Vega (rakieta)

Vega
	; Ogólny widok rakiety Vega
Producent	ESA, Arianespace, ASI, Avio S.p.A.
Data pierwszego startu	13 lutego 2012
Data ostatniego startu	17 listopada 2020
	Statystyki
Wszystkie starty	17
Udane starty	15 (88%)
Nieudane starty	2
Zdolność wynoszenia	1500 kg na LEO
Siła ciągu przy starcie	3040 kN
	Wymiary
Długość	30 m
Średnica	3 m
Masa całkowita	137 000 kg
	Stopnie rakiety
Stopień 1.	1 x P80
Stopień 2.	1 x Zefiro 23
Stopień 3.	1 x Zefiro 9
Stopień 4.	1 x AVUM
	Multimedia w Wikimedia Commons

Vega (wł. Vettore Europeo di Generazione Avanzata^[1]) – rakieta nośna o niskim udźwigu użytkowana od 2012 roku przez Europejską Agencję Kosmiczną. Ma ona stanowić konkurencję dla pozostałych rakiet o niskim udźwigu stosowanych obecnie. Wykorzystywana jest do startów komercyjnych.

Dane techniczne

Vega jest pierwszą europejską rakietą, która wykorzystuje jako paliwo w pierwszych trzech stopniach stały materiał pędny. Bazuje ona na amerykańskich rakietach nośnych Scout wykorzystywanych przez Włoską Agencję Kosmiczną ASI na platformie San Marco na wodach kenijskich^[1]. Siła ciągu przy starcie rakiety zapewniana przez człon P80 wynosi 3040 kN. Dwa kolejne człony: Zefiro 23 i Zefiro 9 zapewniają siłę ciągu 1200 kN (Z23) i 313 kN (Z9). Ostatni człon o nazwie AVUM, wykorzystujący silnik RD-869 zasilany toksycznym ciekłym materiałem pędnym, zapewnia siłę ciągu 2450 N. W członie AVUM znajduje się również zestaw oprzyrządowania kontrolnego i awioniki^[2].

Historia

Prace nad rakietą Vega rozpoczęły się w 1998 roku, a kontrakt na pełne jej opracowanie ESA zawarła w roku 2003. Głównym wykonawcą rakiety jest firma ELV, w której udziały mają włoska firma Avio S.p.A. (70%) i Włoska Agencja Kosmiczna ASI (30%)^[3]. Prace nad przebudową kompleksu startowego ELA-1 (który znajduje się w Gujańskim Centrum Kosmicznym i używany był pierwotnie do startów rakiet Ariane 1, Ariane 2 i Ariane 3) powierzono firmie Vitrociset. Przebudowa rozpoczęła się w 2004 roku, a nowy kompleks startowy otrzymał nazwę ZLV (fr. Zone de Lancement Vega)^[4]. Trzy pierwsze człony rakiety zostały zaprojektowane i zbudowane przez Avio S.p.A., a ich testy odbyły się w latach 2005–2009. W grudniu 2011 podpisano pierwsze umowy na wyniesienie komercyjnych satelitów rakietą Vega^[5].

Pierwszy start miał miejsce 13 lutego 2012 i zakończył się pełnym sukcesem^[6]. Na orbitę wyniesiono włoskie satelity LARES i ALMASat-1 oraz 7 satelitów typu CubeSat skonstruowanych na europejskich uniwersytetach^[7]. Wśród nich znalazł się pierwszy polski satelita PW-Sat zbudowany na Politechnice Warszawskiej^[8].

Starty rakiet Vega

Wszystkie loty odbywają się z wyrzutni ELV (fr. Ensemble de Lancement Vega), Gujańskiego Centrum Kosmicznego.

No.	Data/Czas (UTC)	Model rakiety	Numer rakiety	Ładunek	Orbita	Rezultat	Uwagi
1	13 lutego 2012 10:00	Vega	VV01	LARES / ALMASat-1 / e-st@r / Goliat / MaSat-1 / PW-Sat / ROBUSTA / UniCubeSat-GG / XaTcobeo	Niska orbita okołoziemska	start zakończony sukcesem	Pierwszy start rakiety Vega
2	7 maja 2013 02:06^[9]	VERTA	VV02	Proba-V / VNREDSat 1A / ESTCube-1	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem	Pierwszy komercyjny lot rakiety Vega.
3	30 kwietnia 2014 01:35	Vega	VV03	KazEOSat-1	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
4	11 lutego 2015 13:40	VERTA	VV04	IXV	Lot suborbitalny	start zakończony sukcesem	IXV wypuszczony na trajektorii suborbitalnej, AVUM wszedł na krótko na niską orbitę przed planowaną deorbitacją.
5	23 czerwca 2015 01:51:58	Vega	VV05	Sentinel 2A	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
6	3 grudnia 2015 04:04:00	VERTA	VV06	LISA Pathfinder	Orbita Lissajous wokół punktu libracyjnego Słońce–Ziemia L₁	start zakończony sukcesem	Vega wyniosła pojazd na niską okołoziemską orbitę parkingową, skąd LISA Pathfinder przy pomocy własnego silnika odleciała do L₁^[10]
7	16 września 2016 01:43:35	Vega	VV07	PeruSat-1	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
8	5 grudnia 2016 13:51:44	Vega	VV08	Göktürk-1	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
9	7 marca 2017 01:49:24	Vega	VV09	Sentinel 2B	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
10	2 sierpnia 2017 01:58:33	Vega	VV10	OPSAT 3000 / VENµS	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
11	8 listopada 2017 01:42	Vega	VV11	Mohammed VI-A (Pleiades)	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem	Satelita obserwacji Ziemi, zbudowany dla Maroka
12	22 sierpnia 2018 21:20	Vega	VV12	ADM-Aeolus	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem^[11]^[12]	Satelita ESA badający wiatry
13	21 listopada 2018 01:42	Vega	VV13	Mohammed VI-B (Pleiades)	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
14	22 marca 2019 01:50	Vega	VV14	PRISMA	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
15	11 lipca 2019, 01:54	Vega	VV15	Falcon Eye-1	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony niepowodzeniem	Awaria 2. stopnia
16	3 września 2020 01:51	Vega	VV16	Athena / ION Satelite Carrier / ESAIL / NEMO-HD / UPMSat 2 / ÑuSat 6 / GHGSat-C1 / 26xSuperDove / 8xLemur 2 / 12xSpaceBEE / FSSCat A&B / DIDO-3 / PICASSO / SIMBA / TRISAT / AMICalSat / NAPA 1 / TARS / OSM-1 CICERO / Tyvak 0171 / Hamarik	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony sukcesem
17	17 listopada 2020 01:52:20	Vega	VV17	SEOSat-Ingenio / Taranis	Orbita heliosynchroniczna	start zakończony niepowodzeniem	Nieprawidłowe zadziałanie 4. stopnia^[13]

