Telomeraza
Telomeraza – enzym rybonukleoproteinowy, którego zadaniem jest dobudowanie brakującego (w związku z tzw. problemem replikacji końca) 3'-końcowego odcinka nici DNA (tak zwanej nici opóźnionej)[1]. Telomeraza posługuje się w tym celu zintegrowaną z nią cząsteczką RNA. Cząsteczka ta ma odcinek bogaty w cytozynę, odgrywający rolę matrycy do wydłużenia końca 3′ DNA. Do nici tej dobudowywane są sekwencje telomerowe. Z kolei prymaza syntetyzuje RNA starterowy, którego obecność pobudza polimerazę do odtworzenia brakującego fragmentu nici opóźnionej DNA. Po replikacji starter jest usuwany. Powstaje nowy ubytek – tym razem jednak w obrębie telomeru, a nie obszaru kodującego.
Telomeraza występuje w intensywnie dzielących się komórkach, a jej aktywność zmniejsza się z wiekiem. To zmniejszenie aktywności łączy się ze starzeniem się komórek. W komórkach nowotworowych aktywność telomerazy zwykle (poza niektórymi nowotworami w późnych stadiach[2]) jest podwyższona. Znaczne ilości telomerazy występują w limfocytach i makrofagach[2]. Aktywność telomerazy przedłużają kurkuminoidy występujące w roślinach z rodzaju traganek: Astragalus propinquus i Astragalus membranaceus[3].
Według Carol Greider i Elizabeth Blackburn telomeraza jest intensywnie syntetyzowana w komórkach linii płciowej a w komórkach somatycznych ulega represji. Rozwój nowotworów jest natomiast związany z zahamowaniem działania represora[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gérald Gavory , Mark Farrow , Shankar Balasubramanian , Minimum length requirement of the alignment domain of human telomerase RNA to sustain catalytic activity in vitro, „Nucleic Acids Research”, 30 (20), 2002, s. 4470–4480, DOI: 10.1093/nar/gkf575, PMID: 12384594, PMCID: PMC137139 [dostęp 2021-12-08] (ang.).
- ↑ a b c Ferris Jabr. Święto nauki. „Świat Nauki”. nr. 7 (239), s. 42-51, lipiec 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380. za Carol W. Greider, Elizabeth H Blackburn. Telomery, telomeraza i nowotwory. „Świat Nauki”, kwiecień 1996. Prószyński Media. ISSN 0867-6380.
- ↑ Thanachai Taka i inni, Curcuminoid derivatives enhance telomerase activity in an in vitro TRAP assay, „Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters”, 24 (22), 2014, s. 5242–5246, DOI: 10.1016/j.bmcl.2014.09.059, PMID: 25305686 [dostęp 2021-12-08] (ang.).