Turkaweczka czarnogardła

Turkaweczka czarnogardła
	Oena capensis
	(Linnaeus, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	gołębiowe
Rodzina	gołębiowate
Podrodzina	trerony
Rodzaj	Oena; Swainson, 1837
Gatunek	turkaweczka czarnogardła
Synonimy
	Columba capensis Linnaeus, 1766;
	Columba capensis Linnaeus, 1766;
Podgatunki
	O. capensis aliena (Linnaeus, 1766); O. capensis capensis (Bangs, 1918);
	O. capensis aliena (Linnaeus, 1766); O. capensis capensis (Bangs, 1918);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turkaweczka czarnogardła^[4], gołąbek czarnogardły (Oena capensis) – gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Jest malutkim gołąbkiem wielkości dużego wróbla z długim ogonem i charakterystyczna czarną maską. Zamieszkuje półpustynie Afryki, Madagaskar i Półwysep Arabski. Żywi się nasionami. Nie jest gatunkiem zagrożonym.

Opis

Turkaweczka czarnogardła jest jedynym gatunkiem rodzaju Oena. Gołąbek ten występuje w dwóch podgatunkach: Oena capensis aliena (Linnaeus, 1766), oraz Oena capensis capensis (Bangs, 1918)^[5]^[6].

Jest malutkim gołębiem, wielkości podobnej do papużki falistej. Długość ciała osiąga zazwyczaj 23 cm, rozpiętość skrzydeł 28–33 cm, a masa 40 g. Ma bardzo długi czarny, spiczasty ogon, na który przypada 13 cm długości ciała. U nasady ogona widać trzy pasy, biały i dwa czarne. Upierzenie jest w przewadze szare, z wyjątkiem białego spodu ciała i kasztanowych podstaw lotek, które są widoczne w locie. Wierzch ciała może mieć brązowy nalot. Nogi są czerwone. Dorosły samiec posiada czarną plamę przechodzącą z twarzy, przez szyję do piersi, oraz pomarańczowo-żółty dziób z czerwoną nasadą, na skrzydłach występuje metalicznie granatowa plama. Samice ubarwione są mniej kontrastowo bez czarnej maski, a ich dzioby są koloru ciemnego rogu. Młode ptaki przypominają samice, lecz są ciemniejsze, posiadają też liczne prążki i plamki.

Gruchanie tych gołębi jest ciche i smutne, składa się z krótkich, wielokrotnie powtarzanych „ku-kuu” z przeciągnięciem i nieco wyższym tonem drugiej sylaby.

Gatunek nie jest towarzyski, występuje pojedynczo lub parami, choć mogą one tworzyć większe stada przy oczkach wodnych.

Występowanie i siedlisko

Ojczyzną turkaweczek czarnogardłych jest środkowa Afryka, skąd zaczęły się rozprzestrzeniać. Podgatunek Oena capensis aliena zamieszkuje Madagaskar, a Oena capensis capensis występuje od Maroka i Sudanu po południową Afrykę i południową część Arabii Saudyjskiej. Gołąbek zasiedla tereny otwarte, pustynne i półpustynne, porośnięte krzewami i akacją.

Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego wymienia turkaweczkę czarnogardłą na liście gatunków stwierdzonych w Polsce, lecz nie zaliczonych do awifauny krajowej (kategoria E w klasyfikacji AERC – pojaw nienaturalny)^[7].

Pożywienie

Gatunek jest dość naziemny i zazwyczaj żeruje na otwartym terenie. Jego pożywienie stanowią prawie wyłącznie nasiona trawy, turzyc i chwastów.

Rozród

Termin lęgów jest uzależniony między innymi od ilości pokarmu. Podczas godów samiec ściga samicę i wykonuje przed nią skłon, wydając głos brzmiący jak „kuk” i rozpościerając ogon. Gniazdo budują w zaroślach, bardzo nisko, nawet na wys. 0,5 m nad ziemią. Na niektórych obszarach gatunek ten staje się synantropijny i gniazda powstają w parkach lub wśród osiedli. Samica składa zwykle 2 jaja o grubej, matowej skorupce, które wysiaduje przez 14–16 dni. Po ok. 12 dniach od wyklucia się młode wyfruwają z gniazda. Po 22 dniach na głowach samców pojawia się czarny rysunek, a po 7 tygodniach również na piersi. Kompletne upierzenie ptaki osiągają po upływie pół roku.

Status i ochrona

Wielkość populacji nie została określona liczbowo, jednak gołąbki te występują dość pospolicie i nie uważa się, aby ich liczebność była bliska progu zagrożenia. Od 1984 do 2005 r. zostało zarejestrowanych 158 149 dzikich osobników w bazie Światowego Centrum Monitoringu Ochrony (UNEP-WCMC CITES Trade Database). Gatunek ma bardzo duży zasięg występowania i ciągle go powiększa, dlatego trend zmian ich liczebności jest określany jako wzrastający. Z tych powodów turkaweczka czarnogardła jest oceniana przez IUCN jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern).

Zobacz też

ptaki obserwowane w Polsce, lecz nie zaliczone do polskiej awifauny

Przypisy

↑ Oena capensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Oena, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-02-08] (ang.).
↑ BirdLife International, Oena capensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-05-09] (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-09].
↑ Namaqua Dove (Oena capensis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-01)]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-10]. (ang.).
↑ Aneks: gatunki stwierdzone w Polsce do 01.07.2018, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2019-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-19)].

Bibliografia

S. Chwapil, Ptaki ozdobne, DELTA 1983

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Namaqua Dove Oena capensis. BirdLife International. [dostęp 2019-10-08]. (ang.).

[itis-1] Oena capensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Oena, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-02-08] (ang.).

[iucn-3] BirdLife International, Oena capensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-05-09] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-09].

[ibc-5] Namaqua Dove (Oena capensis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-01)]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-10]. (ang.).

[kfaneks-7] Aneks: gatunki stwierdzone w Polsce do 01.07.2018, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2019-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-19)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]