Michał Kazimierz Kociełł

Michał Kazimierz Kociełł
	; Pelikan
Rodzina	Kociełłowie herbu Pelikan
Data urodzenia	1644
Data i miejsce śmierci	1722 ; Połonka
Ojciec	Samuel Hieronim Kociełł

Michał Kazimierz Kociełł herbu Pelikan (ur. w 1644 roku – zm. w 1722 roku w Połonce) – kasztelan witebski od 1685 roku, marszałek Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1698 roku, kasztelan trocki od 1700 roku a następnie od 1703 roku wojewoda trocki, podskarbi wielki litewski od 1710 roku, członek konfederacji olkienickiej 1700 roku^[1].

Podpisał elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 i Jana III Sobieskiego w 1674. W 1696 w czasie bezkrólewia stanął na czele ruchu republikanów litewskich, którzy domagali się koekwacji praw (zrównania) z Koroną w celu ograniczenia kompetencji urzędów centralnych Wielkiego Księstwa Litewskiego, które znajdowały się wówczas w rękach znienawidzonego przez szlachtę rodu Sapiehów^[2]. W 1697 poparł Augusta II, redagując podpisane przez króla pacta conventa, które sam podpisał^[3]. Gdy w 1698 został marszałkiem Trybunału Litewskiego, szlachta litewska obwołała go generalnym pułkownikiem województw i powiatów litewskich. Zwołał pospolite ruszenie szlachty na 15 października pod Grodno. Tam, w obecności Augusta II i po wprowadzeniu wojsk saskich na Litwę wymógł na hetmanie wielkim litewskim Kazimierzu Janie Sapieże redukcję wojska litewskiego, która nastąpiła w obecności Augusta II.

W 1700 Sapiehowie zamierzali przeprowadzić zamach na życie Kociełła, jednakże przez pomyłkę napadnięto na książąt Wiśniowieckich, co spowodowało, że stanęli oni na czele szlachty rozpoczynając wojnę domową na Litwie^[4].

Brał udział w bitwie pod Olkienikami. W czasie wojny północnej był stronnikiem Sasów, w 1704 przystąpił do konfederacji sandomierskiej.

Był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku^[5]. Od 1710 jako podskarbi wielki litewski zasłynął niesłychanym zdzierstwem i łupiestwem. Zakładał m.in. nowe komory celne, oddawał cła w dzierżawę Żydom wbrew ponawianym zakazom sejmowym. Za tę działalność Trybunał Litewski skazał go w 1711 na karę śmierci i infamię, jednak Kociełł uniknął kary oddając w 1712 pod topór kata jedynie swojego żydowskiego pomocnika Lemkę Wulfowicza.

Przypisy

↑ Józef Szujski, Dzieje Polski, t. IV, Lwów 1866, s. 174.
↑ Coaequatio iurium Stanow W. X. Lit. z Koroną Polską Sejmu konwokacyjnego 1696 (Volumina Legum Tom 5, s. 417 - 421). Sejm koronacyjny 1697 uchwalił Approbatio coaequationis jurium W.X.Litew. z Koroną Polską (Volumina Legum Tom 6, s. 12.)
↑ Actum in Curia Regia Varsaviensi, 1697 feriâ secundâ post festum Sanctae Margarethae Virginis [...] proximâ anno [...] 1697, s. 18.
↑ Przypadek ostatecznie rozstrzygnął o przerzuceniu się rodu kniaziowskiego na stronę szlachty. W kwietniu służba Sapiehów pomyliła się w nocy na ulicy Św. Jana w Wilnie, wzięła orszak Wiśniowieckiego za drużynę Kociełła, napadła nań, poraniła książąt Janusza i Michała. Paweł Jasienica, Dzieje agonii, rozdział Droga za kraty.
↑ Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 99.

[1] Józef Szujski, Dzieje Polski, t. IV, Lwów 1866, s. 174.

[2] Coaequatio iurium Stanow W. X. Lit. z Koroną Polską Sejmu konwokacyjnego 1696 (Volumina Legum Tom 5, s. 417 - 421). Sejm koronacyjny 1697 uchwalił Approbatio coaequationis jurium W.X.Litew. z Koroną Polską (Volumina Legum Tom 6, s. 12.)

[3] Actum in Curia Regia Varsaviensi, 1697 feriâ secundâ post festum Sanctae Margarethae Virginis [...] proximâ anno [...] 1697, s. 18.

[4] Przypadek ostatecznie rozstrzygnął o przerzuceniu się rodu kniaziowskiego na stronę szlachty. W kwietniu służba Sapiehów pomyliła się w nocy na ulicy Św. Jana w Wilnie, wzięła orszak Wiśniowieckiego za drużynę Kociełła, napadła nań, poraniła książąt Janusza i Michała. Paweł Jasienica, Dzieje agonii, rozdział Droga za kraty.

[5] Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 99.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]