) (do 1954) Rozmierka Staniszcze Wielkie (do 1950) Strzelce Opolskie (od 1973) Szymiszów (do 1954) Ujazd (od 1973) Zawadzkie (do 1954) Zawadzkie (od 1973) Zdzieszowice (do 1954) Zimna Wódka (do 1954)
Gromady (1954–1972)	Błotnica Strzelecka (1954–1972) Dziewkowice (1954–1961) Gogolin (1954–1955 →) Góra św. Anny (1954–1972) Izbicko (1954–1972) Jasiona (1954–1955 →) Jemielnica (1954–1972) Kadłub (1954–1972) Kalinów (1954–1959) Kamień Śląski (1954–1955 →) Kielcza (1954–1968) Kolonowskie (1954–1955) Krępna (1954–1955 →) Krośnica (1954–1959) Krupski Młyn (1954–1955 (→)) Ligota Dolna (1954–1959) Malnie (1954–1955 →) Niwki (1959–1972) Otmęt (1954) Pietrówka (1954–1968) Rozmierz (1954–1972) Rożniątów (1954–1959) Sieroniowice (1954–1959) Staniszcze Małe (1957–6?) Staniszcze Wielkie (1954–1957) Staniszcze Wielkie (196?–1972) Strzelce Opolskie (1961–1972) Szymiszów (1959–1961) Zalesie Śląskie (1954–1972) Zawadzkie (1954) Zawadzkie (1969–1972) Zdzieszowice (1954–1955 (→)) Zimna Wódka (1954–1972) Żędowice (1954–1968)

Miasta na prawach powiatu	Opole
Miasta powiatowe	Brzeg Głubczyce Kędzierzyn-Koźle Kluczbork Krapkowice Namysłów Nysa Olesno Prudnik Strzelce Opolskie
Miasta gminne	Baborów Biała Byczyna Dobrodzień Głogówek Głuchołazy Gogolin Gorzów Śląski Grodków Kietrz Kolonowskie Korfantów Leśnica Lewin Brzeski Niemodlin Otmuchów Ozimek Paczków Praszka Prószków Strzeleczki Tułowice Ujazd Wołczyn Zawadzkie Zdzieszowice