Zatōichi

Zatōichi (jap. 座頭市) – fikcyjna postać pojawiająca się w znanej japońskiej serii filmów i seriali telewizyjnych, żyjąca w okresie Edo. Niesłabnąca od wielu lat popularność Zatōichiego porównywana jest w cywilizacji Zachodu do Jamesa Bonda. Zasadniczą różnicą jest to, że we wszystkich filmach i odcinkach serialu w rolę Zatōichiego wcielał się jeden aktor, Shintarō Katsu. Jedynym innym odtwórcą tej postaci jest Takeshi Kitano, który zagrał ją po piętnastoletniej przerwie w kręceniu filmów (zobacz: Zatōichi).

Na pierwszy rzut oka Zatōichi jest nieszkodliwym ślepym masażystą, przemierzającym cały kraj i uprawiającym ukochany hazard, jednakże świetnie włada mieczem, biegły jest zwłaszcza w iaijutsu. Jego miecz ukryty jest w specjalnej lasce do podpierania się, tak zwanej shikomi-zue. Takowa broń była prosta i gorszej jakości, nie mogła równać się z kataną, jednak ta, którą posługuje się Zatōichi, niejednokrotnie może wydawać się lepsza od samurajskiego miecza. Większość filmów i odcinków serialu koncentruje się na obronie przez Zatōichiego mieszkańców wiosek przed walczącymi ze sobą wrogimi klanami oraz ogólną niesprawiedliwością.

Prawdziwym imieniem bohatera jest Ichi. Zatō to tytuł najniższej rangą osoby w Tōdōza, historycznej gildii dla ślepców. Właściwym więc tytułem jest Zatō no Ichi (Niska Rangą Niewidoma Osoba Ichi), lub – w skrócie – Zatōichi. Tradycyjnym zajęciem niewidomych było przekazywanie wiadomości.

Pierwotna seria filmów

Pierwotna seria składa się z dwudziestu sześciu filmów, w których rolę Zatōichiego odgrywał Shintarō Katsu. Pierwszy film, czarno-biały, powstał w 1962 roku. Pierwszy kolorowy film z Zatōichim powstał w 1963 roku jako trzeci w całej serii. Dwudziesty piąty film nakręcono w 1973 roku, po czym nastąpiła szesnastoletnia przerwa. W 1989 roku powstał ostatni film z udziałem Katsu, który był także reżyserem filmu.

Pierwotna seria filmów pokazuje także innych fikcyjnych bohaterów tego gatunku filmowego. W Zatōichim i uzbrojonym szermierzu z 1971 roku ślepiec poznaje bohaterów z filmów hongkońskiego studia Shaw Brothers. W Zatōichim i yōjinbō (1970) występuje Toshirō Mifune, wcielając się w rolę bohatera o imieniu Sassa, będącego łudząco podobnym do Sanjūrō z filmów Straż przyboczna i Sanjūrō – samuraj znikąd Kurosawy.

Seria miała także wpływ na nie-japońskie filmy. Film Ślepa furia z Rutgerem Hauerem w roli ślepego szermierza żyjącego we współczesnej Ameryce oparta jest na scenariuszu filmu Zatōichi wyzwany (1967) i innych filmów z serii.