Opracowano na podstawie: Jonathan’s Space Home Page^[14]

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Antonio Fabrizi: from „nuts and bolts” to Europe’s launchers of tomorrow. ESA, 2007-03-16. [dostęp 2017-06-21]. (ang.).
↑ VEGA Small Launcher. ESA. [dostęp 2012-01-29]. (ang.).
↑ Signature of contracts for full development of Vega small launcher and P80. ESA, 2003-02-25. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-16)]. (ang.).
↑ The first stone for Vega at Europe’s Spaceport. ESA, 2004-11-04. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-01)]. (ang.).
↑ Milestones. ESA, 2012-01-18. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)]. (ang.).
↑ ESA’s new Vega launcher scores success on maiden flight. ESA, 2012-02-13. [dostęp 2012-02-13]. (ang.).
↑ Vega rocket ready for first flight. ESA, 2012-01-19. [dostęp 2017-06-21]. (ang.).
↑ Vega: CubeSats. ESA, 2012-01-19. [dostęp 2012-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)]. (ang.).
↑ Stephen Clark: Europe’s Vega launcher succeeds on second launch. Spaceflight Now, 2013-05-07. [dostęp 2013-05-08]. (ang.).
↑ LISA Pathfinder takes a peek at Earth. European Space Agency, 2015-12-05. [dostęp 2015-12-06]. (ang.).
↑ MichałM. Moroz MichałM., Udany start ADM-Aeolus [online], Kosmonauta.net, 23 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-24] (pol.).
↑ ESA’s Aeolus wind satellite launched, „European Space Agency”, 23 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-24] (ang.).
↑ StephenS. Clark StephenS., Arianespace traces cause of Vega launch failure to ‘human error’ – Spaceflight Now [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).
↑ Jonathan McDowell: Launchlog. [w:] Jonathan’s Space Home Page [on-line]. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Gunter Krebs: Vega. [w:] Gunter’s Space Page [on-line]. (ang.).

[vega-1] Antonio Fabrizi: from „nuts and bolts” to Europe’s launchers of tomorrow. ESA, 2007-03-16. [dostęp 2017-06-21]. (ang.).

[vega_data1-2] VEGA Small Launcher. ESA. [dostęp 2012-01-29]. (ang.).

[3] Signature of contracts for full development of Vega small launcher and P80. ESA, 2003-02-25. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-16)]. (ang.).

[4] The first stone for Vega at Europe’s Spaceport. ESA, 2004-11-04. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-01)]. (ang.).

[5] Milestones. ESA, 2012-01-18. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)]. (ang.).

[6] ESA’s new Vega launcher scores success on maiden flight. ESA, 2012-02-13. [dostęp 2012-02-13]. (ang.).

[7] Vega rocket ready for first flight. ESA, 2012-01-19. [dostęp 2017-06-21]. (ang.).

[8] Vega: CubeSats. ESA, 2012-01-19. [dostęp 2012-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)]. (ang.).

[9] Stephen Clark: Europe’s Vega launcher succeeds on second launch. Spaceflight Now, 2013-05-07. [dostęp 2013-05-08]. (ang.).

[esa_takes_a_peek-10] LISA Pathfinder takes a peek at Earth. European Space Agency, 2015-12-05. [dostęp 2015-12-06]. (ang.).

[11] MichałM. Moroz MichałM., Udany start ADM-Aeolus [online], Kosmonauta.net, 23 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-24] (pol.).

[12] ESA’s Aeolus wind satellite launched, „European Space Agency”, 23 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-24] (ang.).

[13] StephenS. Clark StephenS., Arianespace traces cause of Vega launch failure to ‘human error’ – Spaceflight Now [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).

[launchlog-14] Jonathan McDowell: Launchlog. [w:] Jonathan’s Space Home Page [on-line]. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]