Rynek Nowego Miasta w Warszawie

Rynek Nowego Miasta w Warszawie
	Nowe Miasto
	; Rynek Nowego Miasta (2024)
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Przebieg
	Położenie na mapie Warszawy Rynek Nowego Miasta w Warszawie
	Położenie na mapie Polski Rynek Nowego Miasta w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Rynek Nowego Miasta w Warszawie
	52°15′10,0″N 21°00′29,0″E/52,252778 21,008056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zygmunt Vogel, Rynek Nowego Miasta z ratuszem (po prawej)

Północno-wschodni narożnik Rynku w czasie powstania warszawskiego

Rynek Nowego Miasta – plac znajdujący się na Nowym Mieście w Warszawie.

Opis

Rynek powstał na przełomie XIV i XV wieku jako centralny punkt nowo lokowanego miasta, przylegającego od północy do Starej Warszawy. Początkowo miał kształt prostokąta o wymiarach 140 m na 120 m i ograniczony był od wschodu skarpą warszawską, a od zachodu traktem z Czerska do Zakroczymia. Rynek na początku XVI w. zabudowany był drewnianymi domami, które w większości spłonęły w pożarze w 1544 roku. Od ok. 1497 roku na Rynku istniał drewniany ratusz, zastąpiony następnie murowanym w latach trzydziestych XVIII wieku. Kolejne zniszczenia w zabudowie dokonane zostały podczas okupacji szwedzkiej w latach 1656–1657.

W 1930 przy kościele sakramentek odsłonięto figurę Klemensa Hofbauera^[1].

Przed 1800 rokiem większość zabudowy była już murowana. W roku 1818 rozebrano ratusz, ponieważ Warszawa stała się jednym organizmem miejskim. W 2. połowie XIX w. Rynek ostatecznie zmienił swój dawny charakter, ponieważ w 1868 roku przemianowano oficjalnie dwie jego pierzeje na ulice poprzez zabudowę w poprzek północnej części placu: część pierzei zachodniej zaczęła być przedłużeniem ulicy Freta, zaś północna przedłużeniem ulicy Kościelnej.

W 1944 roku nastąpiło prawie całkowite zniszczenie zabudowy Rynku.

Po wojnie szczególny nacisk położono na rekonstrukcję pierzei wschodniej Rynku oraz kamienic pierzei zachodniej, będącej częścią ulicy Freta. Kamienice pierzei południowej i skośnej pierzei północnej są w większości swobodną rekonstrukcją nawiązującą do osiemnastowiecznych form klasycystycznych. Rynek wyróżnia się także zróżnicowaniem poziomów. Odbudowa rynku i całego Nowego Miasta zakończyła się 1 września 1956^[2].

W południowo-zachodniej części znajduje się eklektyczna studnia żeliwna z 2. połowy XIX wieku ustawiona tutaj ok. 1957 roku, na której szczycie przedstawiony jest herb Nowego Miasta – panna z jednorożcem.

Zabudowa

Pierzeja południowa

Rynek Nowego Miasta 1
Rynek Nowego Miasta 3
Rynek Nowego Miasta 5/7 – na podwórzu kamienicy znajdowało się Kino „Wars”.
Rynek Nowego Miasta 9
ul. Freta 38 – dawna Rynek Nowego Miasta 11.

Pierzeja wschodnia

Rynek Nowego Miasta 2 – górujący nad Rynkiem, barokowy kościół św. Kazimierza zaprojektowany przez wybitnego architekta Tylmana z Gameren oraz zespół klasztorny sióstr benedyktynek-sakramentek z wzniesionym od strony Rynku barokowym pałacykiem z ok. 1745 roku zaprojektowanym przez architekta Antonio Solariego. Po zniszczeniach II wojny światowej kościół odbudowano w latach 1949–1957, a zespół klasztorny w latach 1945–1952.
Rynek Nowego Miasta 4 – kamienica Kajetana Jurkowskiego. Wzniesiona w 1784 roku. Jako jedna z nielicznych na Nowym Mieście przetrwała II wojnę światową w stanie w zasadzie nienaruszonym. Restaurowana w latach 1954–1955. Ozdobiona freskami Bohdana Urbanowicza.
Rynek Nowego Miasta 6/8/10

Pierzeja północna

Rynek Nowego Miasta 13/15
Rynek Nowego Miasta 17
Rynek Nowego Miasta 19
Rynek Nowego Miasta 21/23
Rynek Nowego Miasta 25
Rynek Nowego Miasta 27

Pierzeja zachodnia

ul. Freta 29 – kamienica Kubasiewiczów, zwana „Pod Okiem Opatrzności”. Powstała ok. 1775 roku, według projektu architekta Jakuba Fontany. Częściowo zburzona w 1944 roku. Odbudowana w latach 1951–1954.
ul. Freta 31 – kamienica Jana Alfonsa Jasińskiego, zwana „Wójtowską” od kamienicy wcześniej znajdującej się w tym miejscu. Wzniesiona w 1821 roku według projektu architekta Fryderyka Alberta Lessla. Odbudowana w latach 1951–1954.
ul. Freta 33
ul. Freta 35 – kamienica Franciszka Salwadora, wzniesiona w połowie XVIII wieku. Odbudowana w latach 1951–1954
ul. Freta 37 – kamienica Adama Kopanki. Wzniesiona w 1778 roku według projektu architekta Szymona Bogumiła Zuga. Odbudowana w latach 1951–1954.

Przypisy

↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 140.
↑ Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.

Bibliografia

Karol Mórawski, Wiesław Głębocki: Bedeker warszawski: w 400-lecie stołeczności Warszawy. Warszawa: Iskry, 1996. ISBN 83-207-1525-3.

[1] Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 140.

[2] Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.

[1]

[2]