[go: up one dir, main page]

Przejdź do zawartości

Miech

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Miech – urządzenie do wytwarzania i tłoczenia strumienia powietrza[1][2], mające zazwyczaj formę skrzynki z elastycznymi bokami, która rozszerzając się wciąga powietrza, a kurcząc wyrzuca je na zewnątrz[2]. W aparatach fotograficznych starego typu termin miech określa ścianki obiektywu składające się w harmonijkę. Dawniej termin miech oznaczał wór, torbę lub sakwę[1]. Wyrobem miechów zajmuje się dział rzemiosła zwany miechownictwem[3].

Instrumentologia

[edytuj | edytuj kod]

W niektórych instrumentach muzycznych dętych (czyli aerofonach, np. organy[4]), oraz samobrzmiących (idiofonach, np. fisharmonia, akordeon, harmonia, koncertyna[5]) miechy służą jako generator strumienia powietrza niezbędnego do wytworzenia drgań będących źródłem dźwięku[6].

Organy

[edytuj | edytuj kod]

W organach piszczałkowych zadaniem miechów jest gromadzenie i dostarczanie pod stałym ciśnieniem powietrza używanego do zadymania piszczałek, poruszania niektórych elementów traktury pneumatycznej oraz elementów dodatkowych[7]. W dawnych organach poruszane były siłą mięśni człowieka (tzw. kalikanta), we współczesnych napędzane są energią elektryczną lub zastępowane dmuchawą elektryczną[8] i pełnią rolę rezerwuaru – magazynu sprężonego powietrza[9]. Najczęściej miechy występują w zespołach składających się z dwóch na przemian działających miechów tłoczących i jednego większego miecha wyrównującego (rezerwuaru), obciążonego od góry w sposób zapewniający stałe ciśnienie powietrza[8].

Miechy dzieli się na dwie grupy: jednoczęściowe i dwuczęściowe. W pierwszych, to samo urządzenie spręża i gromadzi powietrze, a w celu zapewnienia równomiernego dostarczania powietrza do organów współpracują przynajmniej dwa. W drugich – jedna część spręża, a druga magazynuje powietrze[7].

Do końca XVIII wieku stosowano w organach miechy jednoczęściowe: do połowy XV wieku kowalskie[10], udoskonalone u schyłku średniowiecza do tzw. książkowych[11], później klinowe. Na przełomie XVI/XVII opracowano miech skrzyniowy (skrzynkowy[12]). Na początku XIX wieku wprowadzono dwuczęściowy miech magazynowy. Współcześnie używa się miechów pływakowych napełnianych dmuchawą elektryczną[10] lub – zamiast miechów – wykorzystuje się regulatory ciśnienia montowane bezpośrednio na wiatrownicach[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać miech [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2023-12-06].
  2. a b bellows, [w:] Encyclopædia Britannica, 27 maja 1999 [dostęp 2023-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-29] (ang.).
  3. miechownictwo, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-19].
  4. Drobner 1997 ↓, s. 36.
  5. Drobner 1997 ↓, s. 38.
  6. Drobner 1997 ↓, s. 32.
  7. a b Chwałek 1971 ↓, s. 102.
  8. a b Drobner 1997 ↓, s. 187.
  9. Dorawa 1971 ↓, s. 30.
  10. a b Chwałek 1971 ↓, s. 111.
  11. Dorawa 1971 ↓, s. 27.
  12. Dorawa 1971 ↓, s. 28.
  13. Erdman 1989 ↓, s. 72.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]