Tank Piłsudskiego
 Polski automobil pancerny obrońców Lwowa z widocznym orłem i flagą USA | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
kołowa |
| Załoga |
7-8 |
| Historia | |
| Produkcja |
listopad 1918 |
| Egzemplarze |
1 |
| Dane techniczne | |
| Długość |
ok. 6,2 m |
| Wysokość |
ok. 2,20 m |
| Masa |
ok. 5 ton |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 4 karabiny maszynowe | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
Tank Piłsudskiego (inna nazwa Józef Piłsudski) – polski improwizowany samochód pancerny z okresu wojny polsko-ukraińskiej. Tank Piłsudskiego powstał na podstawie samochodu ciężarowego nieznanej marki[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Po wybuchu walk we Lwowie zrodził się pomysł zbudowania samochodu pancernego, który miałby wspierać szturm piechoty na zajęte przez wroga budynki.
5 listopada ppor. Edward Sas-Świstelnicki otrzymał od kpt. Tadeusza Kudelskiego polecenie zorganizowania samochodu pancernego, natomiast projekt pojazdu opracował prof. Antoni Markowski, który kierował budową[2]. Budowa pojazdu w Warsztatach Kolejowych trwała kilka dni do 7 listopada, gdy komendantem auta został mianowany ppor. Świstelnicki[3][4][1].
Pojazd ruszył do boju już 9 listopada, kiedy to wspierał atak oddziału por. Kazimierza Schleyena przez Ogród Jezuicki. Poza dowódcą pozostałą załogę stanowili: Eugeniusz Bernacki i Władysław Kubala (kierowcy) oraz Mieczysław Kretowicz, Edward Kustanowicz, Bronisław Nizioł i Stefan Zambelli (celowniczy karabinów maszynowych). Atak pojazdu został zatrzymany przez ustawioną przeszkodę, a następnie pojazd silnie ostrzelano. Na domiar złego trzy z czterech karabinów maszynowych będących uzbrojeniem pojazdu uległy zacięciu. Wobec tego pojazd został wycofany[1].
Za główny sukces taktyczny Tanku podczas natarcia 9 listopada uznaje się ściągnięcie na siebie większości ognia broni maszynowej Ukraińców, co znacznie ograniczyło i tak poważne straty polskiej piechoty, oraz wyeliminowanie obsług nieprzyjacielskich karabinów maszynowych w Pałacu Gołuchowskich. W efekcie natarcia udało się opanować kwartał zabudowy na południe od Ogrodu Jezuickiego, oraz zająć gmach Poczty Głównej[5].
Po kilku dniach obsługi, następnie po kolizji auta z drzewem oraz po załamaniu się obrony Ukraińców, w okresie trwających walk pozycyjnych załoga pojazdu stanowiła rezerwę bojową V odcinka, jedynie incydentalnie biorąc udział w akcji[6]. Na koniec zmagań, 22 listopada tank został skierowany na rogatkę Łyczakowską celem zabezpieczenia, po czym na plac Krakowski, gdzie zastał go zwycięski koniec obrony Lwowa[7]
Dalsze losy pojazdu nie zostały ustalone, prawdopodobnie wraz z drugim pojazdem (Kresowiec) wszedł w skład oddziału znanego jako Związek Aut Pancernych[1].
Rekonstrukcja
[edytuj | edytuj kod]
W 2018 odtworzenia pojazdu podjęła się Fundacja Kolejowe Przysposobienie Wojskowe. Z powodu braku dokumentacji, wymiary zostały obliczone według widocznej na jednym ze zdjęć lwowskiej kamienicy, która przetrwała do czasów współczesnych, służąc za skalę.
Pancerz właściwy wykonano z kilkumilimetrowej blachy, jako siatkę zabezpieczającą pojazd od spodu wykorzystano tzw. "siatkę Ledóchowskiego".
Replika pojazdu zaprezentowana została pierwszy raz publicznie na obchodach stulecia odzyskania niepodległości, 11 listopada 2018 roku.[8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Janusz Magnuski: Samochody pancerne Wojska Polskiego 1918-1939. Wyd. I. Warszawa: WiS, 1993, s. 28-29. ISBN 83-86028-00-9. (pol.).
- ↑ Edward Świstelnicki Sas: Szkoła Sienkiewicza – auto pancerne „Józef Piłsudski”. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 548. ISBN 83-85218-56-4.
- ↑ Edward Świstelnicki Sas: Szkoła Sienkiewicza – auto pancerne „Józef Piłsudski”. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 549. ISBN 83-85218-56-4.
- ↑ Witold Ławrynowicz. Początki polskiej broni pancernej. „Glaukopis”. 4, s. 220-222, 2006.
- ↑ Julian Stachiewicz, Obrona Lwowa 1-22 listopada 1918. 2, Relacje uczestników, Lwów 1936, s. 695-713
- ↑ Edward Świstelnicki Sas: Szkoła Sienkiewicza – auto pancerne „Józef Piłsudski”. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 550-552. ISBN 83-85218-56-4.
- ↑ Edward Świstelnicki Sas: Szkoła Sienkiewicza – auto pancerne „Józef Piłsudski”. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 552. ISBN 83-85218-56-4.
- ↑ https://web.archive.org/web/20181111000048/http://fkpw.pl/tank/ [dostęp 10.11.2018]
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Polski improwizowany samochód pancerny "Józef Piłsudski" ("Tank Piłsudskiego"). derela.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-18)].