Miech
Miech – urządzenie do wytwarzania i tłoczenia strumienia powietrza[1][2], mające zazwyczaj formę skrzynki z elastycznymi bokami, która rozszerzając się wciąga powietrza, a kurcząc wyrzuca je na zewnątrz[2]. W aparatach fotograficznych starego typu termin miech określa ścianki obiektywu składające się w harmonijkę. Dawniej termin miech oznaczał wór, torbę lub sakwę[1]. Wyrobem miechów zajmuje się dział rzemiosła zwany miechownictwem[3].
-
Miech kowalski -
Miech w aparacie fotograficznym starego typu -
Miech pszczelarski – podkurzacz -
Przejście międzywagonowe – opończa w formie miecha falistego -
Miech magazynowy w organach piszczałkowych
Instrumentologia
[edytuj | edytuj kod]W niektórych instrumentach muzycznych dętych (czyli aerofonach, np. organy[4]), oraz samobrzmiących (idiofonach, np. fisharmonia, akordeon, harmonia, koncertyna[5]) miechy służą jako generator strumienia powietrza niezbędnego do wytworzenia drgań będących źródłem dźwięku[6].
Organy
[edytuj | edytuj kod]W organach piszczałkowych zadaniem miechów jest gromadzenie i dostarczanie pod stałym ciśnieniem powietrza używanego do zadymania piszczałek, poruszania niektórych elementów traktury pneumatycznej oraz elementów dodatkowych[7]. W dawnych organach poruszane były siłą mięśni człowieka (tzw. kalikanta), we współczesnych napędzane są energią elektryczną lub zastępowane dmuchawą elektryczną[8] i pełnią rolę rezerwuaru – magazynu sprężonego powietrza[9]. Najczęściej miechy występują w zespołach składających się z dwóch na przemian działających miechów tłoczących i jednego większego miecha wyrównującego (rezerwuaru), obciążonego od góry w sposób zapewniający stałe ciśnienie powietrza[8].
Miechy dzieli się na dwie grupy: jednoczęściowe i dwuczęściowe. W pierwszych, to samo urządzenie spręża i gromadzi powietrze, a w celu zapewnienia równomiernego dostarczania powietrza do organów współpracują przynajmniej dwa. W drugich – jedna część spręża, a druga magazynuje powietrze[7].
Do końca XVIII wieku stosowano w organach miechy jednoczęściowe: do połowy XV wieku kowalskie[10], udoskonalone u schyłku średniowiecza do tzw. książkowych[11], później klinowe. Na przełomie XVI/XVII opracowano miech skrzyniowy (skrzynkowy[12]). Na początku XIX wieku wprowadzono dwuczęściowy miech magazynowy. Współcześnie używa się miechów pływakowych napełnianych dmuchawą elektryczną[10] lub – zamiast miechów – wykorzystuje się regulatory ciśnienia montowane bezpośrednio na wiatrownicach[13].
-
Miech klinowy -
Miech poziomy -
Miech skrzyniowy -
Miech magazynowy -
Miech pływakowy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b
miech [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2023-12-06].
- ↑ a b bellows, [w:] Encyclopædia Britannica, 27 maja 1999 [dostęp 2023-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-29] (ang.).
- ↑ miechownictwo, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-19].
- ↑ Drobner 1997 ↓, s. 36.
- ↑ Drobner 1997 ↓, s. 38.
- ↑ Drobner 1997 ↓, s. 32.
- ↑ a b Chwałek 1971 ↓, s. 102.
- ↑ a b Drobner 1997 ↓, s. 187.
- ↑ Dorawa 1971 ↓, s. 30.
- ↑ a b Chwałek 1971 ↓, s. 111.
- ↑ Dorawa 1971 ↓, s. 27.
- ↑ Dorawa 1971 ↓, s. 28.
- ↑ Erdman 1989 ↓, s. 72.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Chwałek: Budowa organów: wprowadzenie do inwentaryzacji i dokumentacji zabytkowych organów w Polsce. Cz. 1, Tekst. Maria Charytańska (red.). Warszawa: MKiS, ZMiOZ, 1971.
- Marian Dorawa: Organy. Konstrukcja, ochrona, konserwacja. Bogusław Mansfeld (red.). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1971. OCLC 68661032.
- Mieczysław Drobner: Instrumentoznawstwo i akustyka. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997. ISBN 83-224-0469-7.
- Jerzy Erdman: Organy: poradnik dla użytkowników. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989. ISBN 83-85015-93-0.