Lista filmów o Zatōichim

Nr	Tytuł	Rok	Tytuł japoński	Rōmaji	Reżyser
1	Opowieść o Zatōichim	1962	座頭市物語	Zatōichi monogatari	Kenji Misumi
2	Ciąg dalszy opowieści o Zatōichim	1962	続・座頭市物語	Zoku Zatōichi monogatari	Kazuo Mori
3	Nowa opowieść o Zatōichim	1963	新・座頭市物語	Shin Zatōichi monogatari	Tokuzo Tanaka
4	Uciekinier	1963	座頭市兇状旅	Zatōichi kyōjō-tabi	Tokuzo Tanaka
5	Na drodze	1963	座頭市喧嘩旅	Zatōichi kenka-tabi	Kimiyoshi Yasuda
6	Zatōichi i skrzynia ze złotem	1964	座頭市千両首	Zatōichi senryō-kubi	Kazuo Ikehiro
7	Błysk miecza Zatōichiego	1964	座頭市あばれ凧	Zatōichi abare tako	Kazuo Ikehiro
8	Walcz, Zatōichi, walcz!	1964	座頭市血笑旅	Zatōichi kesshō-tabi	Kenji Misumi
9	Przygody Zatōichiego	1964	座頭市関所破り	Zatōichi sekisho-yaburi	Kimiyoshi Yasuda
10	Rewanż Zatōichiego	1965	座頭市二段斬り	Zatōichi nidan-giri	Akira Inoue
11	Zatōichi i przeklęty człowiek	1965	座頭市逆手斬り	Zatōichi sakate-giri	Kazuo Mori
12	Zatōichi i mistrz szachów	1965	座頭市地獄旅	Zatōichi jigoku-tabi	Kenji Misumi
13	Zemsta Zatōichiego	1966	座頭市の歌が聞える	Zatōichi no uta ga kikoeru	Tokuzo Tanaka
14	Pielgrzymka Zatōichiego	1966	座頭市海を渡る	Zatōichi umi o wataru	Kazuo Ikehiro
15	Laska z mieczem Zatōichiego	1967	座頭市鉄火旅	Zatōichi tekka-tabi	Kimiyoshi Yasuda
16	Zatōichi wyjęty spod prawa	1967	座頭市牢破り	Zatōichi rōyaburi	Satsuo Yamamoto
17	Zatōichi wyzwany	1967	座頭市血煙り街道	Zatōichi chikemuri-kaidō	Kenji Misumi
18	Zatōichi i uciekinierzy	1968	座頭市果し状	Zatōichi hatashijō	Kimiyoshi Yasuda
19	Zatōichi samarytanin	1968	座頭市喧嘩太鼓	Zatōichi kenka-daiko	Kenji Misumi
20	Zatōichi i yōjinbō	1970	座頭市と用心棒	Zatōichi to yōjinbō	Kihachi Okamoto
21	Zatōichi i festiwal ognia	1970	座頭市あばれ火祭り	Zatōichi abare-himatsuri	Kenji Misumi
22	Zatōichi spotyka jednorękiego szermierza	1971	新座頭市・破れ！唐人剣	Shin Zatōichi: Yabure! Tōjin-ken	Kimiyoshi Yasuda
23	Zatōichi przy wielkim	1972	座頭市御用旅	Zatōichi goyō-tabi	Kazuo Mori
24	Zdesperowany Zatōichi	1972	新座頭市物語・折れた杖	Shin Zatōichi monogatari: Oreta tsue	Shintarō Katsu
25	Spisek Zatōichiego	1973	新座頭市物語・笠間の血祭り	Shin Zatōichi monogatari: Kasama no chimatsuri	Kimiyoshi Yasuda
26	Zatōichi	1989	座頭市	Zatōichi	Shintarō Katsu

Serial telewizyjny

Serial składa się z czterech serii:

1. 26 odcinków (1974)
2. 29 odcinków (1976)
3. 19 odcinków (1978)
4. 26 odcinków (1979)

Producenci i dystrybutorzy

Większość filmów wyprodukowana została przez Daiei Motion Picture Company, poczynając od Opowieści o Zatōichim, do 22. filmu (Zatōichi spotyka jednorękiego szermierza) w roku 1971, kiedy to firma zbankrutowała. Od Zatōichiego wyjętego spod prawa (1967) koproducentem filmów była firma Shintarō Katsu – Katsu Productions (także współproducent serialu oraz ostatniego filmu). Następnie prawa do filmów przejęło Tōhō, wydając trzy filmy w latach 1972-1973, w tym ostatni w starym stylu. Shōchiku było dystrybutorem ostatniego filmu z Katsu, a także Zatōichiego z 2003 roku w wersji Takeshiego Kitano.