Szmer oddechowy
Szmer oddechowy, szmery oddechowe (ang. respiratory sounds) – zjawisko akustyczne stwierdzane podczas osłuchiwania pacjenta, słyszalne nad płucami podczas wdechu i wydechu. Szmer jest składową akustycznych zjawisk powstających podczas przepływu powietrza przez poszczególne elementy układu oddechowego - tchawicę, oskrzela, oskrzeliki oraz pęcherzyki płucne. Osłuchiwanie płuc pozwala na wstępną diagnozę zaburzeń i chorób układu oddechowego.
Podział
[edytuj | edytuj kod]Istnieje kilka podziałów szmerów oddechowych. Dawniej szmery oddechowe dzielone były na: szmer oskrzelowy, szmer pęcherzykowy, świsty lub rzężenia, trzeszczenia. W Polsce obecnie przyjmuje się najnowszy podział na:
- Szmery oddechowe fizjologiczne
- Szmer oskrzelowy
- Prawidłowy
- Patologiczny szmer oskrzelowy
- Szmer pęcherzykowy
- Prawidłowy
- Ściszony szmer pęcherzykowy
- Zaostrzony szmer pęcherzykowy
- Szmer oskrzelowy
- Szmery oddechowe dodatkowe
- Rzężenia
- Drobnobańkowe (trzeszczenia)
- Grubobańkowe
- Świsty i furczenia
- Tarcie opłucnowe
- Rzężenia
Szmery oddechowe fizjologiczne
[edytuj | edytuj kod]Są to szmery oddechowe, które w zależności od miejsca występowania, nasilenia i obrazu klinicznego pacjenta mogą być oznaką braku zaburzeń w układzie oddechowym lub występującej patologii.
Szmer oskrzelowy
[edytuj | edytuj kod]Szmer oskrzelowy (ang. bronchial breath sound, bronchial respiratory sound) – o szerokim spektrum częstotliwości. W warunkach fizjologicznych powstaje w wyniku turbulentnego przepływu powietrza jedynie przez tchawicę i duże oskrzela.
Patologiczny szmer oskrzelowy jest słyszalny nad obwodowymi częściami płuca, gdy powietrze nie dociera do pęcherzyków płucnych i brak jest szmeru pęcherzykowego. Występuje w przebiegu:
Szmer pęcherzykowy
[edytuj | edytuj kod]Szmer pęcherzykowy (ang. normal, vesicular sound) – słyszalny niemal nad całymi płucami. Związany jest z przechodzeniem powietrza do pęcherzyków płucnych i końcowych odcinków dróg oddechowych czyli turbulentnym przepływem powietrza przez oskrzela płatowe i segmentowe.
Ściszenie szmeru pęcherzykowego występuje w przypadku upośledzonego przepływu powietrza do obwodowych części płuc lub w przypadku nieprzylegania płuca bezpośrednio do ściany klatki piersiowej. Takie zjawisko obserwujemy następujących stanach patologicznych:
Szmery oddechowe dodatkowe
[edytuj | edytuj kod]Szmery oddechowe dodatkowe, szmery dodatkowe (ang. adventitious sounds) – zawsze są objawem patologicznym. Występują w połączeniu ze szmerami oddechowymi fizjologicznymi.
Rzężenia
[edytuj | edytuj kod]
Rzężenia (ang. crackles, rales) – bezdźwięczne, krótkie (<0,25 s), przerywane szmery oddechowe wywoływane przez nagłe wyrównanie ciśnienia gazów pomiędzy dwoma obszarami płucnymi. Powstają podczas otwarcia wcześniej zamkniętych małych oskrzelików. Wyróżnia się:
Rzężenia drobnobańkowe
[edytuj | edytuj kod]Rzężenia drobnobańkowe (ang. fine crackles) - zwane często trzeszczeniami (ang. crepitations) – szmery dodatkowe o wysokiej częstotliwości. Występują w przypadku:
Rzężenia grubobańkowe
[edytuj | edytuj kod]Rzężenia grubobańkowe (ang. coarse crackles) – szmery o niskiej częstotliwości.
Świsty i furczenia
[edytuj | edytuj kod]Dźwięczne szmery dodatkowe o charakterze ciągłym (>0,25 s).
Świsty
[edytuj | edytuj kod]Świsty (ang. wheezes, sibilant rhonchi) – dźwięki o charakterze syczącym o wysokiej częstotliwości. Powstają na skutek turbulentnego przepływu przez zwężone drogi oddechowe. Wyróżnia się:
Świsty wdechowe
[edytuj | edytuj kod]Powstają wskutek zwężenia dróg oddechowych położonych poza klatką piersiową. Występują w następujących patologiach:
- Zwężenia krtaniowo-tchawicze
- Porażenie strun głosowych
- Zapalenie krtani
- Zapalenie tchawicy
- Ucisk na tchawicę z zewnątrz
- Obecność ciała obcego w drogach oddechowych
Stridor
[edytuj | edytuj kod]Stridor (ang. stridor), stridor oddechowy, świst krtaniowy – jest szczególnie głośnym tonem, o stałej częstotliwości wskazującym na obturację krtani lub tchawicy. Niektóre przyczyny:
- Wrodzone wady budowy dróg oddechowych
- Podgłośniowe zapalenie krtani
- Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego
- Brodawczaki krtani
- Mononukleoza zakaźna
Świsty wydechowe
[edytuj | edytuj kod]Świsty wydechowe powstają na skutek zwężenia dróg oddechowych leżących wewnątrz klatki piersiowej. Przyczyny:
- Astma
- POChP
- Przewlekłe zapalenie oskrzeli
- Zachłyśnięcie treścią pokarmową
- Zatorowość płucna
- Niewydolność mięśnia sercowego
Furczenia
[edytuj | edytuj kod]Furczenia (ang. rhonchi) – szmery oddechowe o niskiej częstotliwości. Wynikające z obecności wydzieliny w drogach oddechowych. Przyczyny:
Tarcie opłucnej
[edytuj | edytuj kod]Tarcie opłucnowe (ang. pleural rub), tarcie opłucnej – powstaje w wyniku ocierania się o siebie blaszek opłucnej ściennej i opłucnej płucnej. Występuje podczas zmian przebiegających z odkładaniem się włóknika w przebiegu:
- Stanu zapalnego opłucnej
- Nowotworów opłucnej
Różnicowanie na podstawie objawów przedmiotowych
[edytuj | edytuj kod]Oglądaniem, opukiwaniem, badając drżenie głosowe oraz osłuchiwaniem można wstępnie diagnozować choroby układu oddechowego.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 472. ISBN 83-7430-031-0.
- Gerd Herold i wsp. Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów i lekarzy wyd. V, Warszawa 2007, Wydawnictwo Lekarskie PZWL ISBN 83-200-2694-3
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Podstawowe szmery oddechowe w formie materiału dźwiękowego. stethographics.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-30)]. (ang.)
