Rada Państwa NRD

Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej

Staatsrat der DDR

Budynek Rady Państwa w latach 1964–1990
Państwo	NRD
Data utworzenia	1960
Data likwidacji	1990
Siedziba	Berlin
Adres
Staatsrat der DDR Marx-Engels-Platz Berlin, Niemcy
Położenie na mapie Berlina Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej
52°30′56″N 13°24′05″E

Posiedzenie Rady w dniu 25 czerwca 1981. W środku Erich Honecker

Pierwotna siedziba Rady: pałac Schönhausen (1960–1964)

Plan Berlina z zaznaczoną siedzibą Rady Państwa NRD (kolorem czerwonym)

Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej (niem. Staatsrat der DDR) – kolektywna głowa państwa istniejąca w latach 1960–1990 w NRD.

Historia

Radę Państwa powołano na mocy ustawy z 12 września 1960 o powołaniu Rady Państwa (niem. Gesetz über die Bildung des Staatsrates), zmieniającej konstytucję NRD (z 1949) po śmierci pierwszego prezydenta NRD, Wilhelma Piecka.

Kształt

Instytucja Rady Państwa nawiązywała kształtem, sposobem wyboru i pełnomocnictwami do podobnej instytucji w Polsce, Bułgarii i na Węgrzech. W jej skład wchodził przewodniczący, jego zastępcy oraz 16 członków i sekretarz. W drodze zwyczaju przyjęło się, że przewodniczącym zostawał I sekretarz SED (poza okresem 1973–1976 i po 1989), a jego zastępcami liderzy 4 partii Frontu Narodowego (LDPD – 2 zastępców, później jeden, NDPD, CDU i DBD po jednym) oraz działacze SED. Według art. 66 ust. 2 konstytucji NRD (wersja z 1968) Przewodniczący Rady Państwa reprezentuje Niemiecką Republikę Demokratyczną w świetle prawa międzynarodowego (niem. Der Vorsitzende des Staatsrates vertritt die Deutsche Demokratische Republik völkerrechtlich), jednak w wyniku zmian w konstytucji z 1974 jego rola została formalnie, choć nie de facto (z powodu łączenia funkcji I sekretarza SED z przewodnictwem w Radzie), zrównana z pozostałymi członkami. Kadencja członków Rady trwała początkowo cztery, od 1974 pięć lat. W wyniku przemian demokratycznych z przełomu 1989 i 1990 Rada Państwa uległa rozwiązaniu na mocy ustawy z 5 kwietnia 1990, a jej funkcje przejęło Prezydium Izby Ludowej wraz z przewodniczącą Izby. Od 5 kwietnia do 2 października 1990 obowiązki głowy państwa NRD pełniła marszałek Izby Ludowej Sabine Bergmann-Pohl.

Kompetencje

Według art. 66 konstytucji NRD Rada Państwa była "pierwszą osobą w państwie" (po niej następowali formalnie: prezes Rady Ministrów oraz przewodniczący Izby Ludowej). W jej kompetencjach leżało (według art. 66–75):

• rozpisywanie wyborów do Izby Ludowej i innych gremiów przedstawicielskich
• powoływanie członków Narodowej Rady Obrony
• korzystanie z prawa amnestii i łaski
• ratyfikacja traktatów międzynarodowych
• przyjmowanie przedstawicieli dyplomatycznych
• przyznawanie odznaczeń państwowych
• obejmowanie patronatu (niem. Ehrenpatenschaft) nad rodzinami wielodzietnymi
• przyjmowanie petycji od obywateli.

Do 1974 Rada Państwa miała również prawo wydawania dekretów z mocą ustawy oraz rozpatrywania wniosków skierowanych do Izby Ludowej. Dokonywała wykładni konstytucji i ustaw oraz decydowała o zawieraniu traktatów państwowych. W 1974 na skutek konfliktów w łonie SED (związanych z odejściem Waltera Ulbrichta) kompetencji tych Radę pozbawiono.

Siedziba

Początkowo mieściła się w pałacu Schönhausen, gdzie wcześniej rezydował Wilhelm Pieck. W 1964 oddano do użytku nową siedzibę (niem. Staatsratsgebäude) na placu Marksa i Engelsa w Berlinie (dawny i obecny pl. Zamkowy), która była użytkowana przez Radę Państwa do 1990. Po dokonaniu kapitalnego remontu budynek pełnił rolę siedziby kanclerza Niemiec Gerharda Schrödera (1999-2001). Od 2006 w budynku mieści się Europejska Szkoła Zarządzania i Techniki (European School of Management and Technology).

Zobacz też

• Komitet Centralny Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec
• Rada Ministrów NRD
• Osiedle Partyjno-Rządowe przy Majakowskiring w Berlinie
• Osiedle Partyjno-Rządowe w Bernau pod Berlinem

Bibliografia

• Lech Janicki: Przemiany ustrojowe. W: Władysław Markiewicz (red.): Niemiecka Republika Demokratyczna. Rozwój społeczny i gospodarczy 1949-1969. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1971, s. 110.
• Verfassungen.de: Ustawa o powołaniu Rady Państwa NRD. [dostęp 2009-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 maja 2011)]. (niem.).
• Verfassungen.de: Konstytucja NRD z 1968 (wraz ze zmianami naniesionymi w 1974). [dostęp 2009-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 grudnia 2017)]. (niem.).