[go: up one dir, main page]

Przejdź do zawartości

Mono no aware

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Norinaga Motoori, autoportret

Mono no aware (jap. 物の哀れ mono-no-aware) – smutek rzeczy, silny zmysł estetyczny, wrażliwość na piękno, docenienie ulotnej natury piękna, kategoria estetyczna sztuki japońskiej, wyrażająca melancholię przemijania i tradycyjną wrażliwość na tragizm przemijania rzeczy[1][2][3].

Uczucie zachwytu i poruszenia na skutek kontaktu z małymi sprawami, przedmiotami, w którym to uczuciu człowiek czuje się zintegrowany ze światem zewnętrznym.

Mono no aware to literacki i estetyczny ideał kultywowany w okresie Heian (794–1185). Jego rdzeniem jest głębokie, empatyczne zrozumienie efemerycznego (krótkotrwałego) piękna przejawiającego się w naturze i życiu człowieka, i dlatego jest zwykle zabarwione nutą smutku, a w zależności od okoliczności może mu towarzyszyć: podziw, groza, strach, radość[2].

Pojęcie mono no aware, nierozerwalnie związane z estetyką okresu Heian, jest bardzo trudne do zdefiniowania, ponieważ jest wieloznaczne i w zależności od kontekstu różnie tłumaczone. Motyw ulotności życia i wyzwolenia przez śmierć, podejmowany w poezji stał się w okresie Heian konwencjonalnym zwrotem w konwersacji arystokratów. Melancholijna zaduma nad smutkiem egzystencji należała do dobrego tonu, świadczyła bowiem o wrażliwości uczuciowej jako atrybucie człowieka kulturalnego, który musiał odczuwać – lub udawać, że odczuwa – to, co właśnie nazywano wówczas mono no aware[4].

Ludzie najsilniej odczuwają mono no aware, kiedy dostrzegają związek między pięknem a smutkiem świata. Wrażliwego obserwatora doprowadza do łez piękno przyrody lub jego ucieleśnienie w sztuce, nie tylko dlatego, że samo w sobie jest takie wzruszające, ale dlatego, że w obliczu tego piękna człowiek ze szczególną ostrością uświadamia sobie efemeryczny charakter wszystkiego, co żyje na tym świecie.

Zrozumienie mono no aware ułatwił filozof Norinaga Motoori (1730–1801). W swoich pismach analizujących tę koncepcję zauważył, że jej doświadczanie oznacza głębsze delektowanie się życiem. Jest to oczyszczone i wzniosłe uczucie, bliskie najbardziej wewnętrznemu sercu człowieka i natury. Znaczenie mono no aware jest wszechstronne, ponieważ obejmuje całą gamę ludzkich emocji i może być postrzegane jako wartość humanistyczna, ale w rzeczywistym użyciu zwykle koncentruje się na pięknie nietrwałości i wrażliwym sercu zdolnym docenić to piękno[2][5].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Kenkyusha's New Japanese-English. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 1129. ISBN 4-7674-2015-6.
  2. a b c Japan: Profile of a Nation. Tokyo: Kodansha International Ltd., 1995, s. 307. ISBN 4-7700-1918-1.
  3. 新明解国語辞典. Tokyo: Sanseido Co., Ltd., 2018, s. 1509. ISBN 978-4-385-13107-8.
  4. Jolanta Tubielewicz: Historia Japonii. Wrocław: Wydawnictwo im. Ossolińskich, 1984, s. 147. ISBN 83-04-01486-6.
  5. "Mono no Aware" and Japanese Beauty, Part 2: The phrase mono no aware and Motoori Norinaga. Suntory Foundation for the Arts (Suntory Museum of Art), 2013. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]