Order Ostu

Order Ostu
*Order of the Thistle*
	; Awers insygniów orderu; (łańcuch, oznaka i gwiazda)
	; Awers łańcucha orderu
	; Baretka
Ustanowiono	1687
Święto	30 listopada
Dewiza	NEMO ME IMPUNE LACESSIT; (NIKT MNIE NIE PROWOKUJE BEZKARNIE)
Powyżej	Order Podwiązki
Poniżej	Order Świętego Patryka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Augustus Frederick, książę Sussexu w stroju kawalera Orderu Ostu

Order Ostu, właśc. Order Wielce Starożytny i Wielce Szlachetny Ostu ang. The Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle)^[1] – brytyjskie wysokie odznaczenie państwowe, najwyższy order królestwa Szkocji.

Legendarne początki orderu, niekiedy zwanego Orderem Świętego Andrzeja, sięgają VIII wieku, gdy król szkocki Achajus miał ustanowić go dla upamiętnienia zawarcia traktatu z królem frankijskim Karolem Wielkim w roku 809. Istnieje jeszcze kilka innych teorii związanych z powstaniem orderu^[2].

Statutową formę współczesnego orderu nadał Orderowi Ostu król Jakub VII w 1687. Od 1911 miejscem posiedzeń kawalerów i dam orderu jest Thistle Chapel przy katedrze św. Idziego w Edynburgu^[3]

Hierarchia orderowa

Na czele orderu stoi suweren – król Szkocji (obecnie – król Zjednoczonego Królestwa Karol III) jako Wielki Mistrz. Order ma jedną klasę i może go otrzymać jedynie 16 kawalerów i dam urodzonych w Szkocji. Order nadaje monarcha, bez konieczności konsultacji z rządem. Wielki Mistrz ma prawo nadać order kilku nadliczbowym kawalerom (z rodziny królewskiej i zagranicznym głowom państw). W przypadku kawalerów dodatkowych nie obowiązuje konieczność bycia Szkotem z urodzenia.

Prócz kawalerów Order Ostu ma pięciu oficerów-urzędników, którzy nie muszą, ale mogą być wybierani z grona kawalerów:

The Dean (dziekan) – pastor Kościoła Szkockiego
The Chancellor (kanclerz) – jeden z kawalerów orderu, niekoniecznie starszych.
The Usher (odźwierny) – Gentleman Usher of the Green Rod – Szlachetny Odźwierny z Zieloną Laską
The King of Arms (herold) – będący jednocześnie najwyższym heroldem Szkocji
The Secretary (sekretarz) – najczęściej ta funkcja łączona jest z funkcją herolda.

Uroczysty strój orderowy

Uroczysty strój kawalerów Orderu Ostu stanowi zielona peleryna ozdobiona na krawędziach paskami białej tafty, a z lewej strony haftowaną gwiazdą orderu, wiązana złotymi sznurami zakończonymi ozdobnymi chwostami. Stroju dopełnia czarny aksamitny kapelusz stosowany ozdobiony strusimi piórami oraz łańcuch orderowy.

Symbolika orderu

Głównym emblematem orderu jest narodowa roślina Szkocji – popłoch pospolity, kłujący i podobny do ostu, stąd w polskich tłumaczeniach tak zwany – głównie ze względu na niezbyt bohaterską nazwę oryginalnej rośliny – trudno bowiem wyobrazić sobie „Order Popłochu”. Drugim jest patron Szkocji – św. Andrzej. Dewizą orderu jest łac. dewiza herbowa Szkocji: NEMO ME IMPUNE LACESSIT (NIKT MNIE NIE PROWOKUJE BEZKARNIE).

Precedencja tytularna

W hierarchii orderów i tytułów Zjednoczonego Królestwa kawalerowie Orderu Ostu stoją poniżej jedynie kawalerów Podwiązki, a powyżej kawalerów Łaźni, św. Patryka i innych. Także żony, dzieci i synowe Rycerzy Orderu zajmują odpowiednie miejsca w precedencji tytułów.

Kawalerowie – Rycerze (Knights) i Damy (Ladies) Orderu mogą używać tytułów odpowiednio „Sir” i „Lady” przed imieniem, żony Rycerzy mogą używać tytułu „Lady” przed nazwiskiem. Rycerze i Damy Orderu mogą ponadto używać po nazwisku skrótów, odpowiednio: KT i LT.^[4]

Odznaczeni

Order, choć niewątpliwie zaszczytny i elitarny, ma właściwie znaczenie tylko lokalne, narodowe, gdyż od 1687 roku odznaczani byli, zgodnie ze statutem orderu, prawie wyłącznie Szkoci i członkowie brytyjskiej rodziny królewskiej. Wśród nielicznych odznaczonych obcokrajowców jest m.in. król Norwegii Olaf V, nie ma żadnego Polaka.

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Ostu.

Obecni kawalerowie i damy (stan na 29 maja 2012^[5]).

Członkowie rodziny królewskiej:

Urodzeni w Szkocji:

Przypisy

↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak, Warszawa 1939, s. 539
↑ Ivan de la Bere: The Queen's Orders of Chivalry. Londyn: Spring Books, 1964, s. 95-104 (ang.)
↑ St. Giles Cathedral (ang.), dostęp 16.07.2020
↑ Skróty te następują w kolejności jedynie po ewentualnych skrótach Bt lub Btss (Baronet), VC (Victoria Cross), GC (Krzyż Jerzego) i KG lub LG (Order Podwiązki)).
↑ The Duke of Cambridge is appointed Knight of the Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle by The Queen. royal.uk, 2012-05-29. [dostęp 2016-08-04].

[1] Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak, Warszawa 1939, s. 539

[2] Ivan de la Bere: The Queen's Orders of Chivalry. Londyn: Spring Books, 1964, s. 95-104 (ang.)

[GC-3] St. Giles Cathedral (ang.), dostęp 16.07.2020

[4] Skróty te następują w kolejności jedynie po ewentualnych skrótach Bt lub Btss (Baronet), VC (Victoria Cross), GC (Krzyż Jerzego) i KG lub LG (Order Podwiązki)).

[5] The Duke of Cambridge is appointed Knight of the Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle by The Queen. royal.uk, 2012-05-29. [dostęp 2016-08-04].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe