Skrytoskrzelne
| Cryptobranchidae[1] | |||||
| Fitzinger, 1826[2] | |||||
 Przedstawiciel rodziny – skrytoskrzel (Cryptobranchus alleganiensis) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina |
skrytoskrzelne | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Cryptobranchus Leuckart, 1821 | |||||
| |||||
| Rodzaje | |||||
| |||||
Skrytoskrzelne (Cryptobranchidae) – rodzina płazów z rzędu płazów ogoniastych (Caudata). Należy do niej sześć współcześnie żyjących gatunków, w tym azjatyckie salamandry olbrzymie Andrias davidianus i Andrias japonicus oraz żyjący w Ameryce Północnej skrytoskrzel (Cryptobranchus alleganiensis) – oraz trzy gatunki wymarłe. Azjatyckie salamandry olbrzymie są poławiane dla mięsa, co może przyczynić się do ich wyginięcia.
Ewolucja
[edytuj | edytuj kod]Skrytoskrzelne oddzieliły się od spokrewnionych kątozębnych (z którymi tworzą klad bazalny Cryptobranchoidea) co najmniej 160 milionów lat temu w Azji[19]. Szkielet prymitywnego przedstawiciela skrytoskrzelnych Chunerpeton tianyiensis znaleziony w Mongolii Wewnętrznej datowany jest na baton i posiada wiele cech synapomorficznych w stosunku do obecnie żyjących przedstawicieli skrytoskrzelnych, takie jak żebra z jedną główką na kręgach przedkrzyżowych[19]. Sugeruje to, że u skrytoskrzelnych doszło do niewielu zmian ewolucyjnych przez ostatnich 160 milionów lat, w związku z czym nazywane są żywymi skamieniałościami[19]. W paleocenie rodzina ta skolonizowała Europę i Amerykę Północną, w czym następnie znacząco pomógł lodowy pomost lądowy powstały w wyniku zlodowacenia plejstoceńskiego[20].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzina obejmuje gatunki występujące w środkowych Chinach, Japonii, wschodnich Stanach Zjednoczonych oraz południowo-wschodniej Kanadzie[21].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Są to największe płazy, długość ich ciała wynosi od 75 do 180 cm. Żyją w chłodnych, bieżących wodach. Mają krępe, masywne ciała spłaszczone grzbietobrzusznie, a ogony spłaszczone bocznie. Oczy małe, bez powiek. Oddychają przez skórę i za pomocą skrzeli.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodziny należą dwa rodzaje[21]:
- Andrias Tschudi, 1837
- Cryptobranchus Leuckart, 1821 – jedynym żyjącym przedstawicielem jest Cryptobranchus alleganiensis (Sonnini de Manoncourt & Latreille, 1801) – skrytoskrzel
Monofiletyzm rodziny oraz jej bliskie pokrewieństwo z Hynobiidae zostały wykazane badaniami Larsona i Dimmicka (1993).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Cryptobranchidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b L.J.F.J. Fitzinger: Neue Classification der Reptilien nach ihren Natürlichen Verwandtschaften nebst einer Verwandtschafts-Tafel und einem Verzeichnisse der Reptilien-Sammlung des K. K. Zoologisch Museum’s zu Wien. Wien: J.G. Heubner., 1826, s. 41. (niem.).
- ↑ C.E. von Eichwald: Zoologia Specialis, quam Expositis Animalis tum Vivis, tum Fossilibus potossimum Rossiae in Universum, et Poloniae in Species, in Usum Lectionum Publicarum in Universitate Caesarea Vilnensi habendarum edidit. T. 3. Vilnius: Josophi Zawadski, 1831, s. 164. (łac.).
- ↑ H.R. Hogg. On the classification of the Amphibia. „Annals of Natural History”. 1, s. 152, 1838. (ang.).
- ↑ a b Ch.-L. Bonaparte. Synopsis Vertebratorum Systematis. „Nuovi Annali delle Scienze Naturali”. 2, s. 125, 1838. (wł.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte. Systema Amphibiorum. „Mémoires de la Société des sciences naturelles de Neuchâtel”. 2, s. 16, 1839. (łac.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte: Iconographia della Fauna Italica per le Quattro Classi degli Animali Vertebrati. T. 2: Amphibi. Rome: Salviucci, 1839, s. 131. (wł.).
- ↑ a b L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Wien: Braumüller et Seidel, 1843. (łac.).
- ↑ a b Ch.-L. Bonaparte: Specchio Generale dei Sistemi Erpetologico, Anfibiologico ed Ittiologico. Milano: Coi Tipi di Luigi di Giacomo Pirola, 1845, s. 6. (wł.).
- ↑ a b c d e f Ch.-L. Bonaparte: Conspectus Systematum. Herpetologiae et Amphibiologiae. Wyd. Editio altera reformata. Lugdini Batavorum: E.J. Brill, 1850, s. 1 p. (łac.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Amphibia in the Collection of the British Museum. Cz. 2: Batrachia Gradientia, etc. London: Printed by Order of the Trustees, 1850, s. 52. (ang.).
- ↑ E.D. Cope. Check-list of North American Batrachia and Reptilia; with a systematic list of the higher groups, and an essay on geographical distribution. Based on the specimens contained in the U.S. National Museum. „Bulletin of the United States National Museum”. 1, s. 12, 1875. (ang.).
- ↑ W.H. Smith: The Tailed Amphibians, Including the Caecilians. A Thesis Presented to the Faculty of Michigan University. Detroit: Herald Publishing House, 1877, s. 19. (ang.).
- ↑ E.D. Cope. Batrachia of North America. „Bulletin of the United States National Museum”. 34, s. 36, 1889. (ang.).
- ↑ E.R. Dunn. The sound-transmitting apparatus of salamanders and the phylogeny of the Caudata. „The American Naturalist”. 56, s. 424, 1922. (ang.).
- ↑ O. Kuhn: Die Amphibien: System und Stammesgeschichte. München: Oeben, 1965, s. 99. (niem.).
- ↑ P.J. Regal. Feeding specializations and the classification of terrestrial salamanders. „Evolution”. 20 (3), s. 405, 1966. DOI: 10.2307/2406638. (ang.).
- ↑ A. Dubois. Amphibia Mundi. 1.1. An ergotaxonomy of Recent amphibians. „Alytes”. 23 (1), s. 17, 2005. (ang.).
- ↑ a b c Ke-Qin Gao, Neil H. Shubin, Earliest known crown-group salamanders, „Nature”, 422 (6930), 2003, s. 424–428, DOI: 10.1038/nature01491, ISSN 1476-4687 (ang.).
- ↑ Robert Browne, The giant salamanders (Cryptobranchidae): Part A. palaeontology, phylogeny, genetics, and morphology, 2011.
- ↑ a b D. Frost: Cryptobranchidae Fitzinger, 1826. [w:] Amphibian Species of the World 6.2, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2024-07-23]. (ang.).
