Napień omszony

Napień omszony

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	Oxyporaceae
Rodzaj	napień
Gatunek	napień omszony
Nazwa systematyczna
Oxyporus populinus (Schumach.) Donk Meded. Bot. Mus. Herb. Rijks Univ. Utrecht 9: 204 (1933)

Napień omszony (Oxyporus populinus (Schumach.) Donk) – gatunek grzybów należący do rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetales).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Oxyporus, Oxyporaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1803 r. Heinrich Christian Friedrich Schumacher, nadając mu nazwę Boletus populinus. Obecną nazwę nadał mu Marinus Anton Donk w 1933 r. Ma ponad 30 synonimów. Niektóre z nich:

• Flaviporus connatus (Weinm.) G. Cunn. 1965
• Oxyporus borealis G.M. Jenssen & Ryvarden 1985
• Polyporus connatus Weinm. 1828
• Rigidoporus populinus (Schumach.) Pouzar 1966.

W 1889 r. Franciszek Błoński nadał mu polską nazwę żagiew zlewająca się, Henryk Orłoś w 1951 huba topolowa lub huba zrosła, Stanisław Domański w 1967 napień topolowy. Władysław Wojewoda wszystkie te nazwy uznał za nieodpowiednie i w 2003 r. zarekomendował nazwę napień omszony.

Morfologia

Owocnik

Grzyb kortycjoidalny. Owocnik jednoroczny lub wieloletni, siedzący, rozpostarto-odgięty lub rozpostarty, osiągający rozmiary do 5 × 12 × 5 cm. Sąsiadujące z sobą owocniki często zrastają się bocznie. Górna powierzchnia kremowa, z wiekiem płowożółta lub ciemniejąca, drobno owłosiona do nagiej, często porośnięta mchami. Powierzchnia porów kremowa do płowożółtej, pory okrągłe do kanciastych, drobne, w liczbie 5–7 na mm. Kontekst kremowy do płowego, korkowaty, lekko strefowany lub niestrefowany, o grubości do 2 cm. Rurki tej samej barwy, w owocnikach wieloletnich w kilku warstwach oddzielonych cienką warstwą tkanki kontekstowej, osiągające miąższość do 5 cm.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy monomityczny, strzępki w kontekście z prostymi przegrodami, o cienkich lub grubych ściankach, o średnicy 2–5 µm; strzępki tramy podobne, przeważnie cienkościenne. Cystydy liczne, 20–35 × 3–4,5 µm, cienkościenne, cylindryczne do główkowatych, o główkach inkrustowanych. Część inkrustowana ma średnicę 6–12 µm i inkrustacja ta szybko rozpuszcza się w KOH. Podstawki jajowate do szeroko maczugowatych, 4-sterygmowe, 8–14 × 5–5,5 µm, z przegrodą u podstawy. Bazydiospory niemal kuliste, szkliste, gładkie, w odczynniku Melzera nieamyloidalne, 3,5–4,5 × 2,5–4 µm.

Gatunki podobne

Napień omszony dobrze odróżnia się od innych gatunków z rodzaju Oxyporus dzięki wieloletniemu, siedzącemu owocnikowi, którego warstwy rurek są oddzielone cienkimi warstwami kontekstu. W niektórych regionach gatunek ten często występuje w postaci rozpostartych rocznych owocników. Makroskopowo jest wówczas nie do odróżnienia od napienia rozpostartego (Oxyporus obducens). W takich przypadkach można go odróżnić tylko mikroskopowo po większych, kulistych zarodnikach.

Występowanie i siedlisko

Występuje na niektórych wyspach i na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Najwięcej stanowisk podano w Europie i wschodniej części Ameryki Północnej. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył kilkanaście stanowisk, wiele stanowisk podano w latach późniejszych. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną.

Grzyb nadrzewny, saprotrof i pasożyt. Występuje na żywych i martwych drzewach liściastych należących do wielu gatunków, często w zagłębieniach kory. Powoduje białą zgniliznę drewna.