Wyżlin

Wyżlin
	; Wyżlin większy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	wyżlin
	Nazwa systematyczna
	Antirrhinum Linnaeus; Sp. Pl. 612. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	A. majus Linnaeus
	Multimedia w Wikimedia Commons

*Antirrhinum majus* subsp. *cirrhigerum*

Wyżlin (Antirrhinum) – rodzaj roślin z rodziny babkowatych. Obejmuje ok. 20^[4]–25^[5] gatunków. Występują one w obszarze śródziemnomorskim, przy czym centrum zróżnicowania, gdzie obecne są niemal wszystkie, stanowi Półwysep Iberyjski^[4]^[5]. Rośliny te zasiedlają tereny skaliste, ale też stare mury. Ze względu na efektowne, barwne, wargowe kwiaty, rośliny te są popularnie uprawiane jako ozdobne, zwłaszcza odmiany wyżlinu większego, zwanego lwią paszczą^[4]. Wargi korony kwiatowej są zamknięte i do ich wnętrza w celu skorzystania z nektaru i zapylenia dostać się mogą tylko pszczoły potrafiące wcisnąć się do wnętrza kwiatu^[5].

Morfologia

Pokrój: Rośliny zielne (jednoroczne i byliny), rzadko półkrzewy nieco drewniejące u nasady i pnącza. Osiągają do 0,5 m wysokości^[4].
Liście: Pojedyncze, naprzeciwległe w dolnej części pędu, wyżej skrętoległe^[4].
Kwiaty: Zebrane w szczytowe grona. Kielich z 5 działkami zrośniętymi u nasady. Korona kwiatu grzbiecista, dwuwargowa, przy czym większa, dolna warga z owłosioną wypukłością, górna mniejsza. Płatki barwy żółtej, białej, fioletowej lub czerwonej. Pręciki cztery, w dwóch parach. Zalążnia górna, z dwóch zrośniętych owocolistków, dwukomorowa, z licznymi zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza^[4].
Owoce: Torebki o dwóch nierównych komorach, przy czym większa otwiera się pojedynczym otworem, a mniejsza dwoma. Torebki zawierają liczne, drobne nasiona^[4].

Systematyka

Wykaz gatunków^[6]^[7]

Antirrhinum australe Rothm.
Antirrhinum barrelieri Boreau – wyżlin Barreliera
Antirrhinum braun-blanquetii Rothm.
Antirrhinum charidemi Lange
Antirrhinum × chavannesii Rothm.
Antirrhinum graniticum Rothm. – wyżlin granitowy
Antirrhinum grosii Font Quer
Antirrhinum hispanicum Chav. – wyżlin skalny
Antirrhinum × kretschmeri Rothm.
Antirrhinum latifolium Mill. – wyżlin szerokolistny
Antirrhinum majus L. – wyżlin większy, w. lwia paszcza
Antirrhinum martenii (Font Quer) Rothm.
Antirrhinum meonanthum Hoffmanns. & Link
Antirrhinum microphyllum Rothm.
Antirrhinum molle L.
Antirrhinum × montserratii Molero & Romo
Antirrhinum pertegasii Rothm.
Antirrhinum pulverulentum Lázaro Ibiza
Antirrhinum sempervirens Lapeyr. – wyżlin wieczniezielony
Antirrhinum siculum Mill.
Antirrhinum valentinum Font Quer

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-19] (ang.).
↑ ^a ^b Antirrhinum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 253. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 58, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Antirrhinum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-19].
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 26. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-19] (ang.).

[ing-3] Antirrhinum. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-19].

[philips-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 253. ISBN 0-333-74890-5.

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 58, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[tpl-6] Antirrhinum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-19].

[gawrys-7] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 26. ISBN 978-83-925110-5-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]