Rośliny oleiste
Rośliny oleiste – grupa gatunków roślin przemysłowych[1], uprawianych ze względu na wysoką zawartość tłuszczu. Tłuszcze (w 90% są to kwasy tłuszczowe) stanowią u roślin użytkowanych jako oleiste ponad 15% suchej masy nasion i owoców. Surowiec pozyskany z roślin przed dalszą obróbką określany jest mianem tłuszczu naturalnego surowego. Tłuszcze roślinne po obróbce mogą mieć konsystencję stałą lub płynną i zwane są olejami roślinnymi. Wykorzystywane są w gospodarstwach domowych oraz w przemyśle cukierniczym, piekarniczym, konserwowym i rybnym, a także do produkcji farb i lakierów, kosmetyków, leków, środków ochrony roślin, produkcji gum i smarowania silników[2].
Przykłady roślin oleistych
[edytuj | edytuj kod]
W skali świata kluczową rolę odgrywa kilkanaście gatunków roślin oleistych, jednak lokalnie wykorzystywanych jest jako źródło tłuszczów roślinnych w sumie ponad 200 gatunków roślin reprezentujących różne rodziny[3].
W europejskiej strukturze produkcji nasion roślin oleistych główną pozycję zajmują słonecznik (40%) i rzepak (29%), a w krajach unijnych zdecydowanie dominuje (47%) rzepak[4].
Rośliny oleiste uprawiane w Europie Środkowej[2]:
- rzepak – na olej rzepakowy
- słonecznik zwyczajny – na olej słonecznikowy
- len zwyczajny – na olej lniany
- modrak abisyński (katran abisyński)
- krokosz barwierski
- rącznik pospolity na olej rycynowy
- soja warzywna
- mak lekarski
- rzodkiew oleista
- dynia oleista
- lnicznik siewny
Inne rośliny oleiste:
- bawełna
- kakaowiec właściwy
- kokos właściwy
- kukurydza zwyczajna
- masłosz Parka
- migdałowiec pospolity
- oliwka europejska
- orzech ziemny
- olejowiec gwinejski (palma olejowa)
- sezam indyjski
- winorośl właściwa
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 765. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b Byszewski Władysław (red.): Surowce roślinne. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 154-159.
- ↑ J.G. Vaughan, C.A. Geissler: Rośliny jadalne. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001, s. XX-XXI. ISBN 83-7255-326-2.
- ↑ Krzysztof Jankowski, Iwona Bartkowiak-Broda, Magdalena Serafin-Andrzejewska, Marcin Kozak, Andrzej Kotecki, Marek Kołodziejczyk, Bogdan Kulig: Rośliny oleiste. W: Uprawa roślin (red. Andrzej Kotecki). Wyd. 1. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, 2020, s. t.3, 295-432. ISBN 978-837717-339-8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rośliny oleiste, uprawa i zastosowanie. Red. Wojciech Budzyński i Tadeusz Zając. PWRiL, Poznań 2010, 300 stron. ISBN 978-83-09-99033-8.