Wielkoraki

Wielkoraki
	Eurypterida
	Burmeister, 1843
	; Wielkorak
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	szczękoczułkowce
Gromada	wielkoraki
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wielkoraki (Eurypterida) – wymarła gromada (w niektórych klasyfikacjach rząd) stawonogów.

Opis: Pancerz wąski, prosoma zrośnięta, ze słabo zauważalnym segmentowaniem. Opistoma utworzona przez 12 segmentów. Na końcu prosomy, przy granicy z opistomą para odnóży bardzo powiększona, poszerzona i zmodyfikowana w duże narządy służące do pływania. Największe okazy wielkoraków miały 2,5 m (Jaekelopterus rhenaniae, Pterygotus), zwykle wielkoraki mierzyły jednak kilkadziesiąt cm.

Tryb życia: Bentos ruchomy, drapieżne, wody głównie morskie, ale niektóre gatunki żyły w wodach słodkich i półsłonych.

Występowanie: Grupa kosmopolityczna, znana ze wszystkich kontynentów (z wyjątkiem Antarktydy), najliczniej z Europy i Ameryki Północnej, również na terenie Polski.

Zasięg wiekowy: ordowik – perm

Systematyka wielkoraków według Tollertona, 1989

Istnieje ponad 300 znanych gatunków wielkoraków reprezentujących ponad 60 rodzajów z około 20 rodzin (Tollerton, 1989) Niekompletna lista taksonów wielkoraków: Glyptoscorpioidae

Glyptoscorpiidae
- Glyptoscorpius
  - G. perornatus
Belinuropsidae
- Belinuropsis
  - B. wigodensis

Slimonioidea

Slimoniidae
- Slimonia
  - S. acuminatus
- Himantopterus
  - H. acuminata

Hughmillerioidea

Hughmilleriidae
- Hastimima
  - H. whitei
- Hughmilleria
  - H. socialis
  - H. norvegica
  - H. bellistriata
- Salteropterus
  - S. abbreviatus
- Grossopterus
  - G. overathi
- Lepidoderma
  - L. mansfieldi
  - L. mazonense

Carcinosomatidae
- Carcinosoma
  - C. newlini
  - C. vaningeni
  - C. scorpionis
Adelophthalmidae
- Adelophthalmus
  - A. imhofi
- Lepidoderma
  - L. imhofi

Mixopteroidea

Mixopteridae
- Mixopterus
  - M. multispinosus
  - M. kiaeri
Lanarkopteridae

Megalograptoidea

Megalograptidae
- Megalograptus
  - M. welchi
  - M. ohioensis
- Echinognathus
  - E. clevelandi

Eurypteroidea

Eurypteridae
- Eurypterus
  - E. clevelandi
  - E. cestrotus
  - E. remipes
  - E. fischeri
  - E. kokomoensis
  - E. boyli
  - E. ? abbreviatus
  - E.? overathi
- Onychopterella
  - O. kokomoensis
- Tylopterella
  - T. boyli

Dolichopteridae
- Dolichopterus
  - D. macrocheirus
- Strobilopterus
  - S. princetoni
Erieopteridae

Stylonuroidea

Stylonuridae
- Stylonurus
  - S. powriei
  - S. dolichopteroides
  - S. logani
  - S. macrophthalmus
  - S. scoticus
  - S.? multispinosus
- Drepanopterus
  - D. pentlandicus
  - D. abonensis
- Brachyopterus
  - B. stubblefieldi
  - B. pentagonalis
- Ctenopterus
  - C. cestrotus
- Tarsopterella
  - T. scoticus
- Melbournopterus
  - M. crossotus
- Campulocephalus
  - C. oculatus
  - C. scouleri

Dolichocephala

Claypolidae (?)
- Claypole
  - C.? lacoana
Drepanopteridae
Parastylonuridae
Laurieipteridae

Kokomopteroidea

Kokomopteridae
Hardieopteridae

Brachyopterelloidea

Brachyopterellidae

Rhenopteroidea

Rhenopteridae
- Rhenopterus
  - R. diensti

Mycopteropoidea

Mycteropidae
- Mycterops
  - M. scabrosus
  - M. mathieui
Woodwardopteridae
- Woodwardopterus

Pterygotoidea

Jaekelopteridae
Pterygotidae
- Pterygotus
  - P. (P.) rhenaniae
  - P. (P.) anglicus
  - P. (A.) buffaloensis
  - P. (A.) bohemicus
  - P. (P.) osiliensis
  - P. (P.) bilobus
- Acutiramus
- Erettopterus
- Himantopterus

Bibliografia

Simon J. Braddy, Markus Poschmann & Erik Tetlie. Giant claw reveals the largest ever arthropod. Biology Letters, 2008, 4, 106–109.
U. Lehmann & G. Hillmer, 1991: Bezkręgowce kopalne. Wyd. Geologiczne, Warszawa.
The Paleobiology Database (ang.)